Türk biRLİĞİ yolunda avşar türkmenleri sempozyumu biLDİRİler kitabi 21 Temmuz 2017 Kayseri

16
Şeref Kocakaya
Petro  dönemi  ve  sonrası  Ruslar  ve  MejiResterasyon  dönemi  ve  sonrası  Japonya’da  da 
görülecek bir süreçtir. Bu durumlar en iyi şekilde kent olgusunda okunabilir. Oluşturulan 
kentlerin mimari yapısı, bina üretimi ve kullanılan eşyaların formları ve işlevselliği ulusal 
kültürlerin batı modernizmi altında gelişimini örnekler. Ulusal kültürlerin diğer bir öyküsü 
ise kültürün kimlik inşasında oynadığı roldür. Ulusal kültür oluşumu ulus-devlet ilişkisi ve 
araçların ideolojik formasyonu doğal olarak ulusal kültürü küresel kültürün çoğulculuğuna 
karşı bir aracı haline getirmektedir. Özellikle ulus devletin sınırların ortadan kaldırıcı özelliği 
olan  küresel  sisteme  karşı  bir  merkezi  otorite  ve  yapılandırıcı  kimlik  dayatması,  küresel 
kültürün karşısındaki en güçlü kaledir. Türkiye örneğinde ele alındığında yapılan inkılap 
ve reformların temelinde ulus kültürünün kendi özellikleriyle küreselleşmiş sisteme entegre 
olma arzusu olduğu ileri sürülebilir. Bu açıdan ele alındığında değişen sistemler karşısında 
kültürün de özelliğinden hareketle sürekliliği sağlamak adına değişimin takip edilmesi ve 
bunun devletçi bir söylem temelindeyapılmasıdır. 
Ulusal bağlamda ortaya çıkan bir başka unsur ise melezleşen kültürel kodlardır. Bu 
noktada küresel şirketlerin ulusal bağlamda ortak üretim yaptıkları ve kültürel alana dâhil 
oldukları bir süreçtir. Medya sektöründe yaygın şekilde kullanılan bu durum özellikle sonuna 
Türk  kelimesi  eklenerek  yapılan  kurumsallaşmalarda  kendini  gösterir.  Bunun  yanında 
küreselleşmenin taşıyıcısı çok uluslu şirketler yerel ortaklarla ve kendi yapılarıyla da alana 
çıkabilirler.  Bu  tür  ilişkiler  toplumsal  kabulleri  ve  olgunun  içselleştirmesi  ile  yakından 
alakalıdır.  Bu  noktada  ekonomik  süreçler  kültürel  süreçlerle  devam  ederek  toplumsal 
değişimlerinde belirleyicilerden biri haline gelir.  
Türk  kültüründe  yerelleşme  olgusu  daha  çok  bölgesel  olarak  okumak  gerekir. 
Bir  bölgeye  veya  daraltılmış  alanda  etkili  olan  kültürel  unsurların  varlığı  ve  onların 
toplumsal  hayattaki  etkileri  yerel  kültürü  doğal  olarak  zorunlu  kılmaktadır.  Coğrafya  bu 
konuda neredeyse temel belirleyicidir. Küreselleşme açısından ele alındığında yerelleşme 
küreselleşmenin karşıtlığı veya küresel kültürle beraber yaşayan kültürel unsurlar olarak ele 
alınmaktadır. Yerelleşme olgusu iki açıdan ele alınmaktadır. Birincisi olumlu yaklaşanlar 
ikincisi ise olumsuz yaklaşanlardır. Olumlu yaklaşanlar yerelin güçlenmesi ve ortaya çıkarak 
tartışmalara katılması olarak ele alırken olumsuz bakanların yerel kültürlerin yok oluşumu 
üzerine dikkat çekmesi iki ayrı noktayı göstermektedir. Özellikle güç odakların üstünlüğü 
ve onların müdahalesi tarihsel süreçlerinde dikkate alınmasıyla yerelin mücadelesinin hep 
var olacağı öngörülmektedir (Talas, Kaya 2007:160). Türk kültüründe yerel olgusu daha çok 
modernleştirme süreçlerinin geç veya direnç noktaları gelişmiş bölgesel noktalar üzerinden 
okunmaktadır. 
Küreselleşmenin Türk Kültürel Etkisi 
Küresel kültürün en büyük etkisi ulusal kültürler üzerinde olmaktadır. Küresel kültüre 
katılım artıkça ve ulusal kültürün çekirdek yapısı ve onu destekleyen unsurlar zayıflamakta 
ve güçsüzleşmektedir. Ulusal kültüre uyum sağlama konusunda küresel kültürü çok iyimser 
gözükmemektedir (Bird, Stevens 2003). Küresel kültür; moda, reklam ve propaganda gibi 
unsurlarında katkısıyla yeni ve iyi olarak sunulmakta küresel kültürün temsil edildiği ulusal 
kültürler  küçülme  ve  benzerleşme  sorunu  ile  karşı  karşıya  kalmaktadır.  Küreselleşmenin 
bir  başka  boyutu  ise  başlangıç  çalışmamalarında  olduğu  gibi  çalışma  organizasyonları, 
hükümet politikaları etkilemekte ve ene önemlisi sosyal alanda etkileri daha ciddi sonuçlara 
yol açmaktadır (Mueller 1994: 422). Türkiye hem ulusal kültürel değerler üretimi hem de 
kültürel unsurları tanıtma stratejisi konusunda oldukça zayıf kalmaktadır. 
Diğer taraftan küreselleşmenin coğrafi alanı ortadan kaldırıcı etkisi kültürel alışverişi 
etkileşimi artırmaktadır. Bu noktada yeni fırsatlar ve işbirlikleriyle birlikte sorunlu birçok 
alanın çözümüne yönelik tedbirler ortaya çıkabilmektedir. İletişim aynı zamanda sağlıklı 
şekilde işletilemez ise olumsuz şartlara da katkı sağlayabilmektedir (Greig 2002 242-243). 
Bu konuda belki de en önemlisi kimlik krizidir. Küresel ve yerel değerler arasında sıkışan 
birey doğal olarak tutum ve davranışlarda kendini bir çatışma alanı içerisinde bulmaktadır. 

---

17
Türk Birliği Yolunda Avşar Türkmenleri Sempozyumu 
Bu batı dışı modernleştirilme yani Müslüman kimliği ile örtüşen toplumlarda ciddi bir sorun 
olarak gözükmektedir (Lieber, Weisberg 2002). Türkiye bu konuda özellikle geçmişten gelen 
doğu-batı ikilemine küresel-ulusal tartışmalarına da eklemektedir. 
Küreselleşme imaj marka gibi unsurlarla toplumların kültürlerini etkilemektedir. Fakat 
etkileme  toplumların  bireysel  veya  toplumcu  kültürel  kalıplarına  göre  değişebilmektedir. 
Küresel  kültür  her  toplumu  aynı  özellikte  etkileyememektedir.  Küresel  markalar  üzerine 
yapılan bir çalışma bunu ortaya koymaktadır (Roth 1995). Türkiye toplumcu kültürel kodları 
ile küreselleşme konusunda bireysel taleplerden daha farklı şekilde etkilenmektedir. 
Kültürler  dinamik  süreçlerdir  ve  sürekli  olarak  onları  destekleyecek  ürünlere  ihtiyaç 
bulunmaktadır.  Özellikle  simge  ve  sembollerin  üretiminden  tüketime  ve  onları  gelecek 
nesillere  aktarıma  kadar  birçok  noktada  iletişim  araçlarına  ihtiyaç  bulunmaktadır. 
Günümüzde  toplumsal  hafızanın  ortak  eyleme  geçiş  noktasında  bu  olguyu  sağlayan  en 
önemli unsur medya olarak gözükmektedir. Medya konusunda batı karşısında yer alabilecek 
yapılar ve düzenlemelere gerek duyulmaktadır. Sovyetler sonrası dünyada Hint ekolünün 
etkisi hariç küresel anlamda Hollywood, bütün toplumları etkilemekte ve yönlendirmektedir. 
Sihirli kutunun hane halkı üzerine etkisi konusunda Türkiye alternatif üretebilmiş değildir. 
Özellikle kültürün tüketim kalıpları üzerine etkisi ele alındığında medyanın gücü ve etkisi 
açısından ele alındığında Türk kültürü küresel kültürün etkisi altındadır. 
SONUÇ 
Kapsayıcı  bir  olgu  olan  küreselleşme  farklı  unsurlarla  ve  özellikleriyle  öne  çıksa 
da  küreselleşmenin  ayrıcı  noktası  kültürel  unsurlardır.  Bu  açıdan  ele  alındığında  küresel 
kültür  kavramı  birçok  problemi  içerisinde  barındırmaktadır.  İster  tek  tipleştirme  ister  de 
yerelleşmenin öne çıktığı çoğulculuk açısından ele alınsın küresel kültür bütün kültürleri 
etkilemektedir. Türk kültürü, dünyanın önemli coğrafi ve sosyo-kültürel alanında yer alan bir 
kültürdür. Bu kültür hem tarihi hem de mevcut zaman diliminde birçok kültürü etkilemekte 
ve  etkilenmektedir.  Aynı  zamanda  tarihsel  süreci,  coğrafi  özelliği,  oluşturan  unsurları 
ve  içinde  yer  aldığı  medeniyet  algısı  ile  küresel  sistemin  içinde  yer  alan  Türk  kültürü, 
küreselleşme  karşısında  oldukça  zayıf  kalmaktadır.  Özellikle  ulusal  ve  yerel  kültürler 
açısından  kültürün  sürekliliği,  yeni  nesillere  aktarımı  ve  bu  konuda  gerekli  unsurların 
yeniden  üretimi  bağlamında  problemler  yaşamaktadır.  Türk  kültürünün  koruma  alanları 
oldukça  zayıflamaktadır.  Küresel  kültürün  dünyayı  Batılılaştırma  sürecinde Türk  kültürü 
direnç noktaları oluşturmada zorlanmaktadır. Kültürün en merkezi noktalarından olan kimlik 
siyaseti ve kimliğin inşasında sorunlar yaşamaktadır. Kültürün maddi unsurlarında özgünlük 
olgusu oluşturamamaktadır.  Küresel kültür ister olumlu isterse olumsuz olarak ele alınsın 
küresel  sistemde  yer  alabilmek  için  bilim  ve  sanat  alanında  kültürel  formların  oluşumu 
gerekmektedir.  Medeniyet  tartışmalarında  bu  konuda  kültür,  küresel  kültürün  etkisinde 
kalarak kendi özgün gelişim sürecine bağlı bir gelişim sağlayamamaktadır. Küresel kültürde 
kültürel kodlarınızla üretebildiğiniz ve küresele karşı bir tez geliştirebildiğiniz alanda kendi 
kültürünüzün sürekliliği sağlanabilmektedir. Aksi halde sürekli etkilenen bir kültürel forma 
sahip olmak zorunda kalınacaktır. 
 
Kaynakça 
ATEŞ Davut 2006. Küreselleşme: Ne Kadar Tek Boyutlu? Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 
7, Sayı 1, s. 25-38.
BİRD Allan, STEVENS Michael J. 2003. Toward an Emergent Global Culture and the Effects 
of Globalization on Obsolescing National Cultures, Journal of International Management 9, 
pp.  395 – 407.
FISS  Peer  C.,  HIRSCH  Paul  M.  2005.  The  Discourse  of  Globalization:    Framing  and 
Sensemaking off an Emerging Concept, American Sociological Review, Volume 70, pp. 29-
52. 
GELEKÇİ Cahit 2005. Küreselleşme-Yerelleşme İlişkisi, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 

---