R. V. İslamov

 

 

- 39 - 

Yerinə  yetirilmiş  işin  məqsədi  ammonium  iki  molibdat  almaqdır.  Bu 

məqsəd  yerinə  yetirilib.  Lakin  alınmış  bu  ammonium  iki  molibdatın  sonrakı 

ardıcıllıqla  emal  edilərək  metallik  molibdenin  alınması  maraq  doğurur.  Belə 

emal üstəlik I verilir. 

 

Üstəlik I 

 

Sənaye miqyasında ammonium iki molibdat fasiləsiz işləyən barabanlı so-

balarda 450-500 

0

C temperaturda termiki parçalanaraq MoO

3

 alınır. Parçalanma 

aşağıdakı sxem üzrə baş verir: 

 

                                                         

90-100

0

C                                  200

0

C                                 280-380

0

C 

(NH

4

)

6

Mo

7

O

24

·4H

2

O

                      

  

 

(NH

4

)

6

Mo

7

O

24

                 

    (NH

4

)

2

Mo

4

O

13

   

 

                     MoO

3

                                                                              (7.17) 

 

Termiki  parçalanma  nəticəsində  MoO

3

  tozu  və  ya  ovuntusu  alınır. 

Alınmış MoO

3

 hidrogen ilə bərpa edilir: 

                                      

                                         MoO

3

+H

2            

   

        

MoO

2

+H

2

O                 (7.18) 

                                             MoO

2

+2H

2

          Mo+2H

2

O                   (7.19) 

Bərpa iki mərhələdə gedir. (7.18) reaksiyası ekzotermik, (7.19) reaksiyası 

isə  endotermikdir.  I  mərhələ  450-550 

0

C,  II  mərhələ  isə  900-1100 

0

C 

temperaturda həyata keçirilir. Bərpa qurudulmuş hidrogen ilə aparılır. Təcrübədə 

MoO

3

-ün  bərpasını  2  və  ya  3  mərhələdə  aparırlar.  Birinci  mərhələ  ( 

MoO

3

→MoO

2

)  qayıqlar  hərəkət  edən  sobanın  borusu  boyu  temperaturun  450 

0

C-dən 650 

0

C-ə kimi qaldırmaqla yerinə yetirilir. Bu zaman MoO

2

-in alınması 

550

0

C-ə  qədər  başa  çatmalıdır.  Çünki  aralıq  oksidlər  MoO

3

  ilə  550-600 

0

C-də 

asan əriyən ektektika əmələ gətirir.  

İkinci  mərhələdə  isə  (MoO

2

→Mo)  sobanın  borusu  boyu  temperatur  650 

0

C-dən  950 

0

C-ə  kimi  dəyişdirilir.  Qayıqların  hərəkət  sürəti  II  mərhələdə 

təqribən  2-2,5  dəfə  I  mərhələyə  nəzərən  azdır  və  hidrogen  sərfi  isə  1,5-2  dəfə 

çoxdur.  İkinci  bərpadan  sonra  molibden  ovuntu  və  tozunda  0,5-1,5  %  oksigen 

olur.  Oksigenin  miqdarını  azaltmaq  üçün  bəzən  1000-1100 

0

C  temperaturda 

əlavə  III  bərpa  prosesi  həyata  keçirilir.  MoO

3

-ün  I  və  II  bərpa  prosesləri 

çoxborulu  sobalarda  aparılır.  I  bərpa  mərhələsi  həmçinin  fasiləsiz  işləyən 

barabanlı  sobalarda  yerinə  yetirilir.  III  bərpa  mərhələsi  prosesin  yüksək 

temperaturda  aparıldığından  boruların  və  qızdırıcıların  oksidləşmədən 

qorunması  üçün  hidrogenlə  doldurulmuş  germetik  borulu  sobalar  tətbiq  edilir. 

---

 

 

- 40 - 

III mərhələdən sonra molibden tozlarında 0,25-0,3 % oksigen olur və aşağıdakı 

qranulometrik tərkibə malik olurlar: 

 

Dənə və ya hissəciklərin ölçüsü, mkm

 

<0,6

 

0,6-1,2

 

1,6-1,8

 

1,8-2,4

 

Fraksiyanın miqdarı, %

 

40-60

 

20-30

 

10-20

 

1-3

 

 

Material və avadanlıqlar 

1.  Molibdenitli konsentrat. 

2.  Ammonium məhlulu (25 %-li, xüsusi çəkisi 0,91 q/sm

3

). 

3.  (NH

4

)

2

S məhlulu (doymuş). 

4.  Mis sulfat məhlulu (10 %-li). 

5.  Konsentratı yandırmaq üçün mufel sobası. 

6.  Qələviləşdirmə əməliyyatı aparmaq üçün maqnit qarışdırıcılı şüşə və ya saxsı 

      stəkan (250 sm

3

). 

7.  Ağır metalları çökdürmək üçün şüşə stəkan (550 sm

3

). 

8.  Sadə süzgəc kağızları. 

9.  Saxsı qablar. 

10. Su qurğusu. 

11. Buxner qıfı. 

12. Yandırma zamanı konsentratı qarışdırmaq üçün dəmir çubuq və s. 

Yoxlama üçün suallar 

 

1.  Molibdenin xassələri. 

2.  Molibdenin mineralları,filizləri və konsentratları. 

3.  Konsentratların emal üsulları. 

4.  Qarışıqlardan təmizləmə. 

5.  Ammonium və turşu məhlulları ilə işlərkən təhlükəsizlik texnikası qaydaları. 

6.  Emal ardıcıllığında əsas məhsullar. 

7.  Emal avadanlığı. 

Ədəbiyyat 

 

1.  В.К.Кулифеев,  Б.Г.Коршунов,  Н.Н.Ракова,  В.В.Сафонов  “Металлургия 

     редких  металлов  и      порошковал    металлургия”.  Лабораторный 

     практикум М.  МИС и С. 1987 

2.  А.Н.Зеликман,  Б.Г.Коршунов      “Металлургия  редких  металлов”.  М.       

     1991. 

3.  А.Н.Зеликман “Металлургия  тугоплавких редких металлов”. М. 1986. 

 

 

---