Nizami GƏNCƏVİ İSKƏNDƏrnamə Şərəfnamə "Lİder nəŞRİyyat"

Yəni  İskəndər  o  zaman  abi-həyat  tapmaq  üçün  zülmətə  gedərkən 

düşünürdü ki, o sudan əbədi həyat tapacaq. Lakin o vaxt axtardığım indi 

"Şərəfnamə"nin bulağından tapdı və əbədi həyata yetdi.

427

---

Xızr bu süfrəndə olmuş həmsüfrən,

Yetmiş yeddi suda ağzını yu sən.

Bu, Nizaminin özünə xitabıdır. Madam ki, sən sənət bulağının daimi 

həyat suyunu içərək Xızr ilə həmsüfrə oldun, o halda daim doğru, təmiz 

sözlər söylə. Yetmiş yeddi su - son dərəcə təmizlik və paklığa işarədir.

87

 

Rum şahı oldu bu bəxşişdən çox şən,

Mumunu qorudu yanar atəşdən.

Yəni İskəndər (Bertelsdə - Dara) bu peşkəşdən sevindi və özünü Daranın 

qəhrindən hifz etdi.

88

 

Ulduz tərəzisi ortaya gəldi,

Taleyi göründü Əsəd bürcündən.

Yəni rəsəd alətləri işə başladı. Onun bəxtinə Əsəd (Şir) bürcü düşdü ki, 

bu da şücaət və qüvvət əlamətidir.

89

 

Günəş yaxınlaşdı o gün Həmələ,

Gedirdi elmdən çatsın əmələ.

Yəni bu zaman Günəş də bilik və əmək nişanəsi olan Həməl bürcünə 

girmişdi.

Bundan sonra gələn üç beytin mənası belədir: bu zaman tale ulduzları öz 

evlərində idilər; Ütarid ulduzu Cövza bürcündə, Ay və Zöhrə Buğa bürcündə, 

Mərrix isə öz fərəh evi olan altıncı evdə idi. Səadətə yaxın olan belə bir tale 

ilə İskəndər dünyaya gəldi.

Şərq astrologiyasında hər planet üçün iki ev, daha sonra isə bir yoxuş, bir 

də eniş evi qeyd edilir. Öz evində və yoxuş evində planetlər müvəffəqiyyəti 

göstərir. Astrologiyanın təsvir edilmiş horoskopunda isə (horoskop - orta 

əsrlərdə münəccimlərin insan anadan olarkən onun taleyini, gələcəyini 

qabaqcadan söyləmək üçün tərtib etdikləri ulduzların düzülüş cədvəlidir) 

bütün planetlər ya öz evində və ya yoxuşunda göstərilir. Deməli, bu halət 

müvəffəqiyyəti, xoşbəxtliyi xəbər verir.

90

 

Bəxtini oxudu parlaq alnından,

Verdi oğluna da ondan bir ünvan.

Yəni Nikumaxis İskəndərin taleyini təyin edərkən öz oğlu Ərəstunun da 

adını ona bağladı.

91

 

Tale xidmətində duran zamanda,

Söz qaşı möhrünü vuran zamanda.

Oğlunu tapşırdı gənc şahzadəyə.

Yəni ulduzlar xoşbəxtlik göstərən vəziyyətdə olduqları bir gündə o, 

Ərəstunu İskəndərə tapşırdı.

92

 

Ağacdır - dörd kökü, altı böyrü var,

428

---

Çoxunu boğmuşdur bu qorxulu dar.

429

---

Bu dünya altı cəhəti (önü, arxası, sağı, solu, üstü, altı) və dörd kökü, 

dörd ünsürü (su, od, torpaq, hava) olan bir dar ağacıdır ki, çoxlarını çarmıxa 

çəkmişdir. Buraya çoxlan gəlib-getmişdir.

93

 

Əlində tərəzi mahir söz ölçən,

Saxta əşrəfini saldı rövnəqdən.

Burada Nizami özünü mahir söz ustası, əsərini də sözün dəyərini, saxta, 

ya saf olduğunu təyin edən tərəzi, əyar adlandırır.

94

 

Hər hərfin üstünə barmaq bassam mən,

Tapılmaz üstündə qələm işlədən.

Yəni mən başqalarının əsərinə toxunmaq istəmirəm: nöqsan axtarmağa 

başlasam, tənqidimin qabağında heç kəs dura bilməz,

95

 

Elə bir dabbaqlıq etdim bu gönə,

Mətanət göstərsin hər ağır günə.

Yəni mən özümə elə tərbiyə vermişəm ki, mənə əziyyət etsələr də, 

başqasını incitməyə qalxışmaram.

96

 

O yaşıl sərv ilə Rumun torpağı 

Reyhantək bəzəndi, şənləndi bağı.

Yəni gənc İskəndərlə bütün Rum ölkəsi xoşbəxt oldu və onunla fəxr 

etməyə başladı

97

 

Gəldi qurd ağzından sübhün nəfəsi,

Keşikçi itinin kəsildi səsi.

Qurd ağzı - yalançı səhər, dan yeri deməkdir; yəni sübh açılmağa 

başlayanda, qarovulçunun itinin səsi kəsiləndə, itlər yatanda.

98

 

Coşdu toppuz, yağdı mancanaq daşı,

Əyildi öküzün, balığın başı.

Yəni elə şiddətli müharibə oldu ki, enən gürzlərin qüvvətindan yerin 

altında öküzün və balığın (gav-mahinin) başı əyildi.

99

 

Ləli yer öküzü udduğu zaman,

Pusqudan sıçradı qapqara aslan.

Dini rəvayətə görə, yer gav-mahinin, o da suyun üzərində durur. Günəş də 

gedib haman suda batır. Yəni gövhərə bənzəyən günəşi gav-mahi uddu, 

nəticədə qaranlıq çökdü.

100

 

Mənimlə bu qorxu bilməyən pələng,

Olmasın Rum, zənci kimi iki rəng.

Yəni bu pələng qorxusuz və iki rəngli olan dünya mənimlə ikiüzlülük 

etməsin, mənə qalib gəlməsin. Rum - ağ rəngə, gündüzə, zənci - qara rəngə, 

gecəyə işarədir.

101

 

Aldadan yol oldu bu uzaq yollar,

430

---