Nəsirova Aytən Vaqif qızının “Separatizm və şovinist millətçiliyin beynəlxalq münasibətlərə təsiri”
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III Fəsil. Separatizm və şovinist millətçiliyin beynəlxalq münasibətlərə təsiri 3.1. Müasir dünyada separatizm və beynəlxalq münasibətlər
52
Millətini sevən kəslər öz içlərində təşkilatlanaraq millətini və millətini təşkil edən milliyyət ünsürlərini kifayət qədər güçləndirərsə, bunlar özbaşlarına qorunmuş olurlar. Qaldı ki, millətçilər ilə millətçi təşkilatlar da millətləriylə milliyyət ünsürlərini ayrıca müdafiə edəcək və qoruyacaqlar. Yüksəltmək - Çox doğru bir söz var; "Yerində sayan geri qalar" ... Elə isə sevən adam millətini və milliyyət ünsürlərini qorumaq məcburiyyətindədir, amma, millətini qorumaq üçün bu yetməz, millətini və milliyyət ünsürlərini sevirsə və bunların sonsuza qədər var olmalarını istəyirsə, o zaman bunları eyni zamanda yüksəltmək və ucaltmaq məcburiyyətindədir. Əks halda "yerində sayan geri qalacağı üçün" uzun müddətdə bunları sevmiş də qorumuş da olmaz. Ola bilməz. 89
Elə bu anda araya bir məlumat qeyd etməliyik. Bizim burada istifadə etdiyimiz "yüksəltmək" və "ucaltmaq" anlayışlarının qarşılığı olaraq Ölkəçi hərəkatın böyük mütəfəkkiri S. Əhməd Arvasi "maddi inkişaf" və "mənəvi inkişaf" ifadələri haqqında yazmış və bunları bu şəkildə təsvir etmişdir. "Maddi inkişaf" ifadəsi insandan qeyri bütün təbiət gücləri və varlıqlarını (dünyada və ya kainatda olsun), elm və texnologiyanın köməyi ilə "insanın xidmətinə" vermək, zərərlərini aradan yox etməkdir. (Hal-hazırda "maddi inkişaf" sənayeləşmə deməkdir. Sənayeləşməmiş ölkələrə "geri qalmış cəmiyyətlər" adı verilməkdədir.) İslam bunu mümkün hesab edir 90
Həqiqətəndə bir millətin təbiətdəki pis qüvvədən doğulacaq olan bəlalardan özünü qoruması, onu zəbt və idarə etməsi müsbət elmsiz, teknikasız ola bilməz. Bunun kimi tək olsun, zümrə olsun, böyük kütlələr halında olsun bu günün insanlarını idarə etmək, onları dincliyə, səadətə çatdırmaq müsbət elmdən, müsbət elm metodundan və zehniyyətindən xəbərsiz olanların başaracağı şey deyildir. Ucaltmaq - "Palçıq" bir dünyada "palçıqdan yaradılmış" bir məxluq olduğumuz
89
Mansbridge, Jane; Katherine Flaster (2005). "Male Chauvinist, Feminist, Sexist, and Sexual Harassment: Different Trajectories in Feminist Linguistic Innovation". American Speech (Harvard University) 80 (3): 261
90 Potkay, Charles R., Matthew R. Merrens. Sources of Male Chauvinism in the TAT. Journal of Personality Assessment, 39.5 (1975): 471-479. Web. 31 Jan 2012
53
şübhəsizdir. Lakin içimizdə bu "palçıq dünyanı" aşmaq, sonsuzluqlara çatmaq arzu və iradəsi, sönməz bir atəş halındadır. Biz "ucalmaq" istəyirik, "palçıq dünya" ətəyimize asılmış, bizi aşağılara çəkməkdədir. Mövlana Cəlaləddin Həzrətləri insanın bu dramını nə gözəl ifadə edir. Həm də bir misra ilə: 91
İnsanın "ucalma" arzusu və iradəsi onun təbiəti halındadır. Çünki Allah ona "öz ruhundan bir nəfəs" əmanət etmişdir. Bunun təbii bir nəticəsi olaraq insan əsla "maddi dırmanışlar" və "maddi yüksəlmə" ilə təmin olmamaqdadır. Psixanalistlər obyektiv olaraq təsbit etmişlər ki, insanlar bir-birini əzərək, bir-birlərini tapdalayaraq, bir-birlərinin çiyinlərinə basaraq - Alfred Adların deyimi ilə - "bir pecking sırası" meydana gətirərək xoşbəxt olmur və ucalmanın dadına vara bilmirlər. Əksinə beləcə üzləşən və didişən cəmiyyətlərdə "ucalma" deyil "alçalma" söz mövzusudur. 92
91
The Columbia Guide to Standard American English. Retrieved 4 December 2008. Chauvinism is "fanatical, boastful, unreasoning patriotism" and by extension "prejudiced belief or unreasoning pride in any group to which you belong." Lately, though, the compounds male chauvinism and male chauvinist have gained so much popularity that some users may no longer recall the patriotic and other more generalized meanings of the words.
92
Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origins and Spread of Nationalism (London: Verso, 1991)
54
3.1. Müasir dünyada separatizm və beynəlxalq münasibətlər Tədqiqatçılar müasir dünyada 50 əsas separatizm ocağı olduğunu, 220 milyon əhalini və 12,7 milyon kvadratkilometr ərazini əhatə etdiyini bildirirlər. Coğrafi tipinə görə Qərbi Avropaya 8, Şərqi Avropaya 12, Asiyaya 14, Afrikaya 6, Amerikaya 4, islam tipinə görə isə 6 mərkəz düşür. Bunlardan 20-si silahlı qarşıdurma xarakteri daşıyır. Separatizm əsasən etnik mənsubiyyətdən qaynaqlanan bir hal olmaqla həm də etnik-dini zəmində özünü göstərir 93 . Dünyada 180-dən çox dövlət var, onlardan yalnız 20-si etnik-monoton ölkədir, yəni başqa millətlərin sayı bu ölkələrdə 5%-dən aşağıdır. Dövlətlərin 40 faizində isə ən azı 5 azsaylı xalq yaşayır 94 . Nəzərə alsaq ki, planetdə 8 min xalq yaşayır və nəzəri baxımdan onların hər biri müstəqilliyinə can ata bilər, onda dünyanın böyük qisminin millətlərarası savaş meydanına çevrilməsini təsəvvür etmək çətin olmaz. Hətta sakit Qərbi Avropada belə separatizmin dərin kökləri mövcuddur. Böyük Britaniyada irlandlar və şotlandlar, İspaniyada basklar Fransada korsikalılar və başqalarının separatçı mübarizəsi 10 illərdir davam edir. SSRİ və Yuqoslaviyanın dağılması nəticəsində etnik konfliktlərin yeni dalğası başlandı və bu gün də o ərazilərdə münaqişələrin bir qismi öz gərginliyini saxlayır 95 . Etnik konfliktlər törətdiyi nəticələrə görə çox təhlükəlidir və bu yalnız qarşıduran tərəflər üçün deyil, bütün dünya üzrə təhlükəyə çevrilə bilər. Yadımıza salaq ki, Birinci Dünya müharibəsi də serblərlə Avstriya-Macarıstan arasında olan etnik konfliktdən başladı.
93 Spencer, Metta (1998). Separatism: Democracy and Disintegration. Rowman & Littlefield. pp. 2–4 94 Arendt, Hannah (October 1945). "Imperialism, Nationalism, Chauvinism". The Review of Politics 7 (4): 457 95 D.L. Horowitz's "Patterns of Ethnic Separatism", originally published inComparative Studies in Society and History, 1981, vol 23, 165-95. Republished in John A. Hall, The State: Critical Concepts, Routledge, 1994 Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|