Nəsr əsərləri

                                                                                      

Seçilmiş əsərləri 

 

 

6

Sonra yenə buz bağlamış pəncərədə  

                                 yox olur. 

Düşür qızın ürək dələn hıçqırığı 

                                   düzlərə 

Evdə isə kədər qonur alınlara,  

                                 üzlərə...» 

Əsgərlərin  biri  qanlı  üzüyü  «öz  bəxti»  kimi  ovcunda 

tutur: 

«Sonra köks ötürərək deyir ki,  

                               bir vaxt da mən, 

Nişanlımın barmağına taxmışdım  

                                bu üzükdən». 

Başqası olsaydı, çox güman ki, bundan sonra əsgərin fik-

rini  deyər,  nakam  qızın  intiqamını  alacağını  açıq-açığına  bil-

dirər  və  elə  burada  da  şeiriyyət  qurtarardı.  Əhməd  Cəmil  isə 

fikrindəki aydınlığa, oxucusunun ağlına, hissinə inanır, məsələ-

nin ardını onun öhdəsinə buraxır. Oxucu da hadisənin nə ilə bi-

təcəynni özü fikirləşib tapmaq istəyir və elə buna görə də kitabı 

qurtaran  kimi  kənara  tullamır.  «Can  nənə,  bir  nağıl  de»  kimi 

dildən-dilə düşmüş, haqqında çox  yazılmış  əsərdə də eyni  halı 

görürük.  Bu  şeiri  oxuyanda  kitabı  da,  müəllifi  də,  özünü  də 

unudursan. Təsvir olunan uşağı və nənəni bağrına basıb öpmək 

istəyirsən.  

«...Bəs ay nənə atam indi haradadır  

                                            görəsən 

– Bıy, başıma nələr, oğul, yatmayıbsan  

                                          hələ sən? 

– Axı, nənə, heç demirsən atam haçan  

                                         gələcək, 

İndi onu səngərdə bəs üşütmürmü  

                                         qar-külək? 

– Ömrüm-günüm, körpə quzum, qurban  

                                        olum adına, 

Niyə köks ötürürsən o düşəndə 

---

                                                                                      

Seçilmiş əsərləri 

 

 

7

                                              yadına?...» 

Dekorasiyasız, aktyorsuz gözümüzün qarşısında canlanan 

bu  gözəl  səhnə,  səmimi  dialoq  şairin  həm  yaşlı,  həm  də  uşaq 

ürəyinə sirdaş olduğunu sübut edir. 

Nəhayət: 

«...Körpə özü hiss etmədən onu yuxu  

                                             apardı 

Çöldə isə bütün gecə külək tufan  

                                             qopardı!» 

Burada sözlər öz ilk mənaları ilə məhdudlaşıb qalmır, ye-

ni məna da kəsb edir. «Küləyin bütün gecə tufan qoparmasını» 

biz eyni zamanda müharibənin dəhşəti kimi başa düşürük. Söz-

lərin bax, bu cür bir neçə bədii yükü olmasına biz başqa əsərlə-

rimizdə  az  rast  gəlirik.  Müharibənin  müsibətindən  danışan 

«Qaçqınlar»ın  süjeti  gərgin,  dialoqları  son  dərəcə  sərrastdır. 

Hiss  olunur  ki,  Əhməd  Cəmil  yenə  də  mövzunu  axtarmamış, 

mövzu onu arayıb tapmış, tanımış, onu xəyal kimi izləmiş, ba-

kirə qız kimi  şairinə vurulmuş, şair də onunla gecələr diz-dizə 

oturmuş,  könül  verib  könül  almış,  onun  nazı,  xahişi  və  təkidi 

ilə yazmağa başlamışdır. Burada da yenə həyatın ən gərgin ha-

disələrindən  biri  seçilmişdir.  Yurdundan-  yuvasından  olmuş 

ana və balanı bir yad daxmasında iki sərxoş kestapo nəfəri haq-

layır.  Başına  gələcək  müsibətləri  əvvəlcədən  bilən  ana  doğma 

balasını «özgələrin uşağıdır» deyə özündən uzaqlaşdıranda baş 

verən hadisə ən daş ürəkli adamı belə sarsıda bilər: 

«... – Ana məni qoyub getmə, ana, ana,  

                               yazığam, 

Axı, sənin qəşəng qızın, sözə baxan  

                          qızınam 

Ana, getmə, apar məni, 

                     Ana, getmə!!!»... 

Şeirdə hər söz, ifadə baş verən müsibəti göstərməyə xid-

mət  edir,  vəzn  də  yazıq  ananın  qəlbi  kimi  parçalanır.  Sonluq 

---

                                                                                      

Seçilmiş əsərləri 

 

 

8

daha təsirlidir. Bu sətirləri oxuyan mütəəssir olub ağlaya bilər, 

lakin göz yaşlarını bərk-bərk sıxılmış yumruğu ilə silir. Bu əsl 

sənət  əsərinnn  başlıca  xüsusiyyətidir.  Belə  əsərlərdə  bütün 

rənglərdən ayrı-ayrı,  həm  də onların qarışığından bacarıqla  is-

tifadə olunur. Bir vaxtda həm kədər, həm də intiqam hisslərini 

oyatmaq,  insan  ürəyinin  bir  yox,  bir  neçə  qütbünə  nüfuz  elə-

mək hər sənətkara qismət olan səadət deyil. Bu xoşbəxtiyə tam 

ürəklə yazan şair yetişə bilər. Bu kitabda sözlər şəffaf olduğun-

dan özləri görunmür, həyatı bizə göstərirlər. Bu cəhətdən kitab-

dakı şeirləri  sözsüz  mahnılar da adlandırmaq olar.  Əhməd Cə-

mil belə deyir: 

«Dəniz elə gözəldi, 

             Qələm, fırça yox,  

                          ancaq 

Nəğmə deyə bilərdi ondakı  

                            şeiriyyəti...» 

Əhməd  Cəmilin  şeirləri  də  nəğmədir.  Onlar  ruhla 

yazıldığından könlü  yerindən oynadır. «Gecə dənizə  baxdım». 

—Məgər  elə  bu  başlıqdan  şeiriyyət  duyulmurmu,  oxucunun 

qəlbinə duyğular, xatirələr axmırmı? 

«...Çox xəyala ketmişəm  

Dənizlə baş-başa mən...» 

Bu  misralardan  şairin  öz  təbiəti  görünür.  Onun  dənizi 

canlı  bir  xilqət kimi  sevməsinə ürəkdən  inanırsan. Kitabı oxu-

yarkən saf ürəkli,  şahin xəyallı, bütün varlığı ilə insanı, təbiəti 

sevən,  bizi  yüksəklərə  səsləyən  bir  şair  obrazını  görürük.  Bu 

obraz hərdən görünüb hadisəyə münasibətini bildirir, yenə yox 

olur. Bəzən isə («Gecə dənizə baxdım») öz nəğməsini axıra qə-

dər deyir. Bu şeirlərdə qar altından təzəcə baş qaldıran növruz-

gülü təravəti, cəbhələr yarmış əsgər əzəməti vardır. 

Onlar sözün əsl mənasında qoşmaçılığı alqışlayan oxucu-

lara,  epiqon  şairlərə  də  bir  örnək  olmalıdır.  Bu  kitabı  sevmək 

azdır. Biz gənc yazıçıların sevimli müəllimimizə təşəkkürümüz 

---