Q. S. Httseynov I e. d., prof. A. M. Məhərrəmov I e. d., prof. H. B. Rfistə]nbəyov I e. n., dos. A. H. Tağıyev Mammədova Ş. S. Beynalxalq kommersiya işi. Dərs
Yüklə 2,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
12.3. Beynəlxalq turizmin inkişaf xüsusiyyətləri, rolu və nəticələri .... 346 12.4. Dünya turist mərkəzləri və bazarlannın müasir inkişaf ənənələri və perspektivləri ........................................................................................ 352 12.5. Turist xidmətlərinin göstərilməsinin əsas razılaşma və prinsipləri.. 358 12.6. Beynəlxalq turizm əməliyyatlarının təşkilati formaları, beynəlxalq turist təşkilatları və beynəlxalq turizm hüququ ......................................... 362 “Beynəbcalq kommersiya işi” fənninin öyrənilməsi ilə bağlı test nümunələri ................................................................................................. 375 İstifadə olunmuş ədəbiyyat ........................................................................ 384 ÖN SÖZ Beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin ən qədim və geniş yayılmış formalarından biri olan beynəlxalq ticarət, beynəlxalq kommersiya əməliyyatları, əsasən, əmtəə və xidmətlərin idxal və ixracı, digər növ əməliyyatlar kimi həyata keçirilərək beynəlxalq əmək bögüsünə əsaslanmışdır. Müasir dövrdə dünya ölkələri arasında iqtisadi əlaqələrin əsasını kommersiya əsasında həyata keçirilən müxtəlif istiqamətli beynəlxalq ticarət əməliyyatları təşkil edir. Bu baxımdan beynəlxalq kommersiya işi və beynəlxalq kommersiya fəaliyyətinin həyata keçirilməsi prinsiplərinin, mexanizminin, onun tənzimlənməsinin inkişaf ənənələrinin, beynəlxalq kommersiya təcrübəsinin və s. dərindən öyrənilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bununla əlaqədar, qeyd edilən istiqamətdə hazırlanan dərs vəsaitlərinin rolu getdikcə daha da artır. Hal-hazırda dünyada baş verən bir çox iqtisadi proseslər, o cümlədən qloballaşma, beynəlmiləlləşmə, transmilliləş- mə də bu zərurəti aktual edir. Beləliklə, beynəlxalq kommersiya fəaliyyətinin öyrənilməsi istiqamətində həyata keçirilən addımlardan biri kimi dəyərləndirilən “Beynəlxalq kommersiya işi” adlı dərs vəsaitində beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarının, beynəlxalq kommersiya təcrübəsinin təşkilati-hüquqi tənzimlənməsinin mahiyyəti və məzmunu, beynəlxalq kommersiya terminlərinin əhatə olunduğu İNCOTERMS-2000 öyrənilir. Vəsaitdə beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarının təşkili məsələlərinə: beynəlxalq ticarət sövdələşmələrinin hazırlanması və bağlanması, kontragentlər arasındakı birbaşa əlaqələrdə beynəlxalq alqı-satqı kontraktlarmın məzmunu, bağlanması şərtləri, onların icrası, ticarət vasitəçiləri tərəfindən həyata keçirilən əməliyyatlar, o cümlədən beynəlxalq əmtəə birjalarında, torqlarda, yarmarka və sərgilərdə həyata keçirilən əməliyyatların öyrənilməsinə önəm verilir. Dərs vəsaitində həmçinin, beynəlxalq mühəndis-texniki xidmətlər, elmi-texniki biliklərin mübadiləsi, injinirinq xidmətləri, beynəlxalq lisenziya, icarə əməliyyatları, beynəlxalq turizm və s. əməliyyatların öyrənilməsinə diqqət yetirilir. Vəsaitdə fənnin öyrənilməsilə bağlı test nümunələri də öz əksini tapmışdır. “Beynəlxaqi kommersiya işi” adlı dərs vəsaitinin əsas məqsədi bu fənni öyrənənlərə beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarının istənilən növləri üzrə kontraktların tərtibi, bağlanması, ümumiyyətlə beynəlxalq kommersiya işi ilə bağlı konkret məsələlərin öyrənilməsi sahəsində nəzəri və praktiki bilik və bacanqlann verilməsidir. I FƏSİL. BEYNƏLXALQ KOMMERSİYA ƏMƏLİYYATLARININ MAHİYYƏTİ, NÖVLƏRİ, METODLARI VƏ SUBYEKTLƏRİNİN TƏSNİFLƏŞDİRİLMƏSİ 1.1. Beynəlxalq kommersiya işi, beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarının mahiyyəti və təşkili xüsusiyyətləri Dünya ölkələri arasında ticarətin həcmi və strukturu böyük və kiçik firmalar tərəfindən həyata keçirilən müxtəlif növ xarici ticarət - beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarından formalaşır. Bununla əlaqədar qeyd etmək olar ki, hər bir ölkənin dünya iqtisadiyyatı və dünya ticarətində rolu bu və ya digər sahə və firmalarının mövqeyi ilə müəyyən olunur. Onlar məhz beynəlxalq kommersiya əməliy- yatlarınm məzmunu və formalarının müəyyənləşdirilməsində böyük rola malikdirlər. Beynəkalq kommersiya işi (BKİ) - əmtəələrimmaterial dəyərlərinin və xidmətlərin beynəlxalq mübadiləsinə xidmət edən beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarının (BKƏ) təşkili və həyata keçirilməsilə bağlı olan xüsusi nəzəri və praktiki biliklər kompleksidir. Mübadilənin həyata keçirilməsi və beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarının təşkili üçün aşağıdakı bir-birilə qarşılıqlı bağlı olan müəyyən fəaliyyət sferalannı və yaxud mərhələləri reallaşdırmaq lazımdır: - Xarici bazarın və onun konyunkturasının tədqiqi; - Xarici bazarda reallaşdırmaq məqsədilə ixrac məhsullarının formalaşdırılması; - Müqavilələri bağlamaq üçün kontragentlərin - alıcıların axtarışı və seçilməsi; - Kontragentlərlə sövdələşmənin, daha doğrusu bu sövdələş 10 mənin bütün şərtlərinin: əmtəə, onun miqdarı, qiyməti, yola salınma vaxtı və s. razılaşdırıldığı müqavilənin bağItonası; - Müqaviləni yerinə yetirmək, yəni: əmtəəni yola salmağa hazırlamaq, onu alıcıya çatdırmaq, göndərilən əmtəəyə görə hesablaşmaları həyata keçirmək. Belə fəaliyyət kommersiya xarakteri daşıyır, mübadilə əməliyyatı isə mahiyyətcə idarəetmə fəaliyyəti olan kommersiya əməliyyatı olur. Kommersiya fəaliyyətilə praktiki olaraq firmaların istehlakçılarla - bazardakı kontragentlərlə olan əlaqəsi reallaşdırhr. Belə bir əlaqə əgər xarici kontragentlərlə həyata keçirilirsə, bu fəaliyyət xarici iqtisadi fəaliyyət (XİF) kimi qəbul edilir. Daha doğrusu, kommersiya əməliyyatı o halda beynəlxalq hesab edilir ki, bu əməliyyatı həyata keçirən kontragentlər - tərəflər müxtəlif ölkələrdə yerləşsin. BKƏ-nin ən vacib xüsusiyyəti - bu əməliyyatla bağlı gömrük statistikasının qeyd edilməsidir. Əgər hər hansı firma həmin fırmanm ölkəsində yerləşən digər fırmamn nümayəndəsi ilə kontrakt bağlayırsa, onda belə sövdələşmə beynəlxalq hesab edilə bilməz. Bu fəaliyyət firmanın ixrac-idxal əməliyyatının həyata keçirilməsinə, həmçinin xaricdə istehsal və satış fəaliyyətinin idarə edilməsinə istiqamətlənir. Xarici bazarın tədqiqi BKƏ-də mühüm amillərdən hesab edilir. Xarici bazarın öyrənilməsi əmtəələrin mənfəətli satışına və ya adekvat məbləğli digər bir əmtəəyə dəyişdirilməsinin mümkünlüyünü müəyyən etməyə kömək etməlidir. Bunun üçün bazarın vəziyyətinin - onun tutumunun, quruluşunun, satış üçün kommersiya şəraitinin, əsas rəqiblərin və s. öyrənilməsi vacibdir. Firmanın ixrac resursları, hər şeydən əvvəl, xarici bazarda rəqabət qabiliyyətli məhsulun mövcudluğu ilə müəyyənləşdirilir. Məhsulu rəqabət qabiliyyətli etmək üçün ilk növbədə, firmanm resurs təminatını - xammal, maliyyə, texniki, kadr və s. təhlil etmək lazımdır. Bu zaman 11 Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|