Referat mövzu Qazın tərkibinə görə qaz-kondensat quyularının sulaşmasının diaqnostikası əsasında nəticələrin təhlili

2.3 Qazkondensat yataqlarnın komponent məhsuldarlığı.
Qaz, qaz kondensatı və neft yataqlarının komponentinin səmərəliliyi onun komponentinin səmərəlilik əmsalı ilə xarakterizə olunur.
Komponentin həcmi nisbəti dedikdə, anbardan götürülmüş komponentin həcminin layın geoloji ehtiyatına nisbəti başa düşülür. Lay komponentinin səmərəlilik əmsalı aşağıdakı kimi fərqləndirilir: yekun (inkişaf dövrünün istənilən nöqtəsində) komponentin səmərəlilik əmsalı. Bu nisbətlər adətən faizlə ifadə edilir.

burada, Q_q – qalan qaz ehtiyatıdır;
Q_çix. – məhsuldar laydakı çıxarılan qazın miqdarı;
Q_eht. – məhsuldar laydakı geoloji ehtiyat.
Təcrübələr onu göstərir ki, ölkədə və xaricdə qaz və qaz-kondensat yataqlarının işlənməsində qaz yataqlarının səmərəliliyi əksər zamanlarda 85.0-95.0%-ə, kondensatın səmərəliliyi isə 30.0-75.0%-ə çatır.
Kollektorların qaz səmərəliliyinə təsir edən ən mühüm fiziki amillər bunlardır:
- yatağın necə yerləşdirildiyi;
- onun litoloji tərkibinin təbəqənin bütün sahəsi və bölməsi üzrə heterojenliyi və formasiyalarda fasiya dəyişiklikləri;
- məhsuldar təbəqənin məsamə sahəsinin orta həcminə uyğun layda son təzyiq;
– yatağın növü (qatlanan çarpayı, massiv);
qazın buraxılma sürətidir. Yatağın işlənməsinin son mərhələsində layda qalan qazın qalıq həcmi aşağıdakı tənliklə ifadə edilə bilər:

burada, Ω _başvə Ω_s – müvafiq olaraq layın məsamə boşluqlarının həcminin başlanğıc və son qazla doymasıdır, m³ ; ; – layın məsaməli boşluqlarının son ortalaşdırılmış qazladoyma və sulaşmış həcmlərinin ölçüsüzdür. (atmosfer təzyiqinə gətirilərək) gətirilmiş (ifratsıxılma koeffisientinə bölünərək) təzyiqlərdir;α – sulaşmış sahənin (Ω _baş- Ω_s ) qalıq qazladoyma həcminin koeffisientidir, vahidin hissələri ilə.
Qazvermə koeffisentini yuxarıdakı ifadəni nəzərə alaraq aşağıda göstərilən formada yaza bilərik:

Burda, ; – lay məsaməli bosluqlarının ortalasdırılmış qar ilə doymuş miqdarının gətirilən təzyiqə nisbəti deyilir.
Yuxarıda müzakirə edilən səbəblərə əlavə olaraq, qazlaşdırma əmsalına digər amillər də təsir göstərir:
qutuda sıxılma ilə tutulan sahədir;
- qazla doymuş zonada və strukturlarda quyuların yerləşdirilməsi;
- qaldırıcı boruların endirilmə dərinliyi (NKB).
Kondensasiya əmsalına təsir edən əsas fiziki parametrlərə aiddir:
- layların təmizlənməsi üsulu (lay təzyiqinin saxlanması ilə və ya saxlanılmadan);



Yuxarıda müzakirə edilən səbəblərə əlavə olaraq, qazlaşdırma əmsalına digər amillər də təsir göstərir:
qutuda sıxılma ilə tutulan sahədir;
- qazla doymuş zonada və strukturlarda quyuların yerləşdirilməsi;
- qaldırıcı boruların endirilmə dərinliyi (NKB).
Kondensasiya əmsalına təsir edən əsas fiziki parametrlərə aiddir:
- layların təmizlənməsi üsulu (lay təzyiqinin saxlanması ilə və ya saxlanılmadan);
- qazda potensial kandensatın miqdarıyla;
- məsaməli mühütin xüsusi səthii;
– kandensatın kamponent tərkib və fiziki xassələri (molekulyar çəki və sıxlıq);
- ilkin lay təzyiqi və temperaturu.
Kollektordan qaz hasil edərkən maksimum kondensasiya əmsalı ilkin lay təzyiqini saxlamaqla əldə edilir. Bu ilkin lay təzyiqi anbara qaz vurulduqda 85%, lay təzyiqini saxlamaq üçün su vurulanda isə 75% təşkil eliyir. Aşağıdakı tənlikdən istifadə edərək sabit təzyiqdə qum və ya qumdaşı qatlarının bərkidilməmiş qatlarından maye kondensatı sıxlaşdırarkən kondensatın buraxılma əmsalını hesablayın.

burada K_eks–ekspermental olaraq təyin edilmiş kondensasiya əmsalı; F məsaməli mühitin xüsusi səth sahəsidir, sm²/sm³.
Qaz kondensat yatağının qaz rejimində lay təzyiqini saxlamadan (Ω _baş = sabit) işlədilməsi zamanı ekspermental laboratoriya informasiyalarının təhlilinə uyğun müxtəlif korrelyasya asılılığı ilə kondensatın ötürmə əmsalını təyin etmək mümkündür.
Nümunə olaraq S.L-nin korrelyasiya asılılığından istifadə edirik. Kritsky, gözenekli bir mühitin təsiri üçün düzəldildi: