Mübariz Süleymanlı
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
185 insanlığın, xüsusilə, qloballaşmanın mənfi təzahürlərindən özünümüdafiə vasitəsinə çevrilməlidir. Eyni zamanda milli mədəniyyət sahəsində də özünütənzimləmə metodları tətbiq edilməli, prioritetlər aydınlaşdırılmalı və maliyyələşdirilmə- lidir. Yalnız birgə səmərəli fəaliyyət nəticəsində dünyanın mədəni ekzotikasını, mədəni müxtəlifliyi və insanlığın təmi- natlı gələcəyini mühafizə etmək mümkündür. İlk növbədə mədəniyyətimizin keçmişini, mədəniyyət xə- zin əmizi layiqincə mənimsəmiş, həzm etmiş nəsillər yetiş- dirm əklə işə başlamalıyıq. Müasir dünya mədəniyyəti dairə- sin ə girdiyimizə görə mədəniyyətimizin təməl prinsiplərində böyük bir d əyişiklik etmədən, yəni milli şəxsiyyətimizi təş- kil ed ən, mühafizə edilməsi zəruri olan xarakterik keyfiyyət- l ərimizi zədələmədən, təcrübəyə və elmin mütərəqqi nailiy- y ətlərinə söykənərək, forma dəyişikliklərini şüurlu surətdə aparmaq m əcburiyyətində olduğumuzu qəbul etməliyik. Əsrlər boyu varlığımızı, milli kimliyimizi təyin edən mədə- niyy ətimizi bəşəriyyətin insanlıq meyarları və zamanın m ədəni dəyərləri içərisində yoğurub, onu yalnız mühafizə və öyr ənməyə deyil, həm də bizi yönəldən, idarə edən bir daxili çağırış, ruhi-mənəvi bir ehtiyaclar halına gətirməyə çalışma- lıyıq. Lakin təəssüflər olsun ki, həmişə olduğu kimi, bu gün d ə mədəniyyətdə müasirləşmənin məhz nələrdən ibarət olduğunu anlayanlar azlıq təşkil etməkdədir. Mədəniyyət sah əsində təbliğatımızın əsas hədəflərindən biri də müasirlik anlayışının geniş kütləyə izahı məsələsidir. Təbii ki, mövzu- ya dair geniş müzakirələr də açmaq olar, bu sahədə təbliğati işin müxtəlif forma və yolları ilə bağlı təkliflər də vermək. Sonda əldə ediləcək effektiv nəticə bundan ibarət olmalıdır ki, h ər kəs bir həqiqəti aydın dərk etsin: tariximizin bizə b əxş etdiyi ən qiymətli miras milli mədəniyyətimiz olduğu üçün müasirliyin meyarları da öncə buradan əxz edilməlidir. Bu s əbəbdən də hər şeydən əvvəl və hər sahədə mədəniy- 186 y ətdə varisliyin qorunması, tədqiqi və təbliği mövzusuna üstünlük verilm əlidir. Babalarımızın bizə əmanət qoyduğu milli m ədəniyyət gələcək nəsillərə daha da zənginləşdirilmiş halda ötürülm əlidir. Heç şübhəsiz, mədəniyyət dəyişmədən v ə zənginləşdirilmədən varlığını qoruya bilməz. Bu məq- s ədlə yaradıcı və qurucu səciyyəli hər cür fəaliyyət təşviq edilm əli, yeni qabiliyyətlərin kəşf edilməsi, istiqamətləndi- rilm əsi və dəyərləndirilməsi fəaliyyətlərinə mühüm əhəmiy- y ət verilməlidir. Mədəni inteqrasiya prоsеsinə sаğlаm düşün- c ə ilə qоşulmаnın və mənəviyyаtımızı qloballaşmanın mənfi t əzahürlərdən qorunmanın ən etibarlı yоlu isə tаrixi təcrü- b ənin mənimsənilməsi və bu təcrübənin mədəniyyət qurucu- luğu prosesinə yaradıcı tətbiqidir. 187 N əticə Kulturoloji irsin tədqiqi sahəsində dünya təcrübəsinin mənimsənilməsi, elmi metodların milli tariximizin öyrənil- məsinə tətbiqi və mövcud mədəniyyət nəzəriyyələrinin mü- qayisəli təhlili kulturologiyanın elm sahəsi kimi formalaşma- sının şərtlərindəndir. Təəssüf ki, kulturoloji irsimizin qay- naqlarının araşdırılması, nəşri və təbliği ilə bağlı ictimai fi- kir dəki mövcud boşluqların doldurulması yönündə müəyyən canlanma yalnız elmi fikirdə müşahidə edilməkdədir. Bu sahədə aparılan araşdırmalar bir qisim elmi nəşrlərdə öz əksini tapsa da, kütləvi nəşrlərdə və dərsliklərdə bu mənada hələ də ciddi işlər gözə dəymir. Nə qədər ki, bu kəsir aradan qaldırılmayıb, kulturoloji irsin təbliğinin effektliliyindən və bunun cəmiyyətimizin həyatına faydalılığı baxımından arzuedilən nəticələrindən danışa bilmərik. Mədəniyyət haqqında dünya elmi-nəzəri düşüncəsində rəngarəng bir (hətta paradoksal və ziddiyyətli) mənzərə müşahidə edilməkdədir. Mədəniyyətə münasibətdə meyarlar müxtəlifliyi nəzərə çarpmaqdadır və bu meyarlar az qala cid- di söz sahib lərinin hər birinin öz ölçü etalonuna çevrilmişdir. Dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində mədəniyyətin çərçivəsi fərqli konturlarla cızıldığı kimi, alimlərin terminoloji anlayışlara münasibətləri də çeşidli məna tutumlarına malikdir. Amma onların əksəriyyəti, “insan – mədəniyyətin məhsuludur” və “mədəniyyət – bəşəriyyəti xilası edəcək” fikirlərində həm- rəydirlər. Deməli, hər bir kəs xoşməramlı mövqe nümayiş etdirdikdə, onda həmin anlayışların məqsəd, niyyət və mahiyyəti də eyni olur. Mədəniyyəti öyrənən elmin adının da necə adlandırılmasından asılı olmayaraq mədəni dünya üçün bu fenomenin məzmun, funksiya və prioritetləri birdir. Söhbət yalnız kəlmələrin mənşəyindən, terminlərin etimoloji mənasından gedə bilər ki, zaman keçdikcə, təbii olaraq 188 bunların məna tutumu və hüdudları da dəyişikliyə uğrayır. Mədəniyyətin mənşəyinə dair nəzəri konsepsiyaların müx təlifliyi və bu sahədə nəzəri fikir birliyinin olmaması səbəblərindən biri, tamamilə subyektiv qiymətləndirmələr- dən asılı olan, mürəkkəb və çoxcəhətli təhlil və şərhlərlə izah edilən mədəniyyət fenomeninin elmi tədqiqinin obyektiv çə- tinliyidir. Mədəniyyətə aid əsərlərdə rast gəlinən bəzi etimo- loji anlayışların fərqli şərhlərinə gəldikdə isə, bütövlükdə, ictimai elmin heç bir anlayışı “mədəniyyət” anlayışı qədər müxtəlif mühakimələrə, mülahizələrə, təriflərə səbəb olma- mışdır. Xüsusilə də, ayrı-ayrı elmlər çərçivəsində mədəniy- yət haqqında bir-birindən fərqli, çox müxtəlif təsəvvürlər mövcuddur. Və deyək ki, hətta bu gün mədəniyyətə verilən heç bir müfəssəl tərif belə onun məzmununu tam aça bilmir. Kulturologi ya, fəlsəfə, sosiologiya, tarix, etnoqrafiya, psixo- logiya və digər ictimai elmlərdə mədəniyyətin çox zaman bir- birindən olduqca fərqli təriflərinə təsadüf edilir. Həmin təriflərdə çox vaxt mədəniyyətin ayrı-ayrı, bəzən də olduqca mühüm tərəfləri əhatə edilir, lakin bununla belə heç də az əhəmiyyətli olmayan digər tərəfləri nəzərdən qaçırılır. Bu vaxta qədər aparılmış araşdırmaları nəzərdən keçir- dikdən sonra, belə güman etmək olardı ki, mədəniyyət haq- qında hər şey artıq deyilmişdir və onun bu tərifləri ilə razı- laşmaq olar. Lakin mütəxəssislərin çoxu, mədəniyyətə möv- cud münasibəti qənaətbəxş saymırlar. Məhz bu səbəbdəndir ki, mədəniyyət mövzusu müasir dövrdə də kulturoloji fikrin ən aktual mövzularından biri olaraq qalmaqdadır. Bütövlükdə mədəniyyət adlandırdığımız milli və bəşəri dəyərlər məcmusu haqqında tarixdən üzü bəri nə qədər fərqli mülahizələr ortaya qoyulsa da, mahiyyət dəyişməz qalmaq- dadır. Bu mənada mədəniyyət bəşər övladının yaradılışından bəri yaratdığı və getdikcə təkmilləşdirdiyi maddi, mənəvi, ruhi, ideoloji, bədii-estetik dəyərləri özündə ehtiva edir. Yəni Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|