Nizami GƏNCƏVİ İSKƏNDƏrnamə Şərəfnamə "Lİder nəŞRİyyat"
Yüklə 2,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəmmas
- Dördkünc daxma
7
Gah kiçik nütfəyə qoydun qızıl tac, Gah xırda çərdəkdən yaratdın ağac. Yəni gah bir damcı sudan ibarət olan nütfədən bir xoşbəxt adam - bir padşah, bir filosof, bir peyğəmbər yaradırsan, gah da bir çəyirdəkdən bir ağac çıxarırsan. 8
Gah dost yaradırsan biganələrdən. Dini rəvayətə görə, İbrahimxəlil peyğəmbər öz atasımn dinini, yəni bütpərəstliyi atmış, bütxanəyə gedib, bütləri qırmışdır. Burada Xəlil - İbrahimxəlil peyğembəre işarə olmaqdan əlavə, eyni zamanda dost mənasım verir. İbrahimxəlil əvvəl bütpərəst ikən biganə idi, Allahı tanımırdı, sonra Allahı tanıdı, bütləri qırdı, biganəlikdən çıxıb dost oldu. Qiymətli cavahir doğan bir evdən, Əbu Talibi də çıxaran sənsən. Burada qiymətli cavahir dedikdə, ya Məhəmməd peyğəmbər və ya onun əmisi oğlu, dördüncü xəlifə Əli nəzərdə tutulur. Məhəmmədin atası öldükdən soma əmisi Əbu Talib yetim qalmış Məhəmmədi oğulluğa götürmüşdü. Nizami burada demək istəyir ki, Əbu Talibin böyüklüyünə, yəni peyğəmbərin atalığı və Əlinin atası olduğuna baxmayaraq, yenə də onu qapıdan qovdu, çünki Əbu Talib, sünnilərin əqidəsinə görə, islamiyyəti qəbul etməmişdi. 10
Şeytanın gözünü tikməksə məndən. İslam dininə görə, güya Şeytan "Quran"ın ayələrim eşitdikdə orada dura bilməz, qaçıb geder. Nizami bu beytində demək istəyir ki, sən mənə ayələrim öyrət, yəni mənə yardım et, mən də Şeytanın gözünü bağlayım, günah işlər görməyim. 11
Adın mehribanlıq etsə bir qədər, Mənimlə oynaya bilərmi divlər? Yəni sən məni istəsən, gözün üstümdə olsa, qara qüvvələr mənə ziyan vura bilməz. 12
Yəni ölüb bu dünyadan gedərsəm... Burada köhnə dəzgah dünya mənasında işlənmişdir. 13
Yəni Məhəmməd günaha da, savaba da zamindir. 14
Xalım qaraldır Əbbasilərin, Gözünə nur saçır şəmmasilərin. 408 Əbbasi xəlifələrinin paltarları və bayraqları qara idi. Xalını qaraltmaq ifadəsi burada Əbbasilərin səltənət və əzəmətinə Şəmmas - işarədir. 409 atəşpərəst, həmdə gözdə ağ - titə deməkdir, İnad göstərmək mənasında işlənir.
Yəni atəşpərəst şəmmasilərin gözündən ağlığı, korluğu alıb nur saçdı, onları müsəlman etdi. 15
Yəni onun (Məhəmmədin) nəfəsi ölüləri dirildən İsamn nəfəsindən daha möcüzəlidir. 16
Yəni dirilik suyu zülmətdə, qaranlıq içində gizli ikən, onun da vücudu qara paltarla örtülü idi. 17
Yer - ona fələkdə beş növbət vuran. Yəni göylər ona yerdə dörd ünsürdən dörd qübbəli çadır quran, yer də göylərdə onun beş növbət vuranıdır. Səlcuq padşahı Sultan Səncərdən qabaq şahlann saray darvazasında gündə dörd dəfə nağara çalmaq qayda idi. Sultan Səncərdən soma nağara çalmağın sayı beşə qaldırıldı. Nizami burada beş növbət vuran dedikdə, beş vaxt namaz qılmağı nəzərdə tutur. 18
Ayı barmağıyla bölən ikiyə. Dini etiqadlara görə, Məhəmmədin möcüzələrindən biri də Ayı barmağı ilə ikiyə bölməsidir. Güya qureyşilərin rəislərindən Əbu-Sufyan və Əbu-Cəhl bir dəfə Məkkədə Məhəmməddən doğradan da peyğəmbər olduğunu isbat etmək üçün Ayı barmağı ilə ikiyə bölməyi tələb etmişlər. Məhəmməd də güya barmağı ilə Aya işarə etmiş və Ay iki parça olmuşdur. Soma yenə barmağım Aya doğra uzatmış, Ay parçalan yemdən birləşmişdir. 19
Onlardan düzəltmiş yeganə bəzək. O donu geyərkən pak vücuduna, Bir qanş az gəldi uca boyuna. Yəni Məhəmməd iki aləmdən də yüksəkdir, onun varlığı bu aləmə - yer və göy aləminə sığışmadı. 20
Dəvətə genişlik o vermiş yenə, Daşlar da şahiddir möcüzəsinə. İslamiyyət uğranda apardığı müharibələrin birində Məhəmmədin ağzım vurub yaralamışdılar. Bu beyt həmin hadisəyə işarədir. 21
İşıqdan gecənin gözü qamaşdı. 410 Məhəmməd peyğəmbərin meraca getdiyi, yəni göyün yeddinci təbəqəsinə qalxdığı gecə göylər ondan işıqlandı. 411 Çin ipəklərinə düzmüş dürr, gövhər... Yəni göyləri ulduzlarla bəzəmişdir. Yetmiş yollu yurddan köçünü vurdu, Çadın yeddinci fələkdə qurdu. Yəni yetmiş iki millətin yurdu olan bu dünyadan köçüb, yeddinci fələyə meraca getdi. 24
Göyün doqquzuncu tağına qalxdı. Məhəmmədin doqquz arvadı və doqquz otağı vardı. Yəni o, doqquz hücrəsinin işindən əl çəkdi, dünyam tərk etdi, doqquzuncu fələyə getdi. 25
Yeddinci əflakə çapdığı zaman Dişan atıldı dördkünc daxmadan. Dini etiqada görə, Məhəmməd meraca Büraq adlı mövhumi at üzərində getmişdir. Dördkünc daxma - güya dörd ünsürdən (sudan, oddan, havadan, torpaqdan) vücuda gəlmiş yer deməkdir. Yəni yeri buraxıb, göyə çıxdı.
26
Ərəb səmasında bir Süheyl çapdı, Yəmən gönü ondan yeni rəng tapdı. Yəni onun (Məhəmmədin) Büraqı ərəb torpağının göylərində Süheyl ulduzu kimi parladı, onun nurundan Yəmənin tumaçı rəng və xoş qoxu aldı. Süheyl - cənubda görünən çox parlaq bir ulduzdur. 27
Ay kimi gəlmişdi əldə şəbçıraq. Əfsanələrə görə, şəbçıraq elə bir gövhərdir ki, dəniz atı sahilə otlamağa çıxarkən onu özü ilə çıxam, işığında otlayır, doyub məst olandan soma yenə o gövhəri özü ilə dənizə apam. Nizami burada Büraqı həmin əfsanəvi dəniz atma, Məhəmmədi də həmin nurlu gövhərə bənzədir: at, gövhəri (şəbçıraqı) dənizə apardığı kimi, Büraq da Məhəmmədi göylər dənizinə, asimana aparmışdır. 28
O səyyar dənizdən toz qopamdı. Burada dəniz - göylərə işarədir. Yəni Məhəmməd göyləri çox sürətlə keçib gedirdi. 29
Çatdı hər dənizə yeddi ülkərdə, Yeddi yol yuyundu o dənizlərdə. Yəni göylərin yeddi təbəqəsim keçib, daha da yüksəklərə qalxdı. Ütarid ulduza verdi qələmi, Əlinə qələmi alarmı ümmi?
Yüklə 2,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|