Nəsirova Aytən Vaqif qızının “Separatizm və şovinist millətçiliyin beynəlxalq münasibətlərə təsiri”
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
28
işlər görüb 36 . Bu özünü həm Türkiyə ərazisində PKK-nın formalaşdırılması və yönləndirilməsi, həm də İraqın şimalında 1961-ci ilin sentyabrında Məsud Bərzaninin atası Mustafanın rəhbərliyi altında başlanmış silahlı hərəkatın dəstəklənməsində göstərib. Hazırda isə kürd etnosunun əsas dayağı Ağ Ev sayılır. ABŞ-ın kürd faktoruna müraciət etməsinin əsas səbəbi Yaxın Şərqdə strateji müttəfiq saydığı İsrailin maraqlarının təmin olunmasıdır. Belə ki, İsraillə müharibə vəziyyətində olan Suriyada, İraqda, eləcə də İranda kürdlərin varlığı ortaq düşmənə qarşı müttəfiqlik ilişkilərinə yol açıb 37 . Türk mətbuatının son dövrlərdə açıqladığı bir məlumata görə, hələ Ədalət Partiyası iqtidarı dövründə ABŞ Türkiyə rəhbərliyinə qonşu dövlətlərdə kürdlərin yaşadığı əraziləri əhatə etməklə (Türkiyənin şərq əyalətləri, İraqın və İranın Şimalı, Suriyanın bir hissəsi və Azərbaycanın işğal olunmuş üç rayonu daxildir) Türkiyə tərkibində bir federasiya yaratmağı təklif edib. 2001-ci il sentyabrın 11-də Nyu-Yorkda baş verən terror hadisəsindən sonra ABŞ-ın Yaxın Şərq siyasətində köklü dəyişikliklər meydana çıxdı. Genişləndirilmiş Böyük Yaxın Şərq Layihəsi şəklində konseptual bir yanaşma ortaya qoyuldu. Bildirildiyinə görə, layihədə Şimali Afrikadan tutmuş İndoneziya və Mərkəzi Asiyaya qədər ərazidə rejimlərin xarakterini dəyişdirmək, bu regionda müttəfiqlik baxışlarına yenidən baxmaq, yeni müttəfiqlik əlaqələri yaratmaq nəzərdə tutulur. Bu kontekstdə ABŞ-ın kürdlərlə əlaqələrinin də müttəfiqlik səviyyəsinə yüksəldiyi, İsrailin də xüsusən Şimali İraqdakı administrasiya ilə əlaqələri hərtərəfli inkişaf etdirdiyi müşahidə olunur 38 . Hələ 1991-ci ildə İsraildə dərc olunmuş "İraq üçün "Marşall planı" və İsrail iqtisadiyyatı" məqaləsində belə bir fikir irəli sürülürdü ki, Amerika yaxın dövrlərdə İraqa hücum etsə, İsrailin iqtisadiyyatında köklü dəyişikliklər meydana çıxacaq. Hələ həmin dövrdə İraqın üç hissəyə bölünməsinin
36
37 D.L. Horowitz's "Patterns of Ethnic Separatism", originally published inComparative Studies in Society and History, 1981, vol 23, 165-95. Republished in John A. Hall, The State: Critical Concepts, Routledge, 1994. 38
29
zəruriliyi vurğulanır, bu zaman ölkənin ayrı-ayrı hissələrinin yeni infrastrukturunun təşkil olunması, eləcə də əsasən amerikalılardan ibarət 70 minədək əsgərin ölkənin təhlükəsizliyini təmin etməyə cəlb olunması təklifi səslənirdi. 2003-cü ildən sonra yaranmış vəziyyət İran rejiminin öz ərazisində yaşayan kürdlərlə münasibətlərdə də fərqli taktika yeritməyə sövq edir. Əvvəllər rəsmi Tehran Cənubi Azərbaycanın qərb ərazilərində kürdlərlə Azərbaycan türkləri arasında münasibətləri nəzarətdə saxlamaq üçün kürdlərə kart-blanş verməyi üstün tuturdusa, sonrakı mərhələdə bu xətdə bir qədər ehtiyatlılıq görsənir. Xüsusilə terrorçu PKK təşkilatının İran qolu kimi qələmə verilən "PJAK"ın adının bir sıra təxribat aksiyalarının səbəbkarı kimi hallandırılması fonunda İran rejiminin Türkiyə ilə əməkdaşlıq görüntüsü yaratmağa çalışdığı müşahidə edilir. Bu əlaqələr istər hökumət başçıları, istərsə milli təhlükəsizlik şuraları və müvafiq dövlət strukturları səviyyəsində davam etdirilsə də, Tehranın hər hansı səmərəli nəticələr təqdim etdiyi məlum deyil 39 . 2006-cı ildə Güney Azərbaycanın Maku şəhərində Abdulla Öcalanın ad günü münasibətilə kürdlərin Azərbaycan türklərinə yönəlmiş təhdidlə dolu vərəqələrin yayılmasında da Tehranın maraqlı olduğu bir sıra müşahidəçilər tərəfindən vurğulanır. İranın PKK ilə əməkdaşlıq etməsi, həmin terror qurumunun şimal-qərb ərazilərdə, İraqla sərhəddə bazalarının, hətta xəstəxanalarının olduğuna dair məlumatlar Güney Azərbaycan fəallarının elektron KİV-ində dəfələrlə təfsilatı ilə açıqlanıb. Güney Azərbaycanın Türkiyə və “İran Kürdüstanı” sərhəd bölgələrində planlı şəkildə məskunlaşan kürdlərin silahlandırılması prosesində rəsmi Tehranın paniranist və fars şovinizmi mərkəzləri də istənilən imkanları yaradırlar. Son bilgilərə görə təkcə Urmu şəhərinin “Bərq” (işıq) dördyolu məntəqəsində məskunlaşmış kürd əhalisinin sayəsində 10 min nəfərlik qeyri rəsmi silahlı qüvvələr yaradılmaqdadır. Hətta bu hərbi birliklərin İraq üzərindən bölgəyə daşınan silahlarla təchiz
39 İlham ismayıl “Açıq separatizmin məxfi tərəfləri” 24.12.2010 30
olunmasında heç bir problem yoxdur. İran rejimi isə kürd əhalisinin əlində olan bu silahların qanuniləşdirilməsi üçün dövlətin rəsmi orqanı olan SEPAH-ın (İslam İnqilabı Keşikçilər Korpusu) və ETTEALAT-ın idarələrində xüsusi qeydiyyat bölümünü də yaratmışdır. Hətta kürdlərə məxsus evlərin damlarında “İran Kürdüstanı”nın bayraqlarının dalğalanmasına dövlətin rəsmi qurumları tərəfindən heç bir yasaq yoxdur. Sulduz, Urmu, Xoy, Maku, Səlmas, Sayınqala, Tikantəpə və Qoşaçay şəhərlərinə köçmüş kürdlərə məxsus dükanlarda, şirkətlərin binasında, çayxana və qəhvəxanalarda "İraq Kürdüstanı Muxtariyyəti”nin lideri Məsud Bərzani və İraq prezidenti Cəlal Tələbaninin, PKK lideri Abdulla Öcalanın belə portretləri asılmışdır. Bu bölgələrdə kürdlərə məxsus minik avtomobillərində həmin türk qatillərinin şəkillərinin, “Kürdüstan” xəritəsi və bayrağının vurulması halları çox geniş yayılmışdır. Bu xəritələrdə Güney Azərbaycanın Urmu vilayəti, Türkiyənin güney-doğu vilayətləri, Azərbaycan Respublikasının Laçın, Kəlbəcər, Zəngilan, Qubadlı və Füzuli rayonlarının əraziləri də daxil edilmişdir. Son dönəmdə Sulduz, Urmu, Tikantəpə, Səlmas, Xoy, Makı, Sayınqala, Qoşaçay və digər şəhərlərə köç etmiş kürd tayfaları isə bunlardırlar: keçelan, torini, adaman, koçgiri, holikan, elimiho, trigever, karabalan, gerdeyari, vəznə, gülbahə, siyalə, mametkan, seli yetimi, hadranlu, ağucanan, derviş cemala, sağman və haverki. Bu əşirətləri bir araya gətirərək böyük bir siyasi gücə çevrilmələri üçün PDK və PJAK-ın çox güclü təbliğat şəbəkəsi də qurulmuşdur. Bu yöndə “pyam.nu” internet səhifəsi əsas təbliğat tribunası hesab olunur 40 .
“Sazemane Defa əz Hüquqe Bəşər Dər Kordestan” adı ilə “hüquq müdafiə” təşkilatını yaratmışlar. Halbuki, İran tipli avtoritar və diktator rejimində hər hansı bir ictimai qurum, mətbu orqan ilk öncə ölkənin daxili işlər nazirliyində qeydiyyatdan keçməlidir. Bu yöndə xüsusi icazə almayanların fəaliyyəti isə qanunsuz sayılır. Bu qurum PKK və PJAK kimi qatı antitürk kürd partiyalarını açıq şəkildə müdafiə edir.
40
Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|