Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

4.1.3.1. 
Seminarlar 
Po
lis işçilərinin biliklərini artırmaq  və yeniləmək üçün müntəzəm surətdə seminarlar 
keçiril
məlidir-bilikləri artırmaqla polislərin davranışında nə qəbul olunan,nə qəbul olun-
mayan 
və nə dəyişmiş olduğu öyrədilir.Dəyərlər dəyişməz deyil; bir nəsil öncə nə qəbul 
idi
sə, indi onun  artıq yenə də qəbul olunması mümkün deyil.  Bu dinamizm müntəzəm 
su
rətdə polis işçilərinə çatdırılmalıdır;polis işçilərinin işə qəbul olunduğu ilk illərdə 
keçdik
ləri təlimlər kafi deyil.  
4.1.3.2. 
Kampaniyalar 
Iki 
əsas kampaniya növü vardır. Ən təsirli olanlardan biri,dövlətin korrupsiyanın nə 
oldu
ğunu göstərən ictimai xəbərdarlıq kampaniyası başlaması və nəyə görə onun qəbul 
edil
məz olması kampaniyasıdır. Dövlət,həmçinin,bilinən və şübhəli polis korrupsiyası və 
di
gər uyğunsuz davranışla(məsələn,anonim və ya pulsuz telefon qaynar xəttləri ilə) bağlı 
ictimaiy
yətin hakimiyyəti xəbərdar etməsi üçün, onlara ən yaxşı yollar göstərə bilər. İkin-
ci  növ 
isə,siyasətçilər korrupsiyanı azaltmaq üçün apardıqları intensiv kampaniyanı icti-
mai
ləşdirirlər. Indiki zamanda bu ikinci növ ictimai  anti-korrupsiya kampaniyasının,tək-
cə  tam təsirsiz olduğu yox,həm də  geniş dairələrdə əslində məhsuldar olmadığı qəbul 
olun
muşdur. Ictimaiyyət üçün edilən kampaniyalar tez-tez korrupsiyanın azaldılması və 
ya 
hətta kökünün kəsilməsi vədləri ilə edilir. Bu hallar bəzən seçkiyə hazırlik kampaniya-
sının bir hissəsi olur.  Amma ictimaiyyət görəndə ki,heç bir və ya az dəyişiklik olmuş-
dur,o  zaman hadi
sələr belə bir inama gətirir ki, kampaniyanı aparanlar ya bu işə yararlı 
deyil
lər, ya da onlar siyasi qazanclar naminə xalqı aldatmağa cəhd etmişlər.  Bu ikinci 
növ kampaniya
nın təsirli olması üçün,onlar qısa,qəti,hərdənbir hallarda olmalı və görünən 
nəticələri göstərilməlidir(korrupsiyaya görə  və ya vəzifədən sui-istifadəyə görə günahgar 
sa
yılan yüksək vəzifəli polis işçisinin ciddi cəza aldığını yaxşı işıqlandırmaqla). 
4.1.3.3. 
Rol modeli  
Aşağı rütbəli polis işçiləri arasında korrupsiyasının davam etməsi və artmasının mü-
hüm səbəbi,aparıcı polis işçiləri tərəfindən pis nümunə göstərilməsidir. Polis korrupsiya-
sının azalması üçün,yüksək vəzifəli polis işçilərinin yaxşı nümunə göstərmələri həyati va-
cibdir-kim
lər bu nümunəni göstərmirlərsə uyğun şəkildə  cəza almalıdırlar. 
 
 
4.2.  Po
lis fəaliyyətində özəlləşdirmənin və outsorsinqin potensial təhlükələrindən 
çəkinmə 
Hökü
mətlərin tapşırıqları özəl sektora  vermək tendensiyası- özəlləşdirmə  və  ya  out-
sorsinq vasi
təsilə hökümətdən biznes təşkilatlarına- 1970-ci illərin sonundan başlayaraq 
intensiv hal al
mışdır. Bu tendensiyanın üç tərəfi birbaşa olaraq polis korrupsiyasına aid-
dir. 
:  
45 

---

 

 
Birincisi,o,diq
qətin,proses(vasitələr)üzərində köklənməsinə yox,məqsədə 
çatmaq üçün kök
lənməsinə doğru atılan addımdır(son məqsəd uzərində): arzuolu-
nan məqsədlərə çatmaq(tez-tez  deyilən,ən yaxşı fayda baxımından) “kitab üzrə 
hərəkət etməkdən” daha vacib olur və o da, öz növbəsində qeyri-etik mentalitetə 
sövq edir. 
 

 
Ikincisi,bu  ya
naşma çox zaman “rasional” qərar vermə üzərində və xər-
clərin azaldılması üzərində qurulur və subyektiv konsepsiyalar olan sosial şəbə-
kələr və ya bağlılıq dərəcəsi (sadiqlik) az məna daşıyır. Polis xidmətləri,dövlətin 
başqa idarələri kimi son onilliklərdə radikal ixtisarlardan əziyyət çəkməsə də, po-
lis işçiləri  də cəmiyyətin digər  üzvləri kimi ümumi sosiallaşmaya(yeni  şəraitdə 
yeni  qaydalar,normalar,
mədəniyyət  və  dəyərlər  öyrənmişlər)  məruz qalmışdır.   
Sadiq
lik iki xəttli küçə sayılır və əgər polis hesab edir ki, dövlət onun sadiqliyinə 
gö
rə  və  sayıqlığının  əvəzində  onu  mükafatlandırmırsa,o  zaman onlar uyğunsuz 
davra
nışa  baş  vurmağa  daha  meylli  olurlar  –xüsusilə  də  bunu  etmək  sadiqliyə 
hör
mətlə yanaşan ictimaiyyət ilə həmrəylik əlaməti kimi görünərsə. 
 

 
Birin
ci iki nəticə ümumidir, üçüncü isə konkretdir-bilavasitə bir çox polis 
xid
mətləri özəl sektora qoyduqları yatırımdan öz paylarını almağa həvəsləndirilir 
v
ə  ya hətta  tələb  edilir. Bu cür  yanaşmanın  potensial riskləri vardır
25
,cünki  bir 
çox  sponsorlar polis
dən  xüsusi münasibət  gözləyə  bilər  (məsələn,sərxoş  halda 
ma
şın sürərkən tutulanda).Dövlət maliyyəsi çatışmamazlığı üzündən, əgər polis 
xid
mətləri özəl sponsorluq tələb edirlərsə və əgər özəl  sponsorlar polisə və cə-
miy
yətə kömək etməkdə səmimidirlərsə və özlərini düşünmürlərsə,o zaman “kor 
inam” yaratmaq olar.Kor inam dedik
də,biz xüsusi hüquqi strukturu nəzərdə tutu-
ruq v
ə burada  ayrı-ayrı  şəxslər sahibkarın pulunu və yatırımını sahibkarsız idarə 
edir v
ə  bu işdən faydalananlar, bu detallar haqda heç nə bilmir.  
4.3.  Korrupsiyaya qar
şı mübarizədə məsuliyyətlər  
Polis pozuntula
rına qarşı  mübarizədə  ən  cətin problemlərdən  biri  də  bu  işlə  kimin 
məşğul olmasını müəyyən etməkdir.  Burada polislərin özlərinin,yerli hökümətlərin,BT-
ın,xarici hökümətlərin,qeyri-hökümət sektorunun və ictimaiyyətin rolları ümumilikdə nə-
zərdən keçirilir.   
4.3.1. 
Polisin rolu  
Xüsusi
lə daha ciddi olmayan polis pozuntuları  üçün (əsasən, etik pozuntular və davra-
nış kodekslərinin pozulması nəzərdə tutulur) daxili nəzarət və rəhbərlik, çox zaman kor-
rupsiyaya v
ə digər pozuntu formalarına qarşı təsirli vasitədir. Polis rəisləri bu işdə xüsusi-
lə əhəmiyyətli rol oynaya bilərlər, xüsusilə də fərdi və ya kiçik miqyaslı korrupsiya halla-
rında(sistemli korrupsiyadan fərqli); bir çox hallarda onların rolları orta və yüksək vəzifə-
46 

---