_____________________________________________
495
və Azərbaycanın Sədərək bölgələri) iki qardaş dövlət və ölkəni birləşdirir.
90-cı illərin əvvəllərində Naxçıvan MR-nin keçirdiyi iqtisadi çətinliklərin,
xüsusilə nəqliyyat blokadasının ləğvində körpünün müstəsna rolu olmuşdur. -
208, 244, 325, 437, 438.
179. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi (AXC) - ictimai-siyasi təşkilat. 1989-cu
ildə təsis konfransı keçirilmiş, Proqram və Nizamnaməsi qəbul olunmuşdur.
1999-cu il iyulun 25-də keçirilmiş qurultayının qərarı ilə Azərbaycan Xalq
Cəbhəsi Partiyası adlandırılmışdır. - 209, 210, 211, 214, 274, 275, 276, 277,
278, 279, 280, 281, 282, 283.
180. Mütəllibov Ayaz, Ayaz Niyazi oğlu (d. 1938) - 1989-90-cı illərdə
Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri, 1990-cı ildə Azərbaycan KP MK-
nın birinci katibi seçilmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikasının
prezidenti olmuşdur. Ayaz Mütəllibov işində ciddi səhvlərə yol vermiş,
nəticədə Emıənistan silahlı qüvvələri Dağlıq Qarabağdan azərbaycanlı əhalini
çıxarmış və ərazini işğal etməyə nail olmuşlar. - 211, 251.
181. Surət Hüseynov, Surət Davud oğlu (d. 1959) - 1993-94-cü illərdə
Azərbaycan Respublikasının Baş naziri olmuşdur. 1994-cü ilin oktyabrında
Azərbaycanın müstəqilliyinə, suverenliyinə qarşı yönəlmiş çevriliş cəhdinə
rəhbərlik etmişdir. - 211, 214, 282, 283.
182. Elçibəy, Ə1iуev Əbülfəz Qədirqulu oğlu (1938-2000) - 1989-cu ildə
yaradılan AXC-nin, sonralar AXCP-nin sədri. 1992-93-cü illərdə Azərbaycan
Respublikasının prezidenti olmuşdur. - 211, 281, 282, 283.
183. Ələkram Hümbətov, Ələkram Ələkbər oğlu - 1993-cü ildə
Azərbaycan Respublikasını parçalamaq məqsədilə qanunsuz hərbi
qruplaşmaya rəhbərlik etmiş, qondarma “Talış-Muğan Respublikası”nı
yaratmaq cəhdi göstərmişdir. - 214, 282.
184. Rəhim Qazıyev, Rəhim Həsən oğlu (d.l943) - texnika elmləri
namizədi. 1992-93-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri
olmuşdur. Ordu quruculuğunda kobud səhvlərə yol vermiş, nəticədə
Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsi, о cümlədən Şuşa şəhəri ermənilər
tərəfindən işğal olunmuşdur. - 217, 279.
185. Zəhra xanım Quliyeva, Zəhra Tahir qızı (1923-2005) - oftalmoloq,
tibb elmləri doktoru, professor. Tədqiqatı, əsasən, traxoma,
_____________________________________________
496
gözün refraksiyası, rəng duyğusu və ona müxtəlif amillərin təsirinə həsr
olunmuşdur. Quliyeva 1972-1983-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb
Universitetinin rektoru olmuşdur. SSRİ Ali Sovetinin deputatı olmuşdur.
Əməkdar elm xadimi adına layiq görülmüşdür. 1998-ci ildən Azərbaycan
Respublikası Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri vəzifəsində
çalışmışdır. Azərbayсаn Respublikasının “Şöhrət” ordeni ilə təltif
olunmuşdur. - 232.
186. Mustafa bəy Topçubaşov, Mustafabəy Topçubaşov (1895-1981) -
cərrah, ictimai və dövlət xadimi. Azərbaycan EA-nın və SSRİ Tibb EA-nın
akademiki, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı.
Tədqiqatı, əsasən, qarında, başda, döş qəfəsində, ətraflarda aparılan cərrahi
problemlərə, öddaşı xəstəliyinin müalicəsinə, periferik iflic xəstəliyinə həsr
olunmuşdur. Orijinal diaqnostika və сərrahi üsul təklif etmişdir. Dünyada
geniş istifadə olunan analdeziya üsulunu ilk dəfə Topçubaşov kəşf etmişdir. -
233.
187. Adilə Namazova, Adilə Əziz qızı (d.l926) - Azərbaycan pediatn,
kardioloq. Tibb elmləri doktoru, professor. Azərbaycan Dövlət Tibb
Universitetinin pediatriya kafedrasının müdiri. Tədqiqatı, əsasən, uşaqlarda
revmatizm və ürək xəstəliklərinə həsr olunmuşdur. Rusiya Tibb ЕА-nın
müxbir üzvü, Azərbaycan MEA-nın akademiki, Azərbaycan Dövlət mükafatı
laureatıdır. Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” ordeni ilə təltif
olunmuşdur. - 235.
188. Firdovsi, Firdovsi Əbülqasim (təqr. 934-1020, yaxud 1030) - böyük
fars və tacik şairi. Farsdilli ədəbiyyatın monumental eposu, dünya
ədəbiyyatının möhtəşəm abidələrindən olan “Şahnamə”nin müəllifidir. - 235.
189. Bloxin Nikolay Nikolayeviç (1912-1993) - cərrah-onkoloq,
akademik, 1960-68, 1977-87-ci illərdə TEA-nın prezidenti, Sosialist Əməyi
Qəhrəmanı. Əsərləri, əsasən, plastik və bərpa cərrahlığına, travmatologiya və
onkologiyaya aiddir. -236.
190. “Kazım Qarabəkir Paşa” məscidi - Naxçıvan şəhərində ibadətgah
və memarlıq abidəsi. 1918-19-cu illərdə Naxçıvanın erməni təcavüzündən
xilas edilməsində böyük şücaət və mərdlik göstərmiş, 1921-ci il Qars
müqaviləsini imzalamış, M.K.Atatürkün silahdaşı, Şərq cəbhə-
_____________________________________________
497
sinin komandanı Kazım Qarabəkir Paşanın şərəfinə Türkiyə Diyanət İşləri
Vaqfi tərəfindən inşa edilmişdir. - 239-246, 291.
191. Ənvər Paşa (1881-1922) - Türkiyə hərbi və siyasi xadimi. 1918-19-
cu illərdə Bakının və Qarabağın erməni işqalçılarından xilas edilməsində
şəxsən istirak etmişdir. Ənvər Paşa 1922-ci ilin yazında Orta Asiyada
basmaçılarla birlikdə sovet hakimiyyətinə qarşı vuruşmuş və qəhrəmancasına
döyüşdə həlak olmuşdur. - 241.
192. Cəmşid Naxçıvanski (1895-1935) - hərbi xadim, briqada
komandiri. Birinci dünya müharibəsində müsəlmanlardan təşkil olunmuş
süvari eskadronun komandiri olmuş, sücaətlə vuruşmuş, dördüncü dərəcəli
“Müqəddəs Georgi” ordeni ilə təltif olunmuşdur. Azərbaycanın müstəqilliyi
uğrunda Cəmşid xan inamla vuruşmuşdur. 1920-ci ilin martında onun alayı
Qarabağda daşnaklara qarşı döyüş əməliyyatlarında fəal iştirak etmişdir. 28
aprel (1920) çevrilişindən sonra Azərbaycanın ilk milli atıcı diviziyasının
komandiri təyin olunmuş, yüksək ixtisaslı kadr hazırlığında mühüm rol
oynamışdır. 30-cu illərin axırlarında Cəmşid xan guya başçılıq etdiyi “casus
təxribatçı dəstəsi” ilə mühacirətdə olan qardaşları (İran) ilə əlaqə saxlamaqda
təqsirləndirilərək repressiya qurbanı olmuşdur. - 251-258.
193. Səfər Əbiyev, Səfər Axundbala oğlu (d. 1950) - general - polkovnik.
1995-ci ildən Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziridir. - 255.
194. Akim Abbasov, Акim Əliоğlu (1911-1996) - general-mayor. Böyük
Vətən müharibəsində iştirak etmişdir. Müharibədən sonrakı illərdə polk
komandiri, diviziya komandirinin müavini və komandiri vəzifələrində
işləmişdir. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı olmuşdur. - 257.
195. Abbas Quliyev, Аbbаs Şahbaz оğ1u (1916-1998)-Sovet İttifaqı
Qəhrəmanı, qvardiya kapitanı. Böyük Vətən müharibəsinin (1941-45)
iştirakçısı. Q.Abbas Qərbi Dneprdən Visla çayına qədər döyüş yolu keçmiş,
Poltava və Xarkov ətrafındakı döyüşlərdə igidlik və qəhrəmanlıq
göstərmişdir. - 257.
196. Qəzənfər Əkbərov, Qəzənfər Qulam oğlu (1917-1944) - Sovet
İttifaqı Qəhrəmanı, baş serjant. Ukraynanın, Belorusiyanın düşməndən azad
edilməsində iştirak etmiş, 1944-cü ilin avqustunda
Dostları ilə paylaş: |