World Bank Document

Korporativ  dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan 

 

 

sentyabr 2009 

 

 

S hif   30 

ba lanmas , 

qd v  

qdd  mara n növü v   h cmi haqq nda mü ahid  

uras n n d rhal yaz l  qaydada 

m lumatland r lmas n   t l b edir. Onlara mü ahid   uras   v  icra orqan n n üzvl ri, struktur bölm l rin r hb rl ri v , eyni 

zamanda onlar n yax n qohumlar  daxildir.  

Aidiyy ti t r fl rin  irk tin aktivl rinin 5 faizind n art q olmayan  qdl ri mü ahid   uras n n t sdiqi  sas nda ba lana bil r. 

QKDK-nin qaydalar  direktorun  qdd  mara  oldu u halda s sverm d n imtina etm yi t l b etmir. D y ri  irk tin 

aktivl rinin 5 faizind n art q olan aidiyy ti 

xsl rl   qdl r s hmdarlar n ümumu y nca   t r find n t sdiq olunur. 

S hmdarlar n ümumi y nca , h mçinin,  irk tin mü ahid   uras n n  qdd  mara  olanda v  ya aidiyy ti t r f  irk tin 

yegan  icra orqan  (Ba  Direktor) olanda, aidiyy ti 

xsl rl   qdl ri t sdiq edir. S hmdarlar n ümumi y nca na t sdiq 

üçün t qdim olunan aidiyy ti 

xsl rl   qd haqq nda  z ruri m lumat, o cüml d n, aidiyy ti t r fl rin adlar , mara n növü 

v   qdin  sas 

rtl ri haqq nda m lumat t qdim olunmal d r. S hmdarlar n ümumi y nca n n q rarlar   s sl rin sad  

çoxlu u il  q bul olunur.  

BMK-nin 2007-ci ild  keçirdiyi sor usunda i tirak ed n  irk tl rd  aidiyy ti  xsl rl   qdl rin t sdiq edilm si 

s lahiyy tl rinin idar etm  orqanlar  aras nda payla d r lmas  görünür: idar etm  (72%), ondan sonra s hmdarlar n ümumi 

y nca  (32%) v  mü ahid   uras  (27%).

 

Maraqlar n toqqu mas  il  ba l  qaydalar v  biznes imkanlar ndan istifad .  S hmdar c miyy tl rind  insayderl rin 

irk tin biznes imkanlar ndan 

xsi faydalanma üçün istifad  etm si  v  ya  irk tin insayderl rinin r qib  irk tl rd   i tirak 

paylar na malik olmas  v  ya h min  irk tl rin idar  edilm sind  i tirak  il  ba l  konkret qaydalar yoxdur. Aiddiy ti t r fl r  

kreditl rin verilm sin  icaz  verilir. Banklarda idar  hey ti v  mü ahid   uralar n n üzvl ri v zif  borcunu yerin  yetir rk n 

onlara m lum olan biznes imkanlar n   vv lc d n  uraya aç qlamadan v  müst sna olaraq banka t klif etm d n h min 

biznes imkanlar ndan istifad  etm m lidir.

41

 

H SS  IV: T R F MÜQAB LL R N N KORPORAT V  DAR ETM D  ROLU  

Korporativ idar etm   ç rçiv si t r f müqabill rinin qanunla v  ya qar l ql  raz la ma yolu il  mü yy n edilmi  

hüquqlar n   q bul etm li v   t r f müqabill ri aras nda var-dövl tin art r lmas , i  yerl rinin yarad lmas  sah sind  

f al  m kda l

 v  mü ssis l rin maliyy  davaml l

n  d st kl m lidir. 

Prinsip IVA: T r f müqabill rinin qanunla v  ya qar l ql  raz la ma yolu il  mü yy n edilmi  hüquqlar na  m l 

olunmal d r  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir 

T r f müqabill ri üçün aidiyy ti m c ll l rin siyah s . Korporativ sosial m suliyy t il  ba l   m lumatl l n s viyy si 

a a d r.  irk td n t r f müqabill rinin hüquqlar n n tan nmas n  v  t r f müqabill ri il  f al  m kda l n d st kl nm sini 

t l b ed n xüsusi hüquqi müdd alar yoxdur.  

Öz ll dirm  proqram  zaman , i çil rin

42

  irk tl rin s hml rini  ld  etm k hüququ var idi v  bir çox kiçik s hmdarlar h min 

irk tl rd  keçmi d  çal b v  ya hal-haz rda çal r. Onlar hüquqlar n n icras  sah sind  dig r s hmdarlar n üzl diyi eyni 

probleml rl  üzl ir.  

m k münasib tl ri  m k M c ll si il   t nziml nir.  çi h mkarlar ittifaq na v  ya dig r t msilçilik orqanlar   v  ya dig r 

t msilçilik orqanlar   v  ictimai birlikl rin üzvü olmaq, t til, mitinq, toplant lar v  dig r kütl vi t dibrl rd   i tirak etm k 

hüququna malikdir.

43

 Kreditorlar n hüquqlar  Mülki M c ll   v  Müflisl m   v   flas haqq nda Qanunla t nziml nir.

44

 

irk tl rin istehlakç larla ba l  v zif l ri Mülki M c ll d  v   stehlakç  Hüquqlar n n Müdafi si haqq nda Qanunda mü yy n 

edilir.

45

  irk tl rin  traf mühitl  ba l   v zif l ri  traf Mühitin Mühafiz si haqq nda Qanun v  Yerin Alt ndan Neftin Hasilat   

haqq nda Qanunda mü yy n edilir.

46

 T r f müqabill rinin hüquqlar  il  ba l  könüllü m c ll l r yoxdur.  

Prinsip IVB: T r f müqabill rinin maraqlar  qanunla müdafi  olundu u hallarda, t r f müqabill rinin hüquqlar n 

pozulmas na gör  faktiki kompensasiya almaq hüququ olmal d r.  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir 

M hk m  v  aidiyy ti nazirlikl r icra s lahiyy tl rin  malikdir v  kompensasiyan  t min ed  bil rl r.  

Prinsip IVC:  çil rin i tirak  il  ba l  i in s m r liliyini art ran mexanizml rin inki af na imkan verilm lidir. 

                                                           

41 Banklarda korporativ idar etm  standartlar n n t tbiqi qaydalar , §7.4.2. 

42 Öz ll dirm  üz r ikinci dövl t proqram ; Yoxsullu un Azald lmas  v   qtisadi  nki af üzr  Dövl t Proqram . 

43  m k M c ll si, §9. 

44 Q saca olaraq onlar a a dak lard r: fiziki  xsl rd n v  hüquqi  xsl rin borcun öd nilm sini t l b etm k v  icra etm k; aidiyy ti t r fl rd n v zif l rin yerin  yetirilm sini t l b etm k; borcalan n müflislik prosedurundan keçm sini t l b 

etm k. 

45 Q saca, bunlar dövl t standartlar na uy un olan mallar v  xidm tl r almaq hüququdur v  mal n m n yi, brend ad , istehal tarixi, “son istifad ” müdd ti v  dig r aidiyy ti m lumatlar  almaq hüququdur.  

46 Q saca bunlar a a dak lard r:  traf mühitin mühafiz si il  ba l  t dbirl rin görülm si; t hlük li tullant larla ba l  qoyulmu  limitl r   m l olunmas ; ekoloji normalarla ba l  daxili qaydalar n haz rlanmas  (ekoloji audit, ekoloji pasport v  s.) 

v  münt z m olaraq aidiyy ti orqana hesabat verilm si.  

 

---