Mühazirə Kursa giriş Quyuların geofiziki tədqiqatı
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A0,025M0,025N
- A0,05M ∞N
- Rezistivimetriya üsulu
Şəkil 6-da İnduksiya karotajı zondunun sxemi verilmişdir. a - zondun sxemi; b - quyu cihazında makaraların qarşılıqlı yerləşmə sxemi. 1- generator makarası; 2- qəbuledici makara; 3-generator; 4-gücləndirici; 5-süxurun halqasında cərəyan xəttlərinin istiqamətidir.
Mikrokarotaj üsulları Elektrik karotajının digər növləri ilə yuyulma zonasının və «gil qazmağının» xüsusi müqavimətini, eləcədə kiçik laycıqların sərhədlərinin təyin edilməsi mümkün olmur, bu çətinliyi aradan qaldırmaq üçün kiçik ölçülü elektrik karotaj zondlarından istifadə edilir. Belə karotaz növünə misal olaraq mikrokarotajı göstərə bilərik. Mikrokarotajın quruluşu və iş prinsipi aşağıdakı kimidir: təcrid edilmiş (izola edilmiş) nöqtəvi elektrodlar rezin başmaq üzərində yerləşdirilir (şək.). Təcrübədə mikrokarotaj zondların əsas iki növündən istifadə olunur: 1.
Mikroqradiyent zond (MQZ) – A0,025M0,025N 2.
Mikropotensial zond – MPZ – A0,025M ∞N Bəzi hallarda mikropotensial zondun böyük ölçülərindən də istifadə olunur ki, belə zondlara böyük ölçülü MPZ-lar deyilir və belə ifadə olunur: A0,05M ∞N Uyğun olaraq MQZ-in zond uzunluğu l=0,0375m, MPZ-in zond uzunluğu l=0,025-dir. Böyük ölçülü MQZ-in zond uzunluğu l=0,05m-dir. Şəkil 1
Şəkildən göründüyü kimi mikrokarotaj zondları bir-birindən 120° bucaq altında yerləşən 3 qoldan ibarətdir və bu qolların birinin üzərində rezin lövhə bərkidilmişdir və bu lövhənin üzərində isə bir-birindən 2,5 sm məsafədə yerləşən 3 elektrod yerləşdirilmişdir. Bu elektrodlar diametri 10mm olan latundan ibarətdir. Cəriyan eletrodu olan A-ya cəriyan verilir, ölçü elektrodları M və N arasında yaranan potesiallar fərqi ölçülür. MQZ-in tədqiqat radiusu 3-4 sm-ə dək, MPZ-in tədqiqat radiusu isə 10-12 sm–ə qədər götürülür. Tədqiqar radiusundan göründuyu kimi qradient mikrozond kavernada gil məhlulunun (eləcədə tam yuyulmamış arqilitlərin), keçrici kollektor qarşısında «gil qazmağının» xüsusi müqavimətini, potensial zond isə kavernada gil məhlulunun (eləcədə yuyulmamış arqilitləri), kollektorlar qarşısında keçricilik zonasının xüsusi müqavimətinin təyin edilməsinə imkan yaradır. Mikrokarotaj zondları vasitəsilə quyularda ölçü işləri aparılan zaman rezistor vasitəsilə cihaz quyu divarına tam sıxılır ki, bu da quyu şəraitinin ölçü nəticələrinə mənfi təsirini aradan qaldırmış olar. Quyularda mikrokarotaj işləri zamanı eyni anda iki əyri qeyd olunur. MQZ və MPZ əyriləri.
Şəkil 2
xarakterizə olunur və minimum qiymətlə səciyyələnir. Bərk süxurlar qarşısında isə hər iki əyri maksimum qiymətlə səciyyələnir. Kollektor laylar qarşısında isə MPZ əyrisi MQZ əyrisindən müsbət fərqlənmə ilə və orta göstərici ilə xarakterizə olunur. Bu müsbət fərqlənmə həmin zondların tədqiqat radiusu ilə əlaqədardır. Mikro Yan karotajı üsulu
Qeyd etdiyimiz kimi mikrokapotajla kiçik layların sərhədləri dəqiq təyin edilir, lakin onların xüsusi müqavimətinin təyin edilməsinə bu zondun tədqiqat radiusu imkan vermir. Kollektorla bircinsi olmayıb coxsaylı laycıqlardan təşkil olunduqlarından onların xüsusi müqavimətinin təyini çox böyük maraq kəsb edir. Bu məqsədlədə mikroyan karotajından istifadə edilir. Mikro yan karotajı üsulu klassik MK üsulunun modifikasiyalarından biridir. Mikro Yan karotajı üsulunun MK üsulundan fərqi ekranlaşdırma yolu ilə cərəyan qüvvə xətlərinin laya doğru fokuslaşdırılmasından ibarətdir. Adi MK zondları ilə ölçü işləri zamanı alınan xüsusi müqavimət təhrif olunmuş şəkildə olur. Yəni bu qiymətə aralıq qat, gil qabığı, ətraf lay vəs. Təsir göstərir. Bu təsirləri aradan qaldırmaq üçün kiçik layların tədqiqində Mikroyan karotajı (YK) üsulundan istifadə olunur. Mikroyan karotajının quruluşu və iş prinsipi aşağıdakı kimidir: bir-birindən tədric edilmiş (izolə edilmiş) elekrodlar rezin başmaq üzərində yerləşdirilir (şək.).
Bu elaktrodların iş prinsipi yan karotajının iş prinsipi ilə eynidir, ancaq ölçülərinə görə bir-birindən fərqlənirlər. Mikroyan karotajında istifadə edilən elektrodlar həlqəvari olur. Mikroyan karotajına hətta 20 mm-lik qalınlığa malik «gil qazmağı»da təsir edə bilmir. Bu karotojda kiçik qalınlıqlı laylın xüsusi müqavimətindən başqa mikro kavernomer əyrisidə qeyd edilir ki, buda quyu oxu boyu diametrin laylar qarşısında dəyişməsmini tam dəqiq təyin etməyə imkan verir. Mikroyan karotajı YK üsulunun iş prinsipi YK-3 və YK-7-də olduğu kimidir. Yəni mərkəzi elektroddan çıxan cərəyan qüvvə xətləri ekran elektrodları vasitəsilə laya doğru istiqamətləndirilir. Potensialın bərabərliyini MN ölçü elektrodları təmin edir. Mikro YK üsulu aşağıdakı şəkillərdə göstərmək olar.
Şəkildən göründüyü kimi mikro YK zondu bir-birindən 15-17 mm məsafədə yerləşən həlqavari elektrodlardan ibarətdir. Şəkil.2.-də də göründüyü kimi mərkəzi A 0 elektrodundan çıxan cərəyan qüvvə xətləri A e ekran elektrodu vasitəsilə laya doğru fokuslaşdırılır. Potensialın bərabərliyini MN ölçü elektrodları təmin edir. U M =U N bərabərliyi ödənilir. Mikro YK üsulu alınmış xüsusi müqaviməti aşağıdakı kimi ifadə olunur:
Rezistivimetriya üsulu Rezistvimetriya üsulu gil məhlulunun xüsusi müqavimətinin quyu şəraitində və laboratoriya şəraitində ölçüməsinə əsaslanan karotaj üsuludur. Rezistvimetriya üsulu 2 cür olur: Laboratoriya rezistvimetri və quyu rezistvimetru Laboratoriya rezistvimetri ilə müxtəlif qatılıqlı məhlulların xüsusi müqavimətini laboratoriya şəraitində təyin etmək üçün tətbiq edilir. Quyu rezistvimetri ilə quyu daxilində gil məhlulunun xüsusi müqaviməti ölçülür. Gil məhlulunun xüsusi müqavimətinin əhəmiyyətli məsələ həll edilir.( Belə ki, quyu potensialının yaranmasında) Belə ki, karotaj üsullarının interpretasiyasında habelə, quyu potensialının yaranmasında gil məhlulunun xüsusi müqavimətindən istifadə Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|