_____________________________________________
63
Adamlar necə ağır şəraitdə işləyirdilər! Biz gedirik, su isə
dizimizə çıxırdı. Adamlar, bax, belə şəraitdə işləyirdilər. Нər
tərəfdən su sızıb axırdı. Yeri gəlmişkən, о vaxtdan məndə nadir
fotoşəkillər qalmışdır.
Əlbəttə, mən adamların necə işləməsinin böyük təsiri altında
idim. Bununla belə, düşünürdüm ki, nə üçün indiyədək heç kim
bu məsələni müzakirə etməyibdir.
Sözün qısası, Siyasi Büroya məlumat verdim və sair. Bu, ayrı
bir işdir, onu saatlarla söyləmək lazımdır. Bu barədə ona görə
danışıram ki, BAM-ı ilk gündən lentə çəkən kinooperatorlar
bizimlə getmişdilər. Familiyalarını unutmuşam, lakin onlar
məşhur sənədli film ustaları idilər, 1974-cü ildə ilk gündən
başlayaraq BAM-ı çəkir, onun tikintisinin salnaməsini
yaradırdılar. Bütün о günlər ərzində onlar bizimlə birlikdə
oldular. Onlar olduqca çox şey çəkmişlər.
Vaqif Mustafayev: Мən bunu оуrənərəm.
Heydər Əliyev: Bəli, familiyalarını öyrənin. Onlar çox
böyük miqdarda material toplayıblar. Doğrudur, ВАМ
indiyədək başa çatdırılmadığından onlar öz filmlərini, məncə,
təhvil vetə bilməmişlər, yaxud onun ayrı-ayrı hissələrini
vermişlər. Amma onlar hər şeyi çox fəallıqla çəkirdilər. Əlbəttə,
mən onlarla söhbət edirdim, onlar heyran qalmışdılar və
deyirdilər: - biz 10 ildir BAM-ı gəzilə-dolaşırıq, 10 ildir
çəkilişlərlə məşğuluq, amma heç vaxt bu səfərdəki qədər
material toplamamışıq.
Мən qayıtdıqdan sonra onlar bu səfər haqqında xüsusi sənədli
film buraxmaq üçün mənə müraciət etdilər. Özü də onlarda
çoxlu material vardı. Lakin mən buna razı olmadım, açığını
deyəcəyəm, nəyə görə. Çünki iş elə gətirmişdi ki, 1974-cü ildən
bəri, yəni 10 ildə Sovetlər İttifaqının rəhbərliyindən, Siyasi
Bürodan, Nazirlər Sovetinin rəhbərliyindən heç kim “BAM-da
olmamışdı, oraya gedib baxmamışdı. Nəqliyyat tikintisi naziri,
mərhum Sosnov İvan Dmitriyeviç, - o, səfərdə
_____________________________________________
64
həmişə mənimlə idi, - məlumat verirdi və bu məlumat
Kremldəkilərin xoşuna gəlirdi. Siyasi Büroda, Sovetlər
İttifaqının yüksək dairələrində mənim şəxsiyyətimə onsuz da
çox qısqanclıqla yanaşıldığı, üstəlik Dövlət Kinematoqrafiya
Komitəsinə rəhbərlik etdiyim bir vaxtda bu cür filmin
buraxılmasına icazə verilməsini,
şübhəsiz, belə
qiymətləndirərdilər ki, guya mən özümü gözə soxuram və sair.
Mən dedim, yox, lazım deyildir. Siz ayrı-ayrı parçalardan
müxtəlif kinojurnallarda istifadə edə bilərsiniz, ancaq belə
düşünürəm ki, biz BAM-ın tikilib başa çatdırılacağını görəcəyik,
artıq onda siz də filmi hazırlayarsınız və bu səfər də orada öz
yerini tutar.
Mən bunu indi, burada sənədli kinodan söhbət getdiyinə görə
xatırladım. Əlbəttə, bunlar nadir materiallardır. Özü də təkcə
bizim səfərimiz barədə olan materiallar yox. Biz səfərdə 10 gün
olmuşduq, onlar isə 10 il getmişdilər. Yəqin, sonralar da
getmişdilər. Çünki 1984-cü ildən sonra mən bu problemlə 1987-
ci ilədək, istefaya gedənədək məşğul oldum və işimiz çox-çox
irəlilədi. Sonra hər şey getdi...
Bu yaxınlarda BAM-çılar yolun inşasının 25-ci ildönümünü
qeyd etdilər. Tında adlı bir şəhər var - o, Uzaq Şərqdə, Amur
vilayətındədir. Əslində, bu şəhər xüsusi olaraq ВАМ üçün
salınmışdır. Onun inşası da BAM-ın tikintisindən başlanmışdır.
Maraqlı, gözəl şəhərdir. Mən orada iki gün yaşadım, çoxlu
müşavirə keçirdim. Sonra biz yolumuza davam edərək Uzaq
Şərqə getdik.
Bax, mən oradan xəbər aldım ki, Tindada onlar BAM-ın 25-
ci ildönümünü qeyd edirlər. Onların məni xatırlaması, mənə
dəvət göndərməsi mənim üçün xoş idi. Təbii ki, oraya getmək
imkanım yoxdur və mən onlara səmimi təbrik məktubu
göndərdim.
Odur ki, Vaqif, kinoarxivlərdə yaxşı axtarışlar aparılsa,
olduqca çox material tapmaq olar. Мən bunu özüm üçün
demirəm. Ola bilsin ki, indi sizinlə görüşməsəydim, bütün
_____________________________________________
65
bunları xatırlamazdım. Sizdən ayrılandan 10 dəqiqə sonra isə
başını tamam digər işlərə qarışacaq və bunu yenə iki-üç il
unudacağam.
Lomer Axvlediani: Amma biz ümidvarıq ki, Sizə üç il
unutmağa imkan verməyəcəyik, çünki Sizi bir neçə dəfə narahat
etməyimizə şad olacağıq. Sizin bir neçə belə söhbətiniz isə bizi
düzgün yola yönəldəcək ki, Vaqifin görməyə hazırlaşdığı qalan
işlər daha maraqlı olsun.
Vaqif Mustafayev: Cənab prezident, əvvəla mənə belə şərəf
göstərildiyinə, Sizin haqqınızda bu dörd seriyanı çəkmək imkanı
yaradıldığına görə Rəfael Allahverdiyevə təşəkkürümü
bildirmək, mənim təklifimi qəbul edib filmi çəkmək üçün
gəldiyinə görə Lomerə minnətdarlıq etmək, onun oğluna
təşəkkür etmək istərdim. Burada varislik həm də başqa
mənadadır. Məsələ bundadır ki, Lomer mənim müəllimim olan
Eldar Ryazanovla film çəkirdi, indi isə onun şagirdi ilə
çəkəcəkdir.
Deməliyəm ki, bu filmi yaratmaq çox çətin idi. Nəyə görə?
Ona görə ki, olduqca çox material vardı. Moskvaya aid materlalı
biz Moskvadan gətirdik. Naxçıvana aid materialı biz əsasən
Türkiyədən götürmüşük, çünki öyrənmişdim ki, əvvəllər
televiziya oraya, Naxçıvana öz əməkdaşlarını göndərmirdi.
Heydər Əliyev: Əvvəllər Azərbaycan televiziyası Naxçıvanı
tamamilə inkar edirdi. Bu yaxşıdır ki, Türkiyədən materiallar
götürmək ağlınıza gəlmişdir, çünki Türkiyə televiziyası
Naxçıvana tez-tez gəlirdi...
Vaqif Mustafayev: Biz oradan materialları satın aldıq və
mənə elə gəlir ki, əlimizə çox maraqlı materiallar düşdü. Amma
bütün bu materiallardan istifadə etmək çox çətin idi. Biz cəmi
dörd seriya çəkdik, orada isə hələ nə qədər material var, nə
qədər adam danışmaq istəyirdi. Bütün Moskva, hətta avtomobil
sürücüləri də danışmaq istəyirdilər.
Dostları ilə paylaş: |