_____________________________________________
498
Volojin şəhəri ətrafında alman faşistləri ilə döyüşdə qəhrəmancasına həlak
olmuşdur. - 257.
197. Əkrəm Əylisli, Nailəov Əkrəm Nəcəf oğlu (d. 1937) -Azərbaycan
Respublikasının xalq yazıçısı. Azərbaycan komsomolu və M.F.Axundov
adına mükafatları laureatı, 2005-ci ildən Milli Məclisin deputatıdır. Ə.Əylisli
Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilmişdir. 261, 263.
198. Cəfər Cabbarlı, Cəfər Qafar оg1u (1899-1934) böyük Azərbaycan
yazıçısı, dramaturq. Cabbarlı yaradıcılığı Azərbaycan ədəbiyyatının
inkişafına böyük təsir göstərmiş, istedadlı dramaturqlar nəslinin yetişməsində
mühüm rol oynamışdır. Cabbarlının zəngin irsi Azərbaycan ədəbiyyatı
tarixində layiqli yer tutur. - 262, 264.
199. Üzeyir Haciləəyov, Üzeyir Əbdülhüseyn oğlu (1885-1948) - dahi
Azərbaycan bəstəkarı, musiqişünas alim, publisist, dramaturq, pedaqoq və
ictimai xadim. Müasir Azərbaycan professional musiqi sənətinin və milli
operasının banisi, SSRİ xalq artisti, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı. - 262,
383.
200. Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani (XII əsrin 20-ci illəri - XII əsrin
sonu) - orta əsr Azərbaycan memarlığının görkəmli nümayəndəsi, Naxçıvan
memarlıq məktəbinin banisi. O, Naxçıvanda Yusif ibn Küseyir türbəsini,
Mömünə xatun türbəsini, böyük Cümə məscidini və mənbələrdə
“Darülmülk” adlandırılan Eldəgəzlər sarayını yaratmışdır. - 262, 267-271.
201. Səməd Vurğun, Səməd Yusif oğlu V ə к i 1 о v (1906-1956) -
böyük Azərbaycan şairi, ictimai xadim. Azərbaycanın xalq şairi. S.Vurğunun
yaradıcılığı XX əsr Azərbaycan şeirinin inkişafında mühüm rol oynamışdır.
S.Vurğun Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının məsul katibi, sədri, Azərbaycanın
Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqə Cəmiyyətinin sədri, Azərbaycan MEA-nın
vitse prezidenti olmuşdur, iki dəfə SSRİ Dövlət mükafatı laureatı adına layiq
görülmüşdür. - 262.
202. Bülbül, Murtuza Məşədi Rza oğlu Məmmədov (1897-1961) -
Azərbaycan klassik vokal məktəbinin banisi, musiqi folkloru tədqiqatçısı.
Bülbülün yaradıcılığı müasir Azərbaycan musiqili teatrı tarixində mühüm bir
mərhələ təşkil edir. Bülbül Azərbaycan xalq mahnılarını, təsnifləri böyük
sənətkarlıqla ifa etmişdir. Azərbay-
_____________________________________________
499
can SSR Ali Sovetinin deputatı olmuşdur. SSRİ xalq artisti və SSRİ Dövlət
mükafatı laureatıdir. - 262.
203. Qabil, İmamverdiyev Qabil Allahverdi oğlu (d. 1926-2007) -
Azərbaycan şairi. Azərbaycan Respublikasının xalq şairi. Azərbaycan Dövlət
mükafatı laureatı. Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” ordeni ilə təltif
olunmuşdur. - 264.
204. Nehrəm - Naxçıvan MR-də Ваbək rayonunda kənd. Əhalisi 11784
nəfərdir. Nehrəm tarixi kənddir. 1885-ci ildə burada ilk dünyəvi məktəb
açılmışdır. C.Məmmədquluzadə 7 ildən çox Nehrəm məktəbində müəllim və
müdir işləmişdir. Yazıçı “Kişmiş oyunu” (1892), “Danabaş kəndinin
əhvalatları” (1894) əsərlərini burada yazmış, mahalda ilk dəfə qızları
məktəbə cəlb etmiş və məktəb-tarix diyarşünaslıq muzeyi yaratmışdır. - 264,
277.
205. Ziya Bünyadov, Z i у а М u s а о ğ 1 u (1923-1997) - görkəmli
Azərbaycan alimi, şərqşünas-tarixçi, ictimai xadim. Böyük Vətən müharibəsi
(1941-45) iştirakçısı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının həqiqi üzvü. 1989-97-ci illərdə Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının vitse-prezidenti, 1995-ci ildən Milli Məclisin deputatı
olmuşdur. 1997-ci ildə Azərbaycanın dövlətçiliyinə və müstəqilliyinə düşmən
olan qüvvələr tərəfindən xaincəsinə qətlə yetirilmişdir. Azərbaycan
Respublikasının “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir. -268, 269, 287.
206. Şəmsəddin Eldəgəz, Ş ə m s ə d d i n İ 1 d ə n i z , Ş ə m s ə d d
i n E 1 d ə n i z ( ? - 1174,1175) - Eldəgəz hökmdarı (1136-1175),
Azərbaycan Atabəyləri - Eldəgəzlər sülaləsinin və Eldəgəzlər dövlətinin
banisi, görkəmli dövlət xadimi, sərkərdə. Dərbəndin qul bazarından satın
alınmış Ş.Eldəgəz bacarıq və qabiliyyəti sayəsində sürətlə yüksələrək 1132-ci
ildə əmir titulu aldı və Səlcuqilər dövlətinin siyasi həyatında mühüm rol
oynamağa başladı. Ayrı-ayrı əyalətlərin hakimi olan Səlcuq əmirlərini
özündən asılı vəziyyətə salan Ş.Eldəgəzin dövründə Azərbaycanın şimal və
cənub torpaqları (Şirvandan başqa) vahid dövlət tərkibində yenidən
birləşdirildi. Bununla da Eldəgəzlər dövlətinin təşəkkülü başa çatdı və o,
Yaxın Şərqin ən qüdrətli dövlətinə çevrildi. - 269.
207. Qarabağlar türbəsi - orta əsrlərə aid Azərbaycan memarlıq abidəsi.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qarabağlar kəndindədir.Türbədən başqa,
burada
_____________________________________________
500
qoşa minarə və onların arasında yerləşmiş dini binanın qalıqları var. Qoşa
minarənin XII əsrin sonu - XIII əsrin əvvəllərində tikildiyi ehtimal olunur.
Minarələri bir-birinə bağlayan baştaq isə XIV əsrə aiddir. Baştağın üzərində
Elxanı hökmdarı Hülaku xanm arvadı Quti xatunun (Qutuy xatun) adı
yazıldığından onun Quti xatunun şərəfinə tikildiyi guman edilir. - 271.
208. “İsmayıl xan” hamamı - XVIII əsrə aid Azərbaycan memarlıq
abidəsi. Naxçıvan şəhərində, Azadlıq prospektində yerləşir. Şərq hamamları
üslubunda tikilmişdir. - 273.
209. Afiyəddin CəIilov, Afiyəddin Cəlıl oğlu (1946-1994)-dövlət xadimi.
1993-94-cü illərdə Azərbaycan Milli Məclisi sədrinin müavini idi. 1994-cü
ildə Azərbaycanın dövlətçiliyinə və müstəqilliyinə düşmən qüvvələr
tərəfindən qətlə yetirilmişdir. - 276.
210. İsa Qəmbər, İsa Yunis oğlu (d. 1957) -1990-95-ci illlərdə Milli
Məclisin deputatı, 1992-93-cü illərdə parlamentin sədri olub. 1992-ci ildən
Müsavat partiyasının başqanıdır. -281.
211. “Ortaq dövlət” prinsipi, bax “Ümumi dövlət”.
212. “Ümumi dövlət” - ATƏT-in Minsk qrapu həmsədrlərinin (ABŞ,
Fransa, Rusiya) Azərbaycana etdiyi təklif; yəni Azərbaycan ərazisində yeni
bir erməni dövlətinin yaradılması. Beynəlxalq hüquqda isə ümumi dövlət
adında anlayış yoxdur. Azərbaycan Dağlıq Qarabağa ancaq öz daxilində
yüksək özünüidarəetmə statusu verə bilər. - 292.
213. İvanov İqor Sergeyeviç (d.l945) - 1986-89-cu illərdə SSRİ Xarıci
İşlər Nazirliyinin ümumi katibliyində rəisin birinci müavini, 1989-91-ci
illərdə rəis, 1991-93-cü illərdə Rusiya Federasiyasının İspaniyada səfıri,
1993-98-ci illərdə Rusiya xarici işlər nazirinin birinci müavini, 1998-2004-cü
ülərdə Rusiya Federasiyasının xarici işlər naziri olmuşdur. - 292, 395, 397.
214. Türk Petrolları, TRAO, - 1954-cü ildə Türkiyənin neft və qaz
sənayesinin inkişafı üçün yaradılmışdır. Karbohidrogen istehsalı və emalı
sahəsində Türkiyənin ən böyük şirkətidir. TPAO hazırda MDB, Şimali
Afrika və Orta Şərqdə fəaliyyət göstərir. Azərbaycana gələn ilk xarici neft
şirkətlərindəndir. - 294, 426.
Dostları ilə paylaş: |