TəRTİBÇİDƏN
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
şəkili Məhəmmədhəsən xanla dost olmağa başladı. Məhəmmədhəsən xan onu aldadıb dedi ki, mən bir kor adamam, Mustafa xanın hökmündən cana gəlmişəm. Mənim yanıma gəlsən, qızımı sənə verərəm. Şəkidə hökumət sürməyə başlarsan. Məhəmməd bəy aldanıb, özünün adlı-sanlı övladından və hörmətli əmisindən əl çəkərək, Məhəmmədhəsən xanın yanına getdi. Məhəmmədhəsən xan haman saat Məhəmməd bəyi həbs edib, yanında olan cavahirata, nağd pula və qiymətli şeylərinə sahib oldu. Mustafa xan Məhəmməd bəylə qədimdən qanlı idi. Çünki Məhəmməd bəy atasının qanını almaq üçün Mustafa xanın atasını və qardaşını öldürmüşdü. Odur ki, Məhəmmədhəsən xanın yanına adam göndərib, Məhəmməd bəyi apartdırıb öldürtdü. Mustafa xan bu dəfə mərhum İbrahim xanın qardaşı oğlunu öldürtdüyü üçün qorxuya düşdü, onunla düşmənçilik etməyə başladı. O tərəfdən də Məhəmmədhəsən xan və Gəncə hakimi Cavad xan İbrahim xanla düşmən oldular. Bu zaman xəbər yetişdi ki, Ağa Məhəmməd şah tərəfindən Fars vilayəti və Şiraz şəhərinə vali təyin etdiyi Baba xan sərdar adlanan Fətəli şah, Ağa Məhəmməd şahın öldürüldüyünü eşidib hücum etmiş, Tehranı tutub, şahın xəzinəsinə və malına sahib olmuş və taxtında əyləşmişdir. Bu tərəfdən də Şuşa qalasından qaçmış Sadıq xan Şəqaqi, Azərbaycanı sahibsiz görərək, başına çoxlu adam toplayıb Tehranı tutmaq və girov aparılmış ailəsini geri qaytarmaq üçün İraq tərəfə getdi. Bu zaman Fətəli şaha birdən xəbər yetişdi ki, Sadıq xan Şəqaqi Azərbaycan vilayətini əlinə keçirmiş və başına çoxlu adam yığıb, İraq vilayətləri sərhədinə girişmişdir. Onun niyyəti Qəzvini almaq, Azərbaycan xanlarının Ağa Məhəmməd şahın əmri ilə əmanət saxlanan ailələrini xilas edib, öz vilayətlərinə çatdırmaq və sonra Tehran qalasının üstünə gəlməkdir. Mərhum Fətəli şah Fars, Xorasan, Mazandaran, Astarabad və başqa vilayətlərin qoşunlarını toplayıb böyük calal və istiqlaliyyətlə Sadıq xanın qarşısına çıxdı. Arada baş verən böyük müharibədə Sadıq xanın qoşunu basıldı. Azərbaycanın və sair vilayətlərin əhalisi dəstə-dəstə Fətəli şahın yanına gəldilər. Sadıq xan öz yaxın adamları ilə qaçdı və ailəsini 266 götürüb Şirvan vilayətinə getdi. Orada bir müddət qaldıqdan sonra, nəhayət, şaha itaət etməkdən başqa bir çarə tapmadı. Onun yanına elçi göndərib, günahının bağışlanmasını xahiş etdi. Şah tərəfindən etimadlı adamlar gəlib ona xatircəmlik verdilər. Sadıq xan Ağa Məhəmməd şahın həmailini, tacını və bazubəndini götürüb, Ağa Məhəmməd şahın qatili olan Abbas bəylə Tehrana getdi və orada bir neçə müddət qaldı. Nəhayət, Fətəli şah, Sadıq xanı öldürməyəcəyinə and içdiyinə baxmayaraq, onu bir otağa salıb qapısını möhkəm bağladılar və Sadıq xan orada acından öldü. Fətəli şah İbrahim xanın yanına böyük ehtiramla elçi göndərərək, Ağa Məhəmməd şahın nəşini istəyib, onu itaət etməyə çağırdı. O zaman Qarabağ vilayətinin vəziyyəti ağır və ətraf xanların hamısı İbrahim xanın düşməni olduğundan şahla yola getməyi məsləhət bilərək Ağa Məhəmməd şahın nəşini böyük ehtiramla Tehrana göndərdi. Fətəli şah, mərhum İbrahim xanın belə münasibətini gələcək taleyinin xoşluğuna yozaraq, onun göndərdiyi elçiləri peşkəşlər və xələtlərlə yola saldı. Qaradağ hökumətinin və o vilayətin bütün mədaxilini mərhum İbrahim xanın öhdəsinə qoyub ona xələt və qılınc göndərdi. Onunla qohum olmaq istəyib xəbər göndərdi ki, hər iki tərəfin xatircəmliyi üçün öz əziz qızı Ağa Bəyim ağanı bizim hərəmxanamıza layiq bilsin. Ağa Bəyim ağa bizim hərəmxanamızın xanımı olsun. Müşavirədən sonra İbrahim xan şahın bu təklifıni də qəbul etməyi məsləhət bildi. O tərəfdən şah xanları tədarüklə göndərdi. Şah tamam calal və izzətlə Ağa Bəyim ağanı alıb, öz hərəminin xanımı və hərəm əhlinin ən böyüyü etdi. Mərhum İbrahim xan Əbülfət ağa adlanan Əbülfət xanı da şahın yanına göndərdi. Şah, onu böyük xanlar sırasına keçirib, öz məclisinin yaxın adamı etdi. Şah Əbülfət xanı həmişə əziz və möhtərəm tuturdu. Hər il Fətəli şah tərəfindən mərhum İbrahim xana və mərhum Məhəmmədhəsən ağaya xələt, qılınc, qızıl yəhərli at göndərilirdi. Bu vəziyyət Rusiya sərdarının Tiflisə gəldiyi günə qədər davam edirdi. Yüksək Rusiya dövlətinin böyük imperatoru tərəfindən bir sərdar, ixtiyarında olan qoşunla Tiflisə gəlib, müstəqil olaraq Gürcüstanın Tiflis şəhərində yerləşdi. Hələ İrəvan, Gəncə, Şirvan və Qarabağ 267 vilayətlərini zəbt etmək fikri Rusiya dövləti başçılarının xatirindən keçmədiyi vaxtda belə mərhum İbrahim xan mərhəmətli padşah mərhum Yekaterinanın zamanından başlamış daimi olan Rusiya dövlətinə dostluq və ixlas göstərmək istəyirdi. General-anşef Zubov gələn vaxtda, bəlkə də ondan daha əvvəl Gürcüstan valisinin məsləhəti ilə İbrahim xanın elçiləri böyük valinin elçisi ilə birlikdə Mozdok liniyasında sərdar qraf Qudoviçin yanına gedərək, onların Rusiya əbədi dövlətinə olan səmimiyyətlərini və itaət edəcəklərini bildirmişdilər. Bu dəfə də məktub yazıb, Tiflisə gəlmiş yüksək Rusiya dövləti sərdarının yanına göndərdilər və qədim dostluğu təzələdilər. Keçmiş sərdar qayıdandan sonra general Kovalevski sərdarlığa təyin olundu. Gürcüstan valisi və mərhum İbrahim xan yenidən Kovalevskinin yanına elçilər və hədiyyələr göndərib, dostluqlarını ona bildirdilər. Həqiqətən, general Kovalevski elçilərə olduqca hörmət edib, onları sovqat və peşkəşlə yola saldı və İbrahim xanın haqqında çox mehribanlıqlar göstərdi. Nəhayət, böyük sərdar knyaz Sisianov Gürcüstana gəldi. Knyaz qeyrətli və cürətli sərdar olduğundan bir para Car və Tala ləzgilərinin hərəkətini və Gəncə hakimi Cavad xanın dönüklüyünü və müxalifətini görüb, sair sərdarlar kimi bu işə dözə bilmədi. O, Gürcüstan əhalisinin rahatlığı üçün Car və Tala ləzgilərinin və Cavad xanın tənbeh edilməsini lazım bildi. Knyaz Sisianov 1803-cü ilin axırlarında Gəncə qalasına gələrək, oranı mühasirə etdi, birayhq mühasirədən sonra Cavad xanın yanına neçə dəfə elçi göndərib onu böyük imperatora tabe olmağa və qalanı təhvil verməyə dəvət etdisə də, bir fayda vermədi. Haman il ramazan ayının axırıncı gecəsi bayram axşamı yürüş edib qalanı aldı. Cavad xan və onun oğlu Hüseynqulu ümumi qırğında öldürüldü. Bütün əhli-əyalı əsir düşdü. Şəhər əhalisindən bir parası öldürüldü. Qalanı isə ölümdən xilas oldu. General cənab mayor Lisaneviçi Gəncə qalasından mərhum İbrahim xanın yanına göndərib, onu həmişə mərhəmətli olan padşaha tabe olmağa dəvət etdi. Mərhum İbrahim xan mayora xoş cavablar verərək, hörmətlə geri qaytardı və onunla ehtiramını bildirən məktub göndərdi. 268 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|