Roczny plan dydaktyczny przedmiotu filozofia w zakresie rozszerzonym dla szkoły ponadgimnazjalnej, uwzględniający kształcone umiejętności I treści podstawy programowej

Roczny plan dydaktyczny przedmiotu filozofia w zakresie rozszerzonym dla szkoły ponadgimnazjalnej, uwzględniający kształcone umiejętności i treści podstawy programowej

Nr	Temat	Liczba godzin	Treści podstawy programowej	Treści nauczania	Kształcone umiejętności	Propozycje metod nauczania	Propozycje środków dydaktycznych^*
I. STAWIAJĄC PYTANIA
1	Czym jest filozofia?	2	III.3.4)	– wyjaśnia znaczenie i genezę terminu – umiejscawia w czasie miejsce narodzin filozofii i jej kulturowe znaczenie – definiuje pojęcia ideologii i światopoglądu – przedstawia relację między filozofią a światopoglądem i ideologią	– przedstawia charakterystykę myślenia filozoficznego – dokonuje analizy własnego światopoglądu – przedstawia różnice między specyfiką argumentacji filozoficznej a ideologicznej	pogadanka, wykład, ćwiczenia	Tekst: - Narodziny filozofii: [Platon, Uczta, 203 b–204 c, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1982, s. 102–103].
2	Specyfika tekstu filozoficznego	1		– określa specyfikę tekstu filozoficznego	– rozpoznaje problem zawarty w tekście – wyróżnia i odnajduje tezę (tezy), argumenty i wnioski zawarte w tekście	metoda aktywizująca, praca z tekstem podręcznika, elementy wykładu, praca z mapą, praca z tekstem źródłowym, praca z materiałem ilustracyjnym	Teksty: Arystoteles, O duszy, edycja komputerowa, www.zrodla.historyczne. prv.pl Zbigniew Herbert, Dusza Pana Cogito, w: tegoż, Raport z oblężonego miasta i inne wiersze, Wrocław 1992, s. 12-14.
3	Zdziwienie jako początek filozofii – analiza tekstów źródłowych	1		– analizuje i interpretuje tekst filozoficzny	– odnajduje poruszaną problematykę i odnosi ją do innych tekstów kulturowych	praca z tekstem źródłowym metody aktywizujące, praca z materiałem ilustracyjnym	Teksty: – Zdziwienie jako początek filozofii: [Arystoteles, Metafizyka, I 2 . 982 b 13 – 983 a 2]. - Światopogląd galilejski: [S. Blackburn, Oksfordzki słownik filozoficzny, red. naukowy J. Woleński, tłum. C. Cieśliński, Warszawa 1997, s. 393].
4	Znaczenie filozofii w kulturze	3	I.8.1)	– definiuje pojęcie kultury – charakteryzuje relacje i zależności między filozofią, religią, nauką i sztuką	– przedstawia charakterystykę myślenia filozoficznego – wskazuje kulturotwórczą rolę filozofii	dyskusja, wykład	Teksty: - O istocie sztuki; [ A. Schopenhauer, Świat jako wola i przedstawienie, t. II, tłum., wstęp i komentarz J. Garewicz, Warszawa 1995]. - Dramat rozdziału między wiarą a rozumem: [Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio, 45–47, Poznań 1998, s. 70–73].
5	Znaczenie filozofii w kulturze – analiza tekstu źródłowego	2				praca z tekstem źródłowym, praca indywidualna
6	Dyscypliny filozoficzne	2	I.1.1)2)	– wymienia i definiuje główne dyscypliny filozoficzne – rozróżnia główne problemy poszczególnych dyscyplin filozoficznych	– dostrzega ważność i znaczenie pytań filozoficznych – formułuje pytania, które poszczególne dyscypliny filozoficzne inicjują swoje dociekania	pogadanka, wykład	Obraz: – Atmosfera (1872), C. Flammarion.
7	Podstawowe problemy i pojęcia filozofii – ontologia	2	I.1.1)2) I.2.1)2)3)	– definiuje podstawowe pojęcia występujące na gruncie ontologii – rozpoznaje podstawowe problemy i zagadnienia ontologii – klasyfikuje, ocenia i wskazuje na problemy filozoficzne w opozycji: idealizm–realizm, monizm–pluralizm	– dostrzega ważność i znaczenie pytań filozoficznych dla omawianej dyscypliny – rozpoznaje i samodzielnie rekonstruuje podstawowe problemy na gruncie omawianej dyscypliny – ilustruje poznane stanowiska na przykładach konkretnych zjawisk	pogadanka, praca z podręcznikiem, dyskusja, wykład	Teksty: - Początek świata: [Platon, Timajos (III. Początek świata), tłum. W. Witwicki, Warszawa 1960]. - W rzece Heraklita: [Wisława Szymborska, W rzece Heraklita, z tomu Sól].
8	Ontologia – postawy wobec Boga	2	I.1.1)2) I.8.1) II.2.3)	– definiuje i charakteryzuje ateizm, agnostycyzm, panteizm, deizm, teizm i fideizm – wymienia przykładowych reprezentantów poznanych stanowisk	– charakteryzuje różnice występujące pomiędzy omawianymi postawami wobec Boga – rozpoznaje argumenty na rzecz poznanych stanowisk
9	Ontologia – spór o uniwersalia	2	I.1.1)2) I.8.3)	– prezentuje główne stanowiska w sporze o uniwersalia – zna i rozumie genealogię sporu oraz jego współczesne inklinacje	– formułuje własne stanowisko w sporze i przytacza argumenty za jego poparciem
10	Podstawowe problemy i pojęcia filozofii – epistemologia	2	I.1.1)2)	– definiuje podstawowe pojęcia występujące na gruncie ontologii – rozpoznaje podstawowe problemy i zagadnienia epistemologii – klasyfikuje, ocenia i wskazuje na problemy filozoficzne w opozycji: aprioryzm–aposterioryzm, sceptycyzm–dogmatyzm, absolutyzm–relatywizm, racjonalizm–irracjonalizm	– dostrzega ważność i znaczenie pytań filozoficznych dla omawianej dyscypliny – ilustruje poznane stanowiska na przykładach konkretnych zjawisk
11	Koncepcje prawdy	2	I.1.1)2) I.3.1) III.1.3)	– zna i rozumie podstawowe koncepcje prawdy: klasyczną, ewidencjonistyczną, koherencyjną, pragmatyczną, aklamacyjną – przytacza krytykę poznanych koncepcji	– dostrzega ważność znaczenia prawdy w aspekcie egzystencjalnym, aksjologicznym i naukowym – formułuje własne stanowisko w kwestii kryterium prawdy i przytacza argumenty na jego rzecz	dyskusja, wykład, metody aktywizujące
12	Podstawowe problemy i pojęcia filozofii – etyka	4	I.1.1)2) I.4.2) I.4.4)5)	– klasyfikuje, ocenia i wskazuje na problemy filozoficzne w opozycji: subiektywizm–obiektywizm, altruizm–egoizm – prezentuje i porównuje wybrane koncepcje etyczne	– dostrzega ważność i znaczenie pytań filozoficznych dla omawianej dyscypliny – rozpoznaje i samodzielnie rekonstruuje podstawowe problemy na gruncie omawianej dyscypliny – ilustruje poznane stanowiska na przykładach konkretnych zjawisk	pogadanka, praca z podręcznikiem, dyskusja, wykład metody aktywizujące, praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ilustracyjnym.
13	Podstawowe problemy i pojęcia filozofii – estetyka	4	I.1.1)2) I.6.1)2)3)4)	– klasyfikuje, ocenia i wskazuje na problemy filozoficzne dotyczące koncepcji piękna i dzieła sztuki – rekonstruuje wybrane koncepcje sztuki – dostrzega wpływy i powiązania między teoriami estetycznymi a wytworami sztuki			Zdjęcia: posążek Wenus z Willendorfu, Trzy gracje Rubensa, Narodziny Wenus Botticellego, Marilyn Monroe, Audrey Hepburn, Naomi Campbell, rzeźba Dawid Michała Anioła, James Bond (Pierce Brosnan), Brad Pitt, David Beckham, kulturysta Arnold Schwarzeneger
14	Podstawowe problemy i pojęcia filozofii – antropologia	4	I.1.1)2)	– klasyfikuje, ocenia i wskazuje na problemy filozoficzne w opozycji: naturalizm–antynaturalizm, redukcjonizm–antyredukcjonizm oraz wybrane koncepcje sensu życia			Tekst: - Pesymizm: [A. Schopenhauer, Pesymizm (fragment 5), [w:] W kręgu dobra i zła. Wybrane teksty z etyki współczesnej od Hegla do Levinasa, oprac. i wybór tekstów E. Podrez, Warszawa 1994].
15	Podstawowe problemy i pojęcia filozofii – filozofia polityki	4	I.1.1)2)	– klasyfikuje, ocenia i wskazuje na problemy filozoficzne w opozycji: egalitaryzm–elitaryzm oraz koncepcje państwa i społeczeństwa
16	Filozofia i czas – narodziny filozofii	1		– wyjaśnia i określa warunki, czas i miejsce narodzin filozofii	– analizuje znaczenie przejścia od myślenia mitycznego do naukowego	pogadanka
17	Filozofia i czas – stanowiska i poglądy w filozofii starożytnej Grecji	2	I.2.1)2) I.3.1) I.4.1)	– streszcza i charakteryzuje w sposób ogólny poszczególne epoki filozoficzne – wymienia głównych myślicieli charakterystycznych dla poszczególnych epok filozoficznych – identyfikuje główne problemy, stanowiska i koncepcje filozoficzne rozpatrywane w historycznym aspekcie omawianej epoki	– wyjaśnia odmienny charakter poszczególnych epok filozoficznych – analizuje wzajemne powiązania i wpływy epok – identyfikuje w kontekście historycznym podstawowe rozwiązania problemów filozoficznych omawianych w danej epoce – dostrzega pozaeuropejskie inspiracje w filozofii na przestrzeni epok	pogadanka, wykład, praca z podręcznikiem	Tablice: – Filozofia starożytna i hellenistyczna – Filozofia średniowieczna – Renesans i filozofia nowożytna – Filozofia XIX – Filozofia współczesna
18	Filozofia i czas – stanowiska i poglądy w filozofii średniowiecza	2	I.7.2)
19	Filozofia i czas – stanowiska i poglądy w filozofii nowożytnej	2	II.1.1) II.3.1)2)3)4) II.5.1)2)3)4)
20	Filozofia i czas – stanowiska i poglądy w filozofii XIX wieku	2	III.1.1)2)4)5) III.2.1)2)5)
21	Filozofia i czas – stanowiska i poglądy w filozofii współczesnej	2
II. SZUKAJĄC ODPOWIEDZI
22	Sokrates – pierwszy filozof etyk	2	I.3.1) I.4.1)2)	– przedstawia postać Sokratesa – przedstawia koncepcje dobra i cnoty oraz ich miejsce w etyce sokratejskiej – omawia etapy metody dialektycznej – definiuje rolę sumienia i określa jego znaczenie w etyce Sokratesa	– dowodzi ważności zagadnień etycznych w życiu człowieka – charakteryzuje metodę dialektyczną jako drogę prowadzącą do pogłębiania własnej świadomości – samodzielnie formułuje stanowisko krytyczne wobec intelektualizmu etycznego – formułuje własne stanowisko w kwestii istnienia wartości – prawdy, dobra itp.	pogadanka, wykład
23	Metoda dialektyczna Sokratesa	2				dyskusja, praca z podręcznikiem	Teksty: – Powołanie filozofa: [Platon, Protagoras, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1958, s. 98–99]. – Wiem, że nic nie wiem: [Platon, Protagoras, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1958, s. 108–109]. - Cnota jest wiedzą: [Platon, Menon [w:] tegoż, Gorgiasz, Menon, przeł. P. Siwek, Warszawa 1991, s. 175–176].
24	Idealizm Platona jako system filozoficzny	3	I.2.1)4 a) I.3.1) I.4.3) I.4.6b) I.5.1)3)4a)	– wyjaśnia wpływ filozofii Sokratesa na poglądy Platona – definiuje historyczne znaczenie filozofii Platona – wyjaśnia główne wątki (koncepcje człowieka i świata) oraz pojęcia występujące na gruncie filozofii Platona – przedstawia koncepcje filozofa na temat miłości	– analizuje zależności między filozofią a religią w systemie Platona – określa własności świata i rzeczy oraz relacje, jakie między nimi występują – określa rolę Demiurga w powstaniu świata	pogadanka, wykład, analiza tekstu źródłowego	Tekst: – Miłość platońska: [Platon, Uczta, 210 a – 212 a, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1982].
25	Filozofia polityczna Platona	2		– prezentuje platońską wizję państwa idealnego	– podejmuję krytyczną refleksję form ustrojowych – dostrzega znaczenie koncepcji państwa jako elementu systemu filozoficznego Platona
26	Mit jaskini – analiza tekstu źródłowego	2		– ilustruje mit jaskini jako syntezę systemu filozoficznego Platona	– wykrywa i interpretuje symbolikę zawartą w tekstach źródłowych	praca z tekstem źródłowym, dyskusja	Tekst: – Mit jaskini: [Platon, Państwo, tłum. i oprac. W. Witwicki, Warszawa 1958, s. 358–366].
27	Arystoteles i początki naukowego myślenia	1	I.2.1)4 b) I.3.1) I.4.2)3) I.4.6c) I.5.2)3)4b)	– przedstawia postać Arystotelesa – wskazuje na początki naukowego myślenia u Arystotelesa	– przedstawia Arystotelesa jako pierwszego filozofa–naukowca – dostrzega doniosłość metody arystotelesowskiej	pogadanka, wykład
28	Fizyka i Metafizyka Arystotelesa	2		– definiuje kluczowe pojęcia występujące na gruncie systemu Filozofa – przedstawia główne zagadnienia Fizyki i Metafizyki Arystotelesa	– określa szczegółowe problemy i treści występujące w Fizyce i Metafizyce	pogadanka, wykład, analiza tekstów źródłowych	Teksty: – Substancja jako pierwsza kategoria bytu: [Arystoteles, Metafizyka, VII 3, 1028 b 32 – 1029 a 15, tłum. T. Żeleźnik, Warszawa 1984]. – Natura Boga: [Arystoteles, Metafizyka, VII 7, 1072 b 13–18 i 24–30, tłum. T. Żeleźnik, Warszawa 1984]. – Pierwsza Przyczyna: [Arystoteles, Metafizyka, VII 8, 10273 a 23–36, tłum. T. Żeleźnik, Warszawa 1984].
29	Etyka Arystotelesa	2		– przedstawia założenia etyki arystotelesowskiej – wyjaśnia znaczenie i wypływ systemu filozoficznego Stagiryty	– stosuje kryterium złotego środka do rozwiązania przykładowego dylematu moralnego – formułuje własne stanowisko względem koncepcji etycznej Arystotelesa		Tekst: – Zasada złotego środka: [Arystoteles, Etyka nikomachejska, II 6, 1106 b 36, tłum. G. Kromska, Warszawa 1956].
30	Filozofia polityki Arystotelesa	1		– prezentuje klasyfikacje form ustrojowych według Arystotelesa	– charakteryzuje i dostrzega znaczenie systemu polis jako wspólnoty politycznej – dostrzega znaczenie dobra publicznego jako celu refleksji politycznej podejmowanej na gruncie filozoficznym		Tekst: – Ustroje właściwe i zwyrodniałe: [Arystoteles, Polityka, ks.III, 5 1-9, 14-15, tłumaczenie L. Piotrowicz [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, tom I, Warszawa 2003, s. 63–65, 66].
31	Znaczenie i wpływ systemów filozoficznych Platona i Arystotelesa	2	I.2.1) I.3.1) I.4.2) I.5.1)2)3)	– analizuje różnice i podobieństwa między systemami filozoficznymi Platona i Arystotelesa	– charakteryzuje ważność myśli Platona i Arystotelesa dla filozofii greckiej – dostrzega znaczenie i wpływ systemów Platona i Arystotelesa	dyskusja, praca z podręcznikiem
32	Filozofia hellenistyczna i poszukiwanie szczęścia	1	I.4.2)	– prezentuje charakter okresu hellenistycznego w odniesieniu do ówczesnych zmian społecznych, kulturowych i politycznych	– dostrzega rolę i znaczenie przemian społeczno-politycznych, jakie leżały u podstawy rozwoju filozofii hellenistycznej
33	Etyka stoicka	1	I.4.2) I.4.6e)	– wymienia głównych przedstawicieli szkoły stoickiej – prezentuje główne założenia etyki stoików – definiuje podstawowe pojęcia występujące na gruncie etyki stoickiej – charakteryzuje i dostrzega wynikanie między etyką a fizyką stoików	– dostrzega ważność i znaczenie szkoły stoickiej w przestrzeni starożytnej refleksji etycznej – analizuje teksty źródłowe i podejmuje próbę rozwiązania przykładowego dylematu moralnego na gruncie etyki stoików – podejmuje krytykę etyki stoickiej	pogadanka, wykład