Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

siya s
əviyyələri ilə  Sülh  üçün  Fond (Fund for Peace) tərəfindən 
bura
xılan illik Baş Tutmamış Dövlətlərin Indeksinin(Failed States 
Index)  hesabatla
rı arasında yüksək qarşılıqlı əlaqə vardır.Baş tut-
ma
mış dövlətlər ən yüksək səviyyədə qəbul edilən korrupsiya sə-
viyy
əsi olan dövlətlər arasındadırlar..   
 
M
ənəvi çöküş 
Polis korrupsiya
sının ciddi nəticəsi cəmiyyətdə etik standardla-
rın zəifləməsidir.Əgər ictimaiyyət polisin korrupsiyadan faydalan-
dığını  qavrayırsa,o  zaman onların  özlərinin mənəvi standardları 
aşağı düşər və onları cinayətgar davranışa cəlb etməyə aparar. Qı-
sa olaraq, polis korrupsiya
sı ümumi mənəvi çürümə spirali yaran-
ma
sına sövq edər. 
 
4-cü Böl
mə: 
Etik polis xid
mətinin qurulması  
Bu 4-cü  Bölm
ə  bir neçə  yanaşmanın  ümumi  şəkildə  rəsmini  verir  və  onlar ölkə  və 
beyn
əlxalq qurumlar tərəfindən polis korrupsiyasını azaltmaq və polis etikasını yaxşılaş-
dırmaq üçün qəbul edilə bilər və ya qəbul edilmişdir. Bu Bölmə dörd məsələni araşdırır: 
1.
 
Polis korrupsiya
sı və uyğunsuz davranış ilə necə mübarizə aparmaq 
olar?  
2.
 
Korrupsiya il
ə mübarizədə kim məsul olmalıdır? 
3.
 
Fikir hara daha çox yön
əlməlidir? 
4.
 
M
əhsuldar  anti-korrupsiya tədbirlərinin hansı şərtləri var və hansı çə-
tinlikl
ərlə üzləşilir?  
 
4.1  Polis korrupsiya
sı və uyğunsuz davranışla mübarizənin metodları  
Bu birinci suala- etik polis xidm
ətinin nə vaxt qurulması sualına cavabdır: polis kor-
rupsiya
sı və uyğunsuz davranış ilə necə mübarizə aparmaq olar?  
Dövl
ətlər və BT tərəfindən qəbul edilən metodlar ümumi başlıqlar altında sinifləşdiri-
lir-hüquqi,inzibati v
ə təhsil.Bu metodlardan hər biri aşağıda göstərildiyi kimi alt metodla-
ra bölün
ə bilər: 
 
4.1.1 
Polis korupsiya
sı ilə mübarizədə hüquqi metodlar 
4.1.1.1  
Cəza  
Polis korrupsiya
sı və qanunsuzluqların digər formaları ilə hakimiyyətin ciddi məşğul 
oldu
ğu görünməlidir. Uyqunsuz davranışa cəlb olunmuş polis işçilərinə onların rəisləri tə-
rəfindən çox vaxt yumşaq münasibət göstərilir; bir çox ölkələrdə polis cəzasız qalır. Bu 
özü-özlüyün
də arzuolunan deyil və həmçinin,başqa polis işçilərinə də pis nümunə yara-
41 

---

dır. Polislərə verilən cəzaları açıqlamaq üçün köklü səbəb olmadıqda,cəzalar geniş şəkil-
də açıqlanmalıdır,ən azında polis xidmətlərinin öz daxilində. “Adını cəkmək və utandır-
maq” metodundan istifa
də etmək məsləhətdir və bu hal başqa polis işçilərinə öz həmkar-
la
rının etdiyi hansı əməllərin uyğunsuz davranış olduğunu öyrənməyə imkan verəcək və 
gös
tərəcək ki,bu cür addımlar qəbul oluna bilməz. Bu həm də işçilərə inam verir  ki,uy-
ğunsuz hərəkət cavabsız qalmayacaq.   
 
4.1.1.2 
 Qanunvericiliyin yax
şılaşdırılması  
Po
lis işçiləri arasında keçirilən sorğular polis korrupsiyasının nə oduğu haqqında və 
uy
ğunsuz polis davranışının başqa formaları haqqında çaşqınlıq olduğunu göstərir. Bunun 
ya
yılmış  səbəbi  tələb  olunan  səviyyədə  terminləri müəyyənləşdirməyən,boşluqları 
olan,qa
rışıq və /və ya aydın olmayan,və ya fövqaladə hallada xüsusi davranışa aid olma-
yan  qanunlar
dır.  Polis korrupsiyasının  azalması  üçün,qanunlara düzəliş  edilməli  və  bu 
məsələlərlə məşğul olmaq üçün yeni qanunlar qəbul edilməlidir. 
 
4.1.2. 
Polis korrupsiya
sı ilə məşğul olmaq üçün inzibati metodlar 
4.1.2.1. 
Po
lis işçilərinin seçilməsi və rotasiyası  
Po
lis işçilərinin vəzifələr üzrə seçilməsi,kim kimi tanıyır əsasında yox,bütün təyinatla-
rın bacarıqlar və uyğunluq(təcrübə,şəxsiyyət və s.) əsasında aparılmasını təmin etməlidir. 
Po
lis işçilərinin təyinatı üçün öncədən müəyyən edilmiş kriteriyalar olmalıdır, o cümlə-
d
ən, tələb olunan minimum təhsil standardları. (bax 8-ci  Fəsil). 
Müraci
ət edənlərin uyğunluğunu yoxlamaq üçün bir mühüm yol da test yoludur. Bu 
“yarar
lılıq”testləri fiziki bacarıqları,  həmçinin,  əqli  və  psixoloji bacarıqları  müəyyən 
etm
əlidir(yəni,müraciət  edən  şəxs  böhranlı  vəziyyəti  necə  qiymətləndirir  və  uyğun  mə-
qamda nec
ə qərar verir). Müraciət edənin zorakılığa olan münasibətini və uyğunsuz dav-
ra
nışın müxtəlif formalarını qiymətləndirən suallar olmalıdır. 
Bir çox ölk
ələr, korrupsiya şəbəkəsini inkisaf etdirməyə kömək edən,açıq yaxşı müna-
sib
ətlərin inkişafını azaltmaq yolu kimi, zaman-zaman dəyişmə(rotasiya)  üsulunu qəbul 
etmişdir (müntəzəm surətdə polis işçilərini bir idarə və ya birlikdən digərinə dəyişmə).Bu 
cür praktikan
ın çox sayda tərəfdarları belə arqument gətirirlər ki, maksimum üç il bir ida-
r
ədə işləmək norma olmalıdır, baxmayaraq ki, bir çox hökümət idarələri yüksək vəzifəli 
polis v
ə təhlükəsizlik rəsmilərini daha tez –tez dəyişirlər.. 
Hindistanda apa
rılan tədqiqat
21
,rotasiya
nın bir çox potensial zərərlərini də üzə çıxar-
mışdır: müxtəlif idarələr və şöbələrin müdirləri  korrupsiyaya can atan işçilərin “mübadi-
l
əsini” təmin etmək üçün əməkdaşlıq edə bilərlər. Digər potensial itki o ola bilər ki, təşki-
42 

---