Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida “Milliy o‘quv dasturi” talabla-
riga asosan o‘qitiladigan fanlar aniq, tabiiy va gumanitar fanlar turku-
miga ajratiladi. Shu jihatdan umumiy o‘rta ta’lim
maktablari, ayniqsa,
boshlang‘ich ta’limda tarbiyaning mazmuni nisbatan o‘zgaradi. Unga
ko‘ra, quyidagicha yondashuv amalga kiritilishi mo‘ljallanmoqda:
A)
aniq fanlar
: Matematika va uning takibiga kiruvchi fanlarni
o‘qitish vositasida o‘quvchilarning dunyoqarashini shakllantirish bilan
tarbiya jarayoni amalga oshiriladi;
B)
tabiiy fanlar
: Boshlang‘ich ta’limda “Atrofimizdagi olam”,
“Tabiatshunoslik”(Science) fanlarini o‘qitish vositasida o‘quvchilar-
ning mustaqil qarashlari, xohish va istaklarini to‘g‘ri tarbiyalash
amalga oshiriladi;
V)
gumanitar fanlar
: “Tarbiya”, “Ona tili va o‘qish”, “Musiqa”,
“Jismoniy tarbiya”, “Tasviriy san’at” fanlarini o‘qitish
vositasida
o‘quvchilarning aqliy, jismoniy va estetik tarbiyasi amalga oshiriladi.
E’tibor berilsa, bundan keyin boshlang‘ich ta’limda tarbiya
jarayoni umumta’lim fanlarini o‘qitish jarayonida amalga oshiriladi.
Shu sababli bunday tarbiya jarayonini muvofiqlashtirib borish
“Tarbiya” fani zimmasiga yuklanadi.
Bundan tashqari, boshlang‘ich sinflarda
istisno tariqasida estetik,
aqliy va jismoniy rivojlanishni nazarda tutuvchi tarbiyaviy tadbirlar
maqsadli o‘tkaziladi, shuningdek, bayramlar va tantanalar vositasida
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijtimoiy tarbiyasi amalga oshiriladi.
Bu jarayonni tashkil etish va amalga oshirish ishlari “Tarbiya” fani
vositasida
amalga oshiriladi, unda mazkur fan o‘qituvchisi va Sinf
rahbari mas’ul hisoblanadi.
Bularning barchasi bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining
oliy pedagogik ta’lim jarayonida “Tarbiya” fanini o‘qitish zaruriyati,
uning asoslarini o‘zlashtirish va o‘zlashtirilgan ko‘nikmalarni
amaliyotda qo‘llay olish ko‘nikmalarini egallashi taqozo etiladi. Shu
sababli “Boshlang‘ich ta’limda “Tarbiya” fanini o‘qitish metodikasi”
o‘quv fani bo‘yicha o‘zlashtiriladigan nazariy bilim, didaktik ko‘nikma
va amaliy kompetentsiyalar bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari
uchun birlamchi talablar hisoblanadi. Bugungi kunda mazkur bilim,
ko‘nikma va kompetentsiyalarni shakllantirish, ularni talabalarda tarkib
toptirish va talabalarni kasbiy yo‘naltirish
masalalari ushbu fan
vositasida amalsha oshirilishi ishlari tashkil etilmoqda. Kelgusida
ushbu fanni o‘zlashtirish natijalari bo‘yicha bo‘lajak boshlang‘ich sinf
8
o‘qituvchilarining kompetentsiya darajasini aniqlash monitoringi
o‘rnatiladi.
Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari oliy pedagogik ta’lim
jarayonida “Tarbiya” fani bo‘yicha quyidagi
malakalarga
ega bo‘lishi
taqoza etiladi:
a) fan asoslari bo‘yicha nazariy-kasbiy bilimli bo‘lish;
b) fanni o‘qitish metodikasi bo‘yicha ko‘nikmaga ega bo‘lish;
v) fan vositasida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini tarbiyalash
kompetensiyasini egallashi.
Mazkur masalalar oliy pedagogik ta’lim jarayonida o‘zlashtirilishi
taqoza etiladi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining
tarbiya jarayoni muhim
pedagogik masalalardan biri bo‘lib, unda o‘qituvchi hozirgi talablarni
hisobga olishi kerak. Shu jihatdan yuqorida ta’kidlangan Qarorda
belgilanganidek, “Tarbiya” fanini o‘qitishda quyidagilarga e’tibor
berish va ularni o‘zlashtirish zaruriyat hisoblanadi:
-
davlat ta’lim standartlari talablari asosida o‘quvchilar tomonidan
odob-axloq, bilim, ko‘nikma, malaka va kompetentsiyalarning to‘liq
o‘zlashtirilishiga erishish;
-
o‘quvchilarda mustaqil va erkin fikrlashni hamda ularning ijodiy
qobiliyatlarini rivojlantirish;
-
o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarash va global tafakkur yuritish
kompetentligini shakllantirish;
-
umumta’lim fanlarini o‘qitishning
printsipial yangi metodolo-
giyasi asosida tarbiyaning uzviyligi va uzluksizligini ta’minlash.
Bularning barchasi bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari
tomonidan to‘liq o‘zlashtirilishi lozim.
Shunday qilib “Tarbiya” fani va unga oid me’yoriy hujjatlar oliy
pedagogik ta’lim jarayonida talab darajasida o‘zlashtirilishi taqoza
etiladi.
Dostları ilə paylaş: