Nəsirova Aytən Vaqif qızının “Separatizm və şovinist millətçiliyin beynəlxalq münasibətlərə təsiri”
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
31
“Sazemane Defa əz Hüquqe Bəşər Dər Kordestan” qurumunun son bəyanatlarından birində belə qeyd olunur: 41 “Sulduz bölgəsi ələvi qızılbaşlarının qədim torpaqlarıdır və onlar etnik mənşə baxımından kürd olmuşlar. Sulduz şəhərinə yaxın olan Urmu, Makı, Xoy, Səlmas, Sayınqala, Qoşaçay, Bicar, Gövrə və digər bölgələr ən qədim kürd torpaqlarıdır”. Tehrandan siyasi, ictimai və silah dəstəyi alaraq Urmu vilayətində məskunlaşmış kürdlər bölgədə sərbəst şəkildə silahlı halda gəzə bildikləri üçün Azərbaycan Türklərinə qarşı yeni üsullardan istifadə etməyə cəhd göstərirlər. Gəlmə kürdlər işadamlarından, dükan sahiblərindən, digər iaşə obyektlərindən, istehsal sahələrindən aylıq qeyri rəsmi “xərac” ödənilməsi siyasətinə üz tutmuşlar. Kürdlər silahlı qruplar şəklində hətta Güney Azərbaycan Türklərinə məxsus kəndlərə belə basqılar edərək kəndlilərin hər ay onlara bac ödəmələrini tələb edirlər. Belə bir aksiyaların birində bölgədə hərbi xidmətdə olan Məcid Talibi və Əli Sadıqzadə kürdlərin bu qanunsuz əməllərinin qarşısını almaq istədiklərində onlar terror olunaraq öldürülmüşlər. Tehran rejiminin “xeyir-duası” ilə ölkə parlamentinə deputat seçilmiş Bəhaəddin Ədəb paniranistlərin ona arxa olmasından yararlanaraq “Urmu Azərbaycan Türklərinin deyil, kürdlərin qədim şəhəridir” açıqlamasını verdikdən sonra, dərhal üzr istəmişdir. Ancaq, İran parlamentinin digər deputatı Xədicə Mənsuri isə “Urmu hər zaman kürdlərin bölgəsi olmuşdur” deməklə yanaşı, ona qarşı Azərbaycan Türklərinin deputatları öz etirazlarını bildirdiklərində, heç bir üzrxahlıqda bulunmaq istəmədiyini bildirmişdir 42 . Güney Azərbaycanda son illər məskunlaşan kürdlərin arasında Quzey İraqdakı Mustafa Bərzani hökumətinin dəstəyilə dərc olunan “Türkiyə və Güney Azərbaycan arasında bütün kürdlər məskunlaşaraq bufer rolunu oynamalıdırlar” təbliğatlarını aparan kitablar, dərgilər, broşürlər yayılmaqdadır. Həmin
ədəbiyyatlarda kürdlərin səfərbər olunması, 19-cu yüzilin sonlarında və 20-ci yüzilin ilk onilliyində silahlandırılaraq Azərbaycan Türklərinə qarşı mübarizə aparmaları
41
Hall, Raymond L. (1978), Black Separatism in the United States, University Press of New England 42
Lenin “Sosyalizm ve Savaş”
32
yönündə təşviqedici təbliğata geniş yer verilmişdir. Tehran rejimi isə dağlıq yollarla Güney Azərbaycana gətirilən bu ədəbiyyatlara hər dəfə olduğu kimi göz yummaqla yetinməkdədir. Urmu vilayətinin bütün şəhərlərində yerli məmurlar bu “zərərli ədəbiyyatlarla” bağlı Tehran hökumətinə şikayətlər etsələr də, hələ ki, bunun qarşısı alınmır. Yerli idarəetmə strukturklarının belə kürdlərin “işi”nə qarışmaq hüququ yoxdur. Tehran rəsmilərinin fikrincə Güney Azərbaycanda daha geniş şəkildə vüsət alan Milli Hərəkatın qarşısını almaq üçün bir sıra süni problemlərin gündəmə gəlməsi bəlli strategiyanın inkişaf etməsi üçün daha məntiqlidir. Çünki, Güneydəki Milli Hərəkat “mərkəzi hökumət”lə deyil, “kürd separatizmi”nə qarşı mübarizə aparcağı təqdirdə, teokratik rejim üçün bunun daha faydalı ola biləcəyi düşünülür 43 . Əslində kürdlərin öz milli muxtariyyətlərini qurmaq iddiası Tehran rejimi üçün nə qədər təhlükəli sayılsa da, Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının yüksəlişi fars şovinizmi və paniranizm çevrələri üçün daha çox qorxulu hesab olunur. Tehran rejiminə məxsus mərkəzlərin təhlillərində o da qeyd olunur ki, kürdlər və Azərbaycan Türkləri bir-birilərilə savaşa, münaqişələrə cəlb olunacaqları təqdirdə, nəticə etibarı ilə bu iki qonşu toplum tamamilə yorulacaq və sonda isə fars mərkəzli rejim qalib olacaqdır. 2006-cı ildə İran prezidenti Mahmud Əhmədinejat Quzey İraqdakı “Bİrləşmiş Kürdüstan Cəbhəsi” təşkilatı ilə dialoqa girmək üçün çoxlu cəhdlər etdi. Mahmud Əhmədinejat İran Kürdüstanı ilə bağlı yaranmış bütün problemlərin həlli istiqamətində tezliklə bunların həll olunmasına çalışacağı vədlərini də irəli sürmüşdü. “Birləşmiş Kürdüstan Cəbhəsi”nin o dönəmdəki lideri Bəhaəddin Ədəb isə ilk addım kimi “İran Kürdüstanı”nın hüquqlarının tanınması şərtlərinin tezliklə həll edilməsini istəmişdi: 44
rəsmi dövlət dili statusunda çıxış etməsi, İrandakı hakimiyyətdə strateji vəzifələrdə kürdlərin sayının artırılması” və digər tələbləri irəli sürmüşdü. Dialoq şərtlərinə “İran
43
Hüseyin Kalaycı - Ayrılıkçılık Kanada 44
Little, Malcolm (1964), The Ballot or the Bullet, April 4, 1964
33
Kürdüstan Demokrat Partiyası”nın, “Komala – Kürdüstan Kommunist Partiyası”nın, “Kürdüstan İşçi Partiyası”nın, “PJAK”-ın siyasi hüquqlarının Tehran rejimi tərəfindən tanınması istənilmişdir. İran tərəfi PJAK lideri Rəhman Hacı Əhmədinin (Almaniyada yaşayır) 2007-ci ilin iyun ayında ABŞ-a rəsmi səfərində maliyyə və silah dəstəyinin verilməsini istəməsini gündəmə gətirərək, sol yönümlü kürd partiyalarının tanınmasını qeyri məqbul hesab etmişdi 45 . Türkiyə və Azərbaycanda kürd separatizmi. Türkiyə dövləti ilə onun əhalisinin 15-20 faizini təşkil edən kürdlər arasında dərin düşmənçilik hissi var. Kürdlər nəsillər boyu Türkiyə hakimiyyətindən sərt rəftar görüblər. Kürdlərin 1920-30-cu illərdəki üsyanlarından sonra onların bir çoxunun məskənləri dəyişdirilib, kürd adları və geyimləri qadağan edilib, kürd dilindən istifadə məhdudlaşdırılıb və hətta kürd etnik kimliyinin mövcudluğu inkar edilib, onlar “dağ türkləri” adlandırılıblar. 1978-ci ildə Abdullah Ocalan Türkiyənin daxilində müstəqil dövlət qurulmasına çalışan PKK-nı yaradıb. O vaxtdan bəri 40 min insan öldürülüb və minlərlə başqaları yurdlarından didərgin düşüb. 1990-cı illərdə PKK müstəqillik tələbindən geri çəkilib, əvəzində mədəni və siyasi muxtariyyətə çağırıb, lakin eyni zamanda mübarizəni də davam etdirib. 2012-ci ildə hökumət və PKK sülh danışıqlarına başlayıblar və növbəti ildə atəşkəs razılaşması əldə edilib. PKK döyüşçülərindən İraqın şimalına keçmək tələb olunub, lakin toqquşmalar yenə də kəsilməyib 46 . Ankara İD-i təhlükə hesab etsə də, Türkiyə kürdlərinin sərhədi keçərək PKK-nın Suriyadakı qolu sayılan PYD-ə qoşulacağından və Türkiyə ərazisinə hücumlar edəcəyindən də qorxur. .Türkiyə həmçinin bəyan edib ki, Suriya prezidenti Bəşər əl-Əsəd hakimiyyətdən devrilməyincə ABŞ-ın rəhbərliyi altında İD-ə qarşı koalisiyaya dəstək verməyəcək.
45 Abbott, Philip. “Utopian Problem-Solving: ‘The Great Divorce’ and the Secession Question”, The Journal of Politics, Cilt. 62, No. 2 (Mayıs, 2000), ss. 511-533. 46 Ağaoğulları, Mehmet Ali. Ulus-Devlet ya da Halk Egemenliği (Ankara: İmge, 2006) Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|