Türk Neonatoloji Derneği yenġDOĞanda sivi ve elektrolġt dengesġ rehberġ – 2016

19 

 

Arteriyel  kan  örnekleri  pH,  PaCO

2 

ve  PaO

2 

için  en  doğru  göstergedir.  Venöz  kan 

örneğinde, arteriyel kana göre pH değeri daha düşük, PaCO

2 

değeri daha yüksektir. Kapiller 

örnek ile pH vePaCO

2 

değerlendirmesi yapılabilir ancak PaO

2 

değerlendirilemez. Kapiller kan 

örneğinde  arteriyel  kana  göre  pH  değeri  daha  düşük  (venöz  kan  örneğindeki  kadar  düşük 

değil),  PaCO

2 

değeri  ise  hafif  yüksektir  (kapiller  kan  gazı  değerlendirmesinin  doğru 

olabilmesi  için  bebekte  hipotansiyon  ya  da  şok  olmamalıdır).  Tablo  8’de  term  ve  preterm 

bebeklerde  kan  hemoglobin  düzeyi  ve  vücut  ısısının  normal  olduğu  şartlarda  arteriyel  kan 

gazı değerleri görülmektedir.  

 

Tablo 8: Term ve preterm bebeklerde normal kan gazı değerleri

15

* 

Gebelik haftası 

PaO2 

(mmHg)

  PaCO2 

(mmHg) 

pH 

HCO3 

(mEq/L) 

**BE/BD 

Term 

80-95 

35-45 

7.32-7.38 

24-26 

±3.0 

30-36 hafta 

60-80 

35-45 

7.30-7.35 

22-25 

±3.0 

<30 hafta 

45-60 

38-50 

7.27-7.32 

19-22 

±4.0 

 

*Normal değerlerde vücut ısısı ve hemoglobin düzeyi 

** BE: Baz fazlası BD: Baz defisit 

 

ASĠT-BAZ DENGESĠ BOZUKLUKLARI 

Tanı: Asit-baz dengesi bozukluklarının tanısal yaklaşımında bozukluğun primer misekonder 

mi  olduğu  ve  uygun  kompanzasyon  olup  olmadığı  sorularına  cevap  aranmalıdır.  Serum 

HCO

3

-    

düzeyinin düşüklüğü primer bir metabolik asidozun göstergesi olabileceği gibi primer 

respiratuvar alkalozun kompanzasyonu sonucu da olabilir. Serum HCO

3

- 

düzeyinin yüksekliği 

ise  primer  bir  metabolik  alkalozun  sonucu  olabileceği  gibi  primer  respiratuvar  asidoza  yanıt 

da olabilir. 

Primer  problemi  sekonder  kompanzasyondan  ayırt  edebilmek  için  pH,  HCO

3

-  ve 

PaCO

2

  düzeylerinin  bilinmesi  gerekir.  Öncelikle  HCO

3

-  etkilenirse  metabolik,  PaCO

2

 

etkilenirse  respiratuvar  bozukluk  söz  konusudur.  Sadece  bir  patolojik  durum  kendi  başına 

olduğunda  asit-baz  bozukluğunun  basit  olduğu  düşünülür.  İki  ya  da  daha  fazla  bozukluğun 

bulunması ise mikst asit-baz bozukluğunu gösterir. 

Aşağıdaki  nomogram  asit-baz  bozukluğunun  basit  veya  mikst  olup  olmadığını  ve 

kompanzasyonu ayırt etmekte kullanılmaktadır (Şekil 4).  

Örnek:  Yenidoğan  bir  bebekte  pH:  7.17,  PaCO

2

:  34  mmHg  (N:  40  mm  Hg)  ve  HCO

3

-12 

mEq/L (N: 22 mEq/L) saptanmıştır. Asidik pH ve HCO

3

- 

düzeyinin düşük olması primer bir 

metabolik  asidozu  düşündürür.  Ancak  pH,  HCO

3

- 

ve  PaCO

2

  düzeyleri  nomograma 

---

20 

 

yerleştirildiğinde sadece basit metabolik asidoz olmadığı aynı zamanda respiratuvar asidozun 

da eşlik ettiği saptanabilir.  

 

ġekil 4: 

Asit-baz nomogramı (Kompanzasyon yanıtlarını %95 güven aralığında gösterir)

 

 

Tablo 9: Asit baz bozukluklarını kompanse etmek için beklenen yanıtlar

5

. 

 

Respiratuvar 

PRĠMER BOZUKLUK 

PaCO

2

 

KOMPANZASYON 

HCO

3

-

 

Akut asidoz 

1 mmHg ↑ 

0.1 mEq/L ↑ 

Akut alkaloz 

1 mmHg ↓ 

0.25 mEq/L ↓ 

Kronik asidoz 

1 mmHg ↑ 

0.5 mEq/L ↑ 

Kronik alkaloz 

1 mmHg ↓ 

0.5 mEq/L ↓ 

Metabolik 

HCO

3

-

 

PaCO

2

 

Asidoz 

1 mEq/L ↓ 

1.25 mmHg ↓ 

Alkaloz 

1 mEq/L ↑ 

0.2-0.9mmHg ↑ 

Örnek  vakada  kompanzasyon  için  HCO

3

- 

  düzeyinde  her  1  mEq/L  düşüşe  karşı  PaCO

2

 

değerinde 1.25 mm Hg düşüş olmalı ve buna göre PaCO

2

’nin 12.5 mm Hg düşmesi gerekirdi. 

Beklenen  PaCO

2 

27  mm  Hg  olması  gerekirken  hastada  34  mm  Hg  olarak  saptanmıştır.  Bu 

durum metabolik asidoza eşlik eden respiratuvar asidozun varlığını göstermektedir. 

 

---

21 

 

METABOLĠK ASĠDOZ 

Tanı: Kritik hastalığı olan yenidoğanlarda sık rastlanılan bir problemdir. Birçok nedene bağlı 

olarak gelişebilmekle birlikte temelde 3 mekanizma ile olur:  

1.Vücuttan HCO

3

 kaybı (ör, diyare ve proksimal RTA) 

2.Böbreklerden  H

+

  iyonu  atamama  (ör,  yüksek  proteinli  diyet,  distal  RTA,  böbrek 

yetmezliği) 

3.Endojen (organik/inorganik) veya ekzojen asitlerde artış (ör, doğumsal metabolizma 

hastalıkları, laktik asidoz, salisilat intoksikasyonu) 

Anyon  açığının  hesaplanması  ekzojen  asitler  (ör,  salisilat)  ya  da  artmış  endojen  asitler  (ör, 

laktik  asit)  nedeniyle  gelişen  metabolik  asidozun  ayırımında  yardımcı  olur.  Serum  Na

+ 

değerinden Cl

- 

ve HCO

3

- 

 iyonlarının toplamının çıkarılmasıyla hesaplanır:         

Anyon açığı = Na – (Cl +HCO3)  

Normal  sınırları  8-16  mEq/L’dir.  Doğum  tartısı  <1000g  olan  preterm  bebeklerde  18mEq/L 

değerine kadar normal kabul edilir. Artmış anyon açığının yenidoğandaki en sık nedeni doku 

hipoksisine bağlı laktik asidozdur. 

Etiyoloji: Tablo 10’da gösterilmiştir. 

Tablo 10: Yenidoğanda en sık metabolik asidoz nedenleri 

Artmış anyon açığı 

Laktik asidoz (doku hipoksisine bağlı) 

•

 

Hipoksemi, şok, sepsis, hipotermi, RDS 

Doğumsal metabolizma hastalıkları 

•

 

Primer laktik asidoz, tiyamin eksikliği 

•

 

Organik asidemiler  

Renal yetmezlik 

Yenidoğanın geç metabolik asidozu 

Toksinler (ör, benzil alkol) 

Normal anyon açığı 

Renal bikarbonat kaybı 

•

 

İmmatürite,  

•

 

Renaltübülerasidoz 

•

 

Karbonik anhidraz inhibitörleri 

Gastrointestinal bikarbonat kaybı 

•

 

Akut diyare,  

•

 

İnce bağırsaktan, pankreas veya safra tüplerinden drenaj, fistül drenajı 

Mineralokortikoid eksikliği 

İntravenöz sıvılarda fazla klor/ klor içeren bileşik verilmesi (Arjinin HCl, HCl, CaCl

2, 

MgCl

2

, 

NH

4

Cl, hiperalimentasyon, yüksek proteinli beslenme) 

ESS kompartmanının dilüsyonu 

 

---