Uşaqların maraq dünyasında əlamətdar tarixi günlər
Yüklə 339,2 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III Seçmə tur
- Beynəlxalq Şokolad Günü
- Libro en el cual se trata del chokolate” – “
- Beynəlxalq Nöqtə Günü
- Beynəlxalq Dəniz Günü
- Kitab sərgisi
- Beynəlxalq Cizgi Filmləri Günü
- İstifadə olunmuş ədəbiyyat
58
Oyunçuların ikinci üçlüyünün təqdimatı.
III Tur
Bu süd məhsulu demək olar ki, bütün müalicəvi menyularda vardır. Süd zülalının və südün dgər tərkib hissələrinin konsentratı hər yaşdan olan insanlara faydalıdır. Biz zülalın həyatımızda nə qədər vacib olduğunu bilirik: orqanizmin bütün hüceyrələri, fermentlər, immun cisimləri onlardan təşkil olunur. Vərəm, sümük sınıqlarında, raxitdə və digər xəstəliklərdə bu məhsul əvəzedilməzdir. Bu faydalı və dadlı məhsul ürək, böyrək xəstəliklərində də faydalıdır. Onun adını deyin.
KƏSMİK
vasitəsilə tapın. Üçüncü oyunçü üçlüyünü seçək.
1.
Onları nə əkmirlər, nə səpmirlər. Onlar özləri yetişir. (Saçlar). 2.
3.
Biz yeyirik – onlar işləyir. Biz yemirik – onlar dincəlir. Biz onları təmizləmirik – onlar xəstələnir (Dişlər).
Üçüncü oyunçü üçlüyünün təqdimatı. 59
Tapşırıq: Bu məhsulda çoxlu yağ var, ona görə də onu iştahsız və həzmi pis olan, qanazlığından əziyyət çəkən xəstələrə məsləhət görürlər. Onda A və E vitaminləri, həmçinin B qrupundan bəzi vitaminlər var. Onun adını deyin.
XAMA
Tamaşaçılarla oyun: Bu, qatığın bir növüdür. Onun mayasının tərkibinə iki müxtəlif süd turşusu bakteriyaları daxildir: bolqar çöpü və termofik streptokkok. Bu məhsulun vətəni – Bolqarıstandır. Deyirlər ki, məhz bu məhsulu çox istifadə edən bolqarlar 100 yaşa kimi yaşayırlar. Bu məhsulun adını deyin.
YOQURT
Final. Finalçıların təqdim olunması. Tapşırıq: Çiy süd turşumasın deyə, biz onu qaynadırıq. Qaynatdığımız zaman isə bir çox faydalı maddələr dağılır və südün dadı dəyişilir. Çiy və qaynadılmış südün dadını müqayisə edin. Südün xarab olmasına səbəb olan mikrobların südə zərər vurmadan xaric edilməsi üçün böyük fransız alimi Lui Paster çox ağıllı bir üsul təklif etmişdir. Süd 20 saniyə ərzində 78 dərəcəyədək qızdırılır. Bu zaman 99,9% mikroblar məhv olur. Qalanları isə zərərsiz olur, südün faydalı xüsusiyyətləri isə qorunub saxlanılır. Südün 60
faydalı xüsusiyyətlərinin saxlanmasının bu üsulunun adını deyin.
PASTERİZASİYA
Superoyun: Tapşırıq: İnək yağı təmiz yağ hesab olunur. Onda zülal yoxdur. Kərə yağı görmə üçün çox vacib olan A vitamini ilə zəngindir. Çörəyi yağla birləşdirməyi ilk dəfə polşalı alim düşünmüşdür. O yalnız astronom yox, həm də həkim olub. Bu alim xəstələrə üzərinə kərə yağı çəkilmiş çörək verməyi tövsiyə edib. Çünki, o vaxtlar Polşada yayılmış taun xəstəliyində yağ çəkilmiş çörəyi yaxşı dərman hesab edirdi. Doğrudur, bu üsul taundan xilas etmədi, lakin çörəklə kərə yağının uğurlu birləşməsi insanların çox xoşuna gəldi və bu gün də onlar yağ-çörək yeməkdə davam edir. Bu alimin adını deyin.
KOPERNİK
olduğunu anladınız. Onda orqanizmin inkişafı və sağlamlığı üçün vacib olan çoxlu vitaminlər, qiymətli mikroelementlər, zülal var. Onların bəziləri zərərli mikrobları saxlayır ki, bu da xəstəliklərin inkişafının qarşısını alır. Sağlam olmaq istəyirsinizsə, süd için! Süd və süd məhsulları çox faydalıdır. Onlar həm də çox ləzzətlidir.
61
Beynəlxalq Şokolad Günü
Hər il iyulun 11-də dünyanın şokoladsevərləri Ümumdünya Şokolad Gününü qeyd edirlər (World Chocolate Day). Bu gün ilk dəfə 1995-ci ildə Fransada qeyd edilib. Tez bir zamanda məşhurluq qazanaraq, Almaniya, İtaliya, İsveçrə və digər Avropa ölkələrində, eləcə də Avropadan kənarda keçirilməyə başlanılıb. Şokoladın və şokolad ağacının vətəni Mərkəzi və Cənubi Amerikadır. Belə hesab olunur ki, ilk dəfə şokoladı asteklər hazırlayıblar və “şokolad” astek sözü olub mənası “acı su” kimi tərcümə olunur. Onu “Tanrıların qidası” hesab edirmişlər. Avropada “qara qızıl” kimi tanınması isə ispanlara məxsusdur. Şokoladın tarixi 3000 il əvvəlki dövrə aid edilən nemətlər sırasına daxildir. Təxminən bizim eramızdan 1500 il əvvəl Meksika körfəzi sahillərində yerləşən Amerikada yeni sivilizasiya meydana gəldi. Onların mədəniyyətlərindən bizə çox az məqamlar məlumdur. Yalnız irəli sürülən fikirlərə əsasən, məhz “kakao” sözü ilk dəfə onlar tərəfindən dildə “kakava” kimi tələffüz edilərək, meydana gəlib. Dünyada sevgi rəmzi kimi tanınan ilk şirniyyat şokoladdır. Şokoladın tərkibindəki fenamin maddəsi, insanda sevgi hissi yaradır. Şokolad A, B, C, D, E vitaminləri, kalium, kalsium və natriumla zəngindir. Gün ərzində iki şokolad yemək, arterial təzyiqin aşağı düşməsinə səbəb olur. Kakao və şokolad antiseptik xüsusiyyətlərə malik olub, dişləri də bir çox zərərlərdən qoruyur. Dünyada 62
ən çox şokolad yeyən ölkə sakinləri İsveçrədədir. Belə ki, hesablamalara əsasən hər sakinə il ərzində 10 kq şokolad düşür.
Şokoladın müxtəlif çeşidləri var: qara, ağ, südlü, müxtəlif əlavələrlə və s. O, həm də müxtəlif desertlərin, şirniyyatların əsas komponentlərindəndir. Bu qida məhsulu müasir insanın rasionuna möhkəm şəkildə daxil olmuşdur. Şokolad sualtında işləyənlərin, kosmonavtların, alpinistlərin qidasına mütləq daxil olunur. Şübhəsiz ki, şokoladı ən çox sevənlər həm də uşaqlardır. Bu əlamətdar günlə bağlı kitabxanalarda və təhsil müəssisələrində maraqlı tədbirlər təşkil etmək olar. “Biz şokoladı sevirik” adlı bayram tədbiri təşkil olunur. Kitabxanaçı uşaqlara şokoladın mənşəyi, istehsalı, bu bayramın yaranması haqqında məlumat verir. Daha sonra şokolad haqqında maraqlı faktların yer aldığı slayd nümayiş olunur. Slaydda şokolad haqqında az bilinən faktlar rəngarəng şəkillərin müşayiəti ilə oxuculara təqdim olunur: 1.
Şokolada qoyulmuş ilk heykəl 1 iyul 2009-cu ildə RF, Vladimir vilayətinin Pokrov şəhərində açılmışdır.
63
2.
Şokolad haqqında ilk kitab1609-cu ildə Meksikada meydana gəlmişdir. O, “Libro en el cual se trata del chokolate” – “Şokolad haqında hər
şeyin olduğu
kitab” adlanırdı.
64
3. Coan Xerrisin “Şokolad” romanı əsasında rejissor Lasse Xalstrom eyniadlı film çəkmişdir. Filmdə baş rollarda Jülyet Binoş, Conni Depp və Cudi Denç oynamışlar.
65
4.
Uşaqlar üçün məşhur ingilis yazıçısı Roald Dalın “Çarli və şokolad” fabriki adlı povesti çox maraqlıdır. Bu maraqlı povest yoxsul ailədən olan Çarli Baket adlı oğlanın hamı və özü üçün də təəccüblü şəkildə Villi Vonk adlı qeyri-adi xasiyyətli şokolad maqnatının varisi olmasından və onun macəralarından bəhs edir. 5.
festivalı keçirilir. 6.
Almaniyanın Baden-Baden şəhərinin 45 km- liyində Şokolandiya adlı “ölkə” yaranıb. Parkda qurulan bu nağıl-şəhərdə hər gün əsl şokolad
66
şouları qurulur. Burada hər il 3 milyondan çox insan qonaq olur. 7.
Şokoladdan moda nümayişlərində də istifadə olunur.
Parisdə, Nyu-Yorkda dizaynerlər şokoladdan hazırlanmış əl işlərini nümayiş etdirmişlər.
Beynəlxalq Nöqtə Günü 15 sentyabr Beynəlxalq Nöqtə Günü kimi qeyd olunur. Həmin gün hər bir insan, böyük də, uşaq da özünün istedadlı və bənzərsiz olduğuna inanmağa borcludur. Bu bayramın tarixi ingilis rəssamı Piter Q.Reynoldsun 2003-cü ildə yazdığı “Nöqtə” kitabı ilə bağlıdır. Bu kitabda şəkil çəkməyi bacarmayan balaca qız haqqında danışılır. Daha doğrusu, ona elə gəlir ki, şəkil çəkə bilmir. Rəsm dərsində Vaşti sadəcə nöqtələyirdi. Lakin Vaştinin müəlliməsi ondan çəkdiyi nöqtənin altına imzasını qoymasını xahiş edir və həmin kağızı gözəl çərçivəyə salaraq divardan asır. “Mən daha yaxşı çəkə bilərəm” – deyə Vaşti qərara gəlir və məlum olur ki, bu döğrudan da belədir. “Nöqtə” kitabı çoxlu mükafatlar alır, Çikaqo kitabxanasının versiyası üzrə ilin kitabı seçilir və bir çox dillərə tərcümə olunur. 2009-cu ildə müəllim Terri Şey ilk dəfə Nöqtə Gününü qeyd edir. O gündən başlayaraq Beynəlxalq Nöqtə Günü hər il qeyd olunur. Nöqtə qoymaq cümləyə, fikrə, hər hansı bir şeyə son vermək deməkdir. Bu bayramın məğzi ondan ibarətdir ki, 67
nöqtə bir çox işlərin, hadisələrin, sürprizlərin, kəşflərin başlanğıcı ola bilər. Balaca Vişnunun həyatındakı kimi... Bu günün ən böyük əhəmiyyəti insanlarda, xüsusilə uşaqlarda öz bacarıqlarına, istedadlarına inam hissi yaratmaqdır. Hər kəsin məhz bu gündə kiçik bir nöqtədən, öz nöqtəsindən böyük işlərə başlaya biləcəyini simvolizə edir.
Kitabxanalarda Beynəlxalq Nöqtə günü ilə bağlı rəsm müsabiqəsi keçirilə bilər. Bunun üçün uşaqlara onların hər birinin öz nöqtələrini çəkmələri tapşırılır. Bu nöqtələr adi nöqtələr olmur. Balacalar onları öz fantaziyalarına uyğun şəkildə bəzəyə, bu nöqtələri istədikləri şəkildə çəkə bilərlər.
Kitabxanalarda uşaqlarla durğu işarələri haqqında sual-cavab gecəsi keçirmək olar. Öncə kitabxanaçı durğu
68
işarələri, onların rolu və əhəmiyyəti haqqında uşaqlara qısaca məlumat verir. Daha sonra müxtəlif durğu işarələrinin şəklini göstərərək, onların nəyə yaradığını, hansı hallarda işləndiyini uşaqlardan soruşur.
Ümumdünya Dəniz Günü BMT-nin təşəbbüsü ilə qeyd olunur (sentyabr ayının axırıncı həftəsi). 1978-ci ildən Beynəlxalq Dəniz Təşkilatı (BDT) “Ümumdünya Dəniz Günü”nü qeyd edir. 1977-ci ilin noyabrında keçirilmiş Hökumətlərarası Dəniz Təşkilatı Assambleyasının 10-cu sessiyasında qərara alınmış Ümumdünya Dəniz Günü 1978- ci ildən qeyd olunur. 1980-ci ilə kimi bu gün 17 martda qeyd olunurdu. Bu günün tarixi hər bir dövlət üçün həmin ölkənin Beynəlxalq Təşkilatdakı üzvləri tərəfindən təyin olunur. Azərbaycanda isə bu tarix 29 sentyabra təsadüf edir. Bu gün ictimaiyyətin diqqəti gəmiçiliyə və dənizlərin mühafizəsinə cəlb olunur. Bu bayramın keçirilməsinin məqsədi bütün dünyada ictimaiyyətin, hökumət və özəl strukturların diqqətini dənizlərin və onların bioresurslarının qorunmasına cəlb etməkdir. Ənənəvi olaraq, Dəniz Günü dənizlərin və okeanların insanlar üçün əhəmiyyətindən, sualtı dünya sərvətlərindən və həmçinin hər bir Yer planeti sakininin onun qorunması üçün nə edə biləcəyindən bəhs edən müsabiqə, festival formasında keçirilir. Adətən ictimai təşkilatlar bu bayramı dənizlərin qorunması, çimərliklərin təmizlənməsi üçün mitinqlərin və yürüşlərin keçirilməsi ilə qeyd edirlər. 69
Beynəlxalq Dəniz Günü ilə əlaqədar kitab sərgisi qurulmalıdır. Sərgini aşağıdakı başlıqlar altında qurmaq olar: “Mənə dəniz verin, o tənha qalıb”, “Dənizdə bir aləm olur, günəş qalxanda sulardan”, “Dəniz ləpəsiz olmaz”, “Mən bilmirəm hansı gündür dənizin ad günü, Odur ki, təbrikə gəlirəm, ömrün hər günü” və s.
70
Dəniz günü ilə bağlı uşaqlar arasında viktorina keçirmək olar. Viktorina üçün əyləncəli sualları və onlara cavabları təqdim edirik: 1.
2.
Dənizlərin otu ( yosunlar) 3.
Müqəddəs dəniz (Baykal dənizi) 4.
Adları rənglərdən ibarət olan dənizlər (Ağ, Qara, Sarı və Qırmızı dənizlər) 5.
Daş adı ilə adlandırılan dəniz (Mərmərə dənizi) 6.
Dünyadakı ən böyük dəniz (Filippin dənizi) 7.
Dünyadakı ən kiçik dəniz (Azov dənizi) 8.
Dünyadak ən duzlu dəniz ( Ölü dəniz (İsrail) Assal gölündən (Cibuti, Afrika) dünyadakı ən duzlu su hövzəsidir) Dəniz günündə dənizə həsr olunmuş şeir müsabiqəsi keçirmək olar. Tədbiri aparıcı giriş sözü ilə açır və ölkəmizin sərvətlərindən biri olan Xəzər dənizi haqqında ümumi məlumat verir. Daha sonra ədəbiyytamızda? poeziyamızda dəniz mövzusuna, Xəzərə həsr olunmuş əsərlərdən, mahnılardan söhbət açır. Xalq şairi Rəsul Rzanın dənizə həsr olunmuş şeiri təqdim olunur: Göydə bulud oynayanda, Həm o yanda, həm bu yanda,
Dalğaların qaynayanda, Mən sənə heyranam, dəniz!
Havanın sərxoşluğunda, Aydınlığın xoşluğunda, Gecələrin boşluğunda Nə gözəlsən, sonam dəniz!
71
Duyğu coşub, ürək dolub, Könül eşqinlə qovrulub. Nə xoşdur bir fanar olub Yollarında yanam, dəniz!
Mən çoxdan vurğunam sənə Böyük arzum budur yenə: Dönüm bir göy göyərçinə Sahilinə qonam, dəniz!
Mən səndən olmaram bezar Mənim böyük bir eşqim var. Sənətkar duyduğun yazar Anam dəniz! Anam dəniz!
Tədbirdə iştirak edən oxucular, məktəblilər də dəniz mövzusunda şeirlər səsləndirirlər.
Beynəlxalq Cizgi Filmləri Günü (İnternational Animation Day),
2002-ci ildə
ilk cizgi
filmləri texnologiyasının ictimaiyyətə təqdimatının 110 illiyi münasibətilə Beynəlxalq Animasiya Kinosu
Assosiasiyasının (The İnternational Animated Film Association, ASİFA) Fransa şöbəsinin təşəbbüsü ilə təsis olunub və hər il oktyabrın 28-də qeyd olunur. Bu əlamətdar gündə - 28 oktyabr 1892-ci ildə Parisdə rəssam və ixtiraçı Emil Reyno tamaşaçıları yeni, o zamana qədər heç kimi görmədiyi tamaşaya – “optik teatra” dəvət edir. İstedadlı 72
ixtiraçı özünün hərəkət edən şəkilləri nümayiş etdirən praksinoskop aparatını ilk dəfə açıq şəkildə nümayiş etdirmişdir. Biz indi bu hadisəni müasir cizgi filmlərinin timsalı adlandırardıq və məhz bu tarix hal-hazırda animasiya kinosu dövrünün başlanğıcı hesab olunur. Bir çox ölkələrdə bayram tədbirləri təyin olunmuş vaxtdan bir neçə gün əvvəl başlayır. Beynəlxalq Cizgi Filmləri Günü öncəsi dünyanın hər yerindən animasiya kinosu peşəkarları və həvəskarları öz filmlərinin proqramlarını bir-birləri ilə bölüşür və bu hadisəni bütün il gözləyən tamaşaçılar üçün əsərlərinin ilk nümayişini təşkil edirlər. Hal-hazırda cizgi filmlərinin belə seansları artıq dünyanın 104 ölkəsində keçirilir. Beynəlxalq Cizgi Filmləri Günü münasibətilə kitabxanada “Cizgi filmlərinin sehrli dünyası” adlı sərgi təşkil etmək olar. Sərgidə milli, sovet və Disney cizgi filmlərinin qəhrəmanlarının şəkilləri, disklər, cizgi filmləri haqqında kitab və broşuralar nümayiş olunur. Daha sonra milli cizgi
filmlərinin nümayişini keçirmək məqsədəuyğundur. Bu təbdbir bir həftə müddətində davam edə bilər. Öncə kitabxanaçı cizgi filmlərinin, daha sonra isə milli cizgi filmlərimizin yaranma və inkişaf tarixi haqqında qısaca məlumat verir. Uşaqlar arasında cizgi filmləri ilə bağlı viktorinalar, sual-cavablar keçirmək olar. Bu viktorinalarda onlara sevimli cizgi film qəhrəmanları, cizgi filmlərinin musiqiləri, cizgi filmləri kimi hazırlanmış nağıllar, bədii əsərlər və s. haqqında suallar verilir.
73
2016-cı il üçün əlamətdar və tarixi günlər təqvimi İnternet səhifələrində : www. google.com
Yüklə 339,2 Kb. Dostları ilə paylaş:
|