Türk Neonatoloji Derneği yenġDOĞanda sivi ve elektrolġt dengesġ rehberġ – 2016
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cilt matürasyonu ve insensibl su kaybı
- Tablo 1
6
Doğum sonrasında ise oksijenasyondaki artış ve vazoaktif hormonlardaki değişiklikler sonucu kapiller membran bütünlüğü tekrar sağlanır ve interstisiyel sıvı intravasküler alana geri döner. Böylece bebeğin ağızdan alımının az olduğu postnatal ilk 24-48 saatte intravasküler hacim korunur. İntravasküler hacim artışı yanında pulmoner vasküler direncin azalmasıyla oluşan atriyal gerilmeye yanıt olarak atrial natriüretik peptid (ANP) salınımı uyarılır. Böbreklerden su ve sodyum atılımının (diürez ve natriürez) artmasıyla azalan TVS, kliniğe tartı kaybı olarak yansır. Bu kaybın başlıca nedeni ESS kaybı olmakla beraber, özellikle aşırı düşük doğum tartılı (DDT) bebeklerde bir miktar İSS ve transepidermal kayıp da katkıda bulunur. Fizyolojik tartı kaybı olarak tanımlanan bu durum, postnatal 1.haftanın sonunda vücut ağırlığının % 7-15’inin kaybı olup, miktarı matürite ile ters orantılıdır. Term bebeklerde ortalama %5-7(10) iken, çok DDT veya aşırı DDT bebeklerde %10-15 kadar olabilir. Şekil 1’de yaşa göre vücut sıvı kompozisyonundaki değişiklikler görülmektedir.
ġekil 1: Vücut sıvı dağılımında yaşa göre değişiklikler 5
SU DENGESĠ Yenidoğanda TVS dengesi kardiyovasküler sistem, böbrekler, cilt ve nöroendokrin sistem fonksiyonlarının matürasyonu ile yakın ilişkili olup verilecek sıvı miktarına karar verilirken tüm bu sistemlerin göz önünde bulundurulması gerekir. 7
Bebeğin gebelik yaşı ile akut hacim yüküne verdiği yanıt doğrudan ilişkilidir. Hasta preterm bebekte etkin bir miyokard kasılması, santral vazoregülasyon ve endotel bütünlüğü sağlanamadığından intravasküler hacmin düzenlenmesinde de kısıtlılıklar olmaktadır.
Böbrekler, sodyum (Na + ) ve su geri emilimi yoluyla ESS hacmi ve ozmolalitesini dengede tutar. İntrauterin hayatta glomerüler filtrasyon hızı (GFH) düşüktür. Doğumdan sonra sistolik kan basıncındaki yükselme, böbrek kan akımındaki ve glomerül geçirgenliğindeki artışın etkisiyle GFH düzenli olarak artar. Preterm bebeklerde renal kan akımının az olmasına bağlı olarak GFH düşüktür ve postmenstrüel (PM) 34. haftadan sonra önemli ölçüde artmaya başlar. Yenidoğan böbreğinin idrarı konsantre etme kapasitesi azdır. Özellikle preterm bebeklerde, interstisiyel üre konsantrasyonlarının göreceli olarak düşük olması, Henle kulpunun anatomik olarak daha kısa, distal tübüler ve toplayıcı sistemlerin antidiüretik hormon [ADH (vazopressin)] duyarlılığının daha az olması gibi nedenlerle bu kapasite daha da düşüktür. Yenidoğan böbreklerinin dilüsyon-konsantrasyon kapasitesinin 50-600 mOsmol/kg, günlük renal solüt yükünün yaklaşık 10-15 mOsmol/kg olduğu kabul edildiğinde maksimum ve minimum idrar çıkışı 1mL/kg/saat ile 12mL/kg/saat arasında değişir. İdrar çıkışı <1mL/kg/saat olduğunda solüt retansiyonu başlayacağı için, bu değer böbrek yetersizliği için eşik olarak kabul edilebilir. Term bebekte idrar çıkışı 1-3mL/kg/saat, aşırı preterm bebeklerde 7 mL/kg/saat kadar yüksek olabilir. PN 1. gün en az 0.5-1 mL/kg/saat, sonraki günlerde 2-3 mL/kg/ saat idrar çıkışı olmalıdır, eğer <1mL/kg/saat olursa araştırılması gereklidir. Yenidoğanın renal fonksiyonlarındaki bu kısıtlılık sıvı-elektrolit tedavisinde önemli rol oynar. Aşırı sıvı kısıtlaması özellikle preterm bebeklerde, dehidratasyon ve/veya hipernatremiye neden olurken, fazla sıvı verilmesi hipervolemi ve/veya hiponatremi ile sonuçlanabilir.
İnsensibl su kaybı (İSK) vücut suyunun cilt ve mukozalardan buharlaşma yoluyla kaybıdır. Kaybın üçte ikisi transepidermal yolla ciltten, üçte biri ise solunum yoluyla olur. Dışkı ile kayıplar hayatın ilk günlerinde çok düşük olup 5 mL/kg/gün miktarından daha azdır. Transepidermal su kaybını etkileyen en önemli değişken bebeğin derisinin matürasyonudur. Preterm bebeklerde epitel tabakasının immatür olması sebebiyle cilt yoluyla İSK daha fazladır. Stratum korneumun keratinizasyonu su kaybına karşı en önemli bariyerdir ve
8
34.gebelik haftasına kadar iyi gelişmemiştir. Cilt matürasyonu doğumla birlikte hızlanır ve çok immatür bebeklerde bile PN ilk günlerde hızla artar; ancak epidermisin tam matürasyonu yaklaşık 28 günde tamamlanır. Preterm bebeklerde vücut yüzey alanının vücut ağırlığına oranının fazla olması ve derinin göreceli olarak daha fazla damarlanması da transepidermal sıvı kaybını artıran faktörlerdir (Şekil 2).
1 Solunum yolundan İSK, solunum hızına ve solunan hava veya hava-oksijen karışımının nemlendirilmesine bağlıdır. Tablo1’de yenidoğan bebekte İSK üzerine etkili olan faktörler görülmektedir. Tablo 1:Yenidoğanda çeşitli faktörlerin İSK üzerine etkileri 5
ĠSK ÜZERĠNE ETKĠSĠ Gebelik yaşı ve PN yaş Gebelik yaşı ve PN yaş ile ters orantılı (Şekil 2) Ortam ısısı > nötral termal sınırlar Isıdaki artışla orantılı olarak artar Vücut ısısının yükselmesi Rektal ısı >37.2⁰C → %300’e kadar artabilir Ortamda / solunan havada nem oranının yüksek olması %30 azaltır Cilt bütünlüğünün bozulması Lezyonun büyüklüğüne bağlı olarak artar Doğuştan cilt defektleri (ör, omfalosel) Defektin büyüklüğüne bağlı olarak artar Fototerapi Kullanılan tekniğe bağlı olarak %25 artar Radyant ısıtıcı Kuvöz bakımına göre %50 artar Çift duvarlı kuvöz ya da plastik örtüler %10-30 azaltır
Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|