Nəsirova Aytən Vaqif qızının “Separatizm və şovinist millətçiliyin beynəlxalq münasibətlərə təsiri”
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3. Kürd separatizmi
25
millətçiliyinin səngiməsinə səbəb oldu. Lakin Ermənistanın xüsusi xidmət orqanları Azərbaycanın şimal bölgələrində sabitliyi pozmaq və etnik zəmində yeni münaqişə ocağı yaratmaq məqsədilə avar hərəkatının bəzi liderləri ilə əlaqə quraraq onları dövlətə qarşı silahlı mübarizə aparmağa təhrik etmişlər. Zaqatala və Balakən rayonlarından olan bir qrup şəxs yaraqlı dəstə yaradaraq meşələrə çəkilsə də, polis, Daxili Qoşunlar, Dövlət Sərhəd Xidməti və digər hüquq-mühafizə orqanlarının birgə həyata keçirdikləri əməliyyat-axtarış və döyüş tədbirləri nəticəsində silahlı dəstə zərərsizləşdirilmiş, onun üzvləri həbs olunaraq cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmiş və cinayət əməllərinin erməni kəşfiyyatının təhriki ilə törədilməsi sübuta yetirilmişdir.
Erməni separatizmi - Azərbaycan 22 ildir ki, etnik separatizmdən əziyyət çəkir. Çoxmillətli respublikamızın içində separatizm ocağı qalayan və onu böyük yanğına çevirən etnik qrup ermənilərdir. Bir neçə etnik qrupun eyni vaxtda başladığı etnik separatizm konfliktləri ilə baş-başa qalan qonşu Gürcüstandan fərqli olaraq, Azərbaycanda yalnız ermənilər Azərbaycan dövlətinə qarşı müharibəyə başlayıblar. Bir neçə başqa milli azlıqların sırasında epizodik qımıldanmalar olsa da, bu, diletant və məsuliyyətsiz qrupların həvəskar çıxışlarından uzağa getmədi. Məlum oldu ki, Azərbaycanda yaşayan milli azlıqlarla milli çoxluğun arasında həll olunması mümkün olmayan elə bir ciddi problem yoxdur 32 .
iqtisadi, demoqrafiq problemlərə dayanmır. Hələ sovet dövründə ermənilərin kompakt yaşadığı Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin əhalisi öz rifah səviyyəsinə, məşğulluq dərəcəsinə görə ölkənin digər regionlarından üstünlüyü ilə fərqlənirdi. Azərbaycanın dörd bir yanında qazanılan pullar məhz DQMV-yə axırdı. Bu, əsasən dövlət dotasiyası şəklində olurdu, ancaq başqa kanallar da mövcud idi. Ölkənin cənub, qərb, şimal və aran rayonlarında tapılmayan ərzaq məhsulları, geyim məmulatları məhz DQMV-də tapılırdı. Bu vilayətdə ermənilər muxtariyyətin ən ali növünə sahib idilər. Stepanakert, Martuni və Mardakertdən keçən adamlar şahidlik edə bilərlər ki, bu şəhər və qəsəbələrin heç yerində Azərbaycan dilində
32
26
yazılmış lövhələrə, elan və şüarlara rast gəlmək mümkün deyildi. Hər bir yazı erməni dilində idi. Nabələd adam bu yerlərin Ermənistana məxsus olduğunu zənn edərdi. Ermənilər öz dillərində təhsil alır, qəzet nəşr edir, radio yayımı həyata keçirirdilər. DQMV-nin Azərbaycandan asılılığı yalnız kağız üzərində idi və daha çox mərkəzdən subvensiya və dotasiya almaq üçün işə yarayırdı. Hər hansı bir basqıdan, milli zəmində zülmdən, istismardan söhbət belə gedə bilməzdi. Buna görə də iddia etməyə əsas var ki, erməniləri separatizmə sürükləyən başlıca səbəb milli muxtariyyatın zəifliyi, formallığı yox, onun həddindən artıq ermənilərin həzm edə biləcəyindən çox olması olub. Sadəcə, ermənilər DQMV-ni öz müstəqil dövlətləri hesab etdikləri üçün əllərinə düşmüş ilk fürsətdə onu rəsmən elan etməyə qalxdılar. Bu zaman onlar sovet-kommunist totalitarizminin, SSRİ imperiyasının bir qədər zəifləmiş olmasından istifadə etdilər. Əgər DQMV ərazisində baş qaldıran ilk separatizm dalğası sovet dalğaqıranlarına dəyərək amansızlıqla qırılsaydı, ermənilər Qarabağı Azərbaycandan qoparıb Ermənistana birləşdirmək niyyətini bir neçə on il təxirə salacaqdılar. Amma SSRİ rəhbərliyi boş, yumşaq tərpəndi və nəticədə SSRİ dağıldı. Erməni separatizmi dünya ölkələrində mövcud olan bölücülük hərəkatlarının heç birinə bənzəmir. Bəzən erməni alimləri müxtəlif ölkələrdəki separatçılıq və ya milli-azadlıq hərəkatları özləri arasında ümimi cəhətlər, bənzərliklər tapmağa çalışır, böyük-böyük məqalələr yazırlar. Məsələn, Vahan Sərkisyan adlı erməni linqvisti az qala sübut etməyə çalışır ki, İspaniyadakı basklar ermənilərlə eyni kökdəndir və ona görə bu qədər azadlıq sevəndirlər. Sərkisyan erməni və bask dillərində bir-birinə identik olan sözləri toplayaraq balaca bir sözlük də tərtib edib. Ancaq basklarla ermənilər arasında böyük fərqlər olduğu kimi, onların bölücülük ideyaları, eləcə də məqsədəçatma taktikaları arasında da böyük fərqlər var.
Kürd separatizmi son zamanlar Yaxın Şərq və Cənubi Qafqaz regionları üçün təhlükə mənbəyinə çevrilmiş fəaliyyətlər həyata keçirir. Kürd separatizmi yeni deyil
27
və on illərdir ki, Türkiyə, Suriya, İraq siyasətinin mərkəzindədir. PKK-KADEK lideri Öcalan 5 ölkənin ərazilərini özündə birləşdirən "konfederasiya" qurmaq istədiyini bildirib. "Konfederasiya"nın tərkibinə Azərbaycanın 4 rayonu da daxildir 33 .
faktorunun xeyli aktivləşdiyi və terrorist separatizmlə müşahidə olunan bu aktivliyin bölgə üçün ciddi təhlükəyə çevrildiyi müşahidə edilir .
əsas xalq kimi iştirak edir (ölkə əhalisi kürd, şiə və sünni kimi üç qrupa bölünüb), icra strukturu və parlamentdə təmsil olunurlar. Paralel olaraq Türkiyədə PKK terror təşkilatının qanlı əməliyyatlarının sayı artıb və bu addımlar Türkiyədə 2009-cu ilin 11 dekabrına qədər leqal şəkildə fəaliyyət göstərmiş və həmin tarixdə Türkiyə Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı ilə qapadılmış Demokratik Toplum Partiyası, eləcə
də qeyri-hökumət təşkilatları, eyni
zamanda media
yolu ilə
tamamlanır 34 . Suriya ilə bağlı ABŞ administrasiyasının mövqeyinin kəskinləşməsi fonunda Suriyaya qarşı kürd faktorundan istifadə ediləcəyinə dair planlar hazırlandığı bildirilir və 1,5 milyon kürdün yaşadığı həmin ərəb ölkəsində fəaliyyət göstərən "Yekiti" təşkilatının imkanlarından istifadə edilməsini nəzərdə tutan layihələrin mövcudluğu istisna edilmir. İranla bağlı Ağ Evin gələcək planlarında da bu ölkədə yaşayan kürd etnosunun adı gündəmə gətirilir 35 . Nəhayət, Azərbaycanda kürd probleminin, özü də PKK-ya bağlı separatçı qüvvə şəklində dövlət idarəçiliyində belə özünə yer tapması sirr deyil. Kremlin himayəsindən yəhudi marağına bəllidir ki, regionda kürd kartıdan ilk əvvəl keçmiş SSRİ-nin xüsusi xidmət orqanları fəal şəkildə istifadə edib, kürd qruplaşmalarının ideoloji baxımdan sol plaftorma əsasında təşkilatlanması istiqamətində məqsədyönlü
33 Samin Həsənov “Separatizm və dini amillər”, Dirçəliş – XXI əsr – 2008, Bakı 34
Hall, Raymond L. (1978). Black Separatism in the United States. Hanover, New Hampshire: University Press of New England 35 Arenson, Karen W. (April 19, 2006). "CUNY Program to Help Black Men Is Called Discriminatory". New York Times .
Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|