Mövzu Turizm resurslarının öyrənilməsinin elmi-nəzəri əsasları Plan: 1
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
187 Azərbaycan sahil zolağının dayazlığı, suyun şəffaflığı, duzluluq faizinin aşağı olması (10 – 13%), mövsüm dövründə dənizdə suyun hərarətinin 18 – 24 0 S – yə çatması, çimərlik mövsümünün 140 – 160 gün davam etməsi burada rekreasiya təsərrüfatının inkişafı üçün münasıb şərait yaradır. Xəzərsahili çimərliklərin temperaturunun təhlilindən aydın olur ki, komfort günlərdə suyun temperaturunun 18 – 21 0 S - ə çatması çımərlik mövsümünə mane olan küləkləri, rütubətli günləri də əlavə etsək, Xəzərsahili çimərliklərdə çimmək üçün normal temperatur 21 – 23,5 0 S götürülə bilər. Xəzərsahili çimərliklər müalicəvi qumu və şəffaf suyu ilə Qara dəniz sahili çimərliklərindən geri qalsa da, mövsüm dövründə suyun temperaturunun yüksəkliyi baxımından üstündür. Burada əlavə çimərliklərin mövsümünün davamiyyəti də Qara dəniz sahili çimərliklərindən 20 – 30 gün artıqdır (Qara dəniz sahili çimərlik müddətinin davamiyyəti 120 – 130 gün, Xəzərsahili də isə bu göstərici müvafiq olaraq 130 – 145 gündür). Xəzər dənizində duzluluq dünya okeanının orta duzluluğndan 2- 3 dəfə azdır. Çimərliklərdə bu, daha da azalır. Xəzər sahillərinin 0-20 m - ə qədər dərinliklərdə duzluluq 10 – 12% - i təşkil edir. Sahilboyu çimərliklərdə ən çox duzluluq fevral, avqust aylarında 12,5 – 13,1% müşahidə edilir. 3. Mineral sular və müalicəvi palçıqlar. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın mineral və termal sularına bir çıx hallarda yüksək 188 dağlıq, gözəl mənzərəli meşə örtükləri olan ərazidə rast gəlmək olur ki, bu da həmin suların ətrafında kurort təsərrüfatının inkişafı üçün geniş imkanlar yaradır. Kurortoloqlar mineral və termal sulardan istifadə imkanlarını müəyyən edərkən, onların müalicəvi xüsusiyyəti və kimyəvi tərkibinə görə bir neçə qrupa bölmüşlər. A: karbohatlı və hidrokarbonatlı, tərkibində ayrıca karbon qazı və ionu olmaqla, orta temperaturu 10 – 20 0 S təşkil edən mineral və termal sular. Buraya əsasən Dəvəçi – Siyəzən inzibati rayonlarında yerləşən mineral və termal sular (Zeyvə mineral bulaqları – (debiti 2300 l/sut.çox), daxildir. Karbohatlı və hidrokarbonatlı mineral suların ümumi debiti 5,5 min l/sut. – dan çox, orta temperaturu 10 – 20 0 S – dir. Bu sular uroloji xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. B: sulfidli və hidrogensulfidli, orta temperaturu 25 – 37 0 S - ə çatan termal sular. Bu mineral və termal suların ümumi debiti 1240 min l/sut. – dur. Ş übhəsiz ki, yerləşdiyi ərazidən, minerallaşma dərəcəsindən asılı olaraq bu mineral və termal suların orta temperaturu müxtəlifdir. Belə ki,Nabran soyuq bulaqlar qrupunda suyun temperaturu 8 – 20 0 S, minerallaşma dərəcəsi isə çoxdur. Abşeronda yerləşən termal suların minerallaşma dərəcəsi isə az olsa da, temperatur 16 – 25 0 S – yə (Şıxovda 71 0 S) çatır. Bu sulfidli və hidrogen – sulfidli mineral və termal sularla əsasən vanna müalicəsi aparılır, əsəb, dəri, qan – damar, dayaq – hərəkət 189 orqanları və s. xəstəliklər müaslicə edilir. Bu termal və mineral bulaqların bazası əsasında 5000 yerdən çox sanatoriya – kurort təsərrüfatı yaradılmışdır. C: xlor – natriumlu və tərkibində ayrıca hidrogen – sulfidli, suyunun temperaturu 40 – 45 0 S, minerallaşma dərəcəsi 4 – 7, 0 mlq/l olan termal sular. Suyun temperaturunun yüksək olması termik vannaların qəbulu üçün əlverişli şərait yaradır. Hərəkət orqanlarının, xroniki revmatizmin, əsəb sistemi xəstəliklərinin müalicəsində bu sulardan istifadə olunur. Həmçinin ürək – damar, giekoloji xəstəliklərin müalicəsində də yaxşı səmərə verir Lənkərann zonasında yayılmış natrim – xloridi suların ümumi debiti 465 min l/sut – dan çox, suyunun temperaturu 41 – 45 0 S - ə çatır. Bu suların bazası əsasında Lənkəranda 400 yerlik müalicə pansionatı, “İbadsu” və “Qotursu” da yerli əhəmiyyəti istirahət bazaları fəaliyyət göstərir. Ç: yodlu – bromlu və tərkibinə üzvi maddələrin çoxluğu ilə seçilən mineral sular. Bu suların minerallaşma dərəcəsi 2 – 5 mlq/, temperaturu isə 27 – 33 0 S - ə çatır. Sahil zonasında yodlu – bromlu sular. Neftçala rayonu əraziində yayılmışdır ki, onların da onların da ümumi debiti 1500 l/sut – dan çoxdur. Müalicəvi palçıqlar. Sahil bölgəsində çox böyük ehtiyata malik müalicə ocaqlarını təmin etməyə imkan verir. Plastiklik və yapəşqanlıq, istilik tutumunun çox, istilik keçirmənin az olması palçıqla müalicənin səməmrəsini artıran fiziki 190 xassələrdir. Xəzər sahilində masazır, Böyük – şor gölündəki müalicəvi palçığın plastikliyinin çox olması onların bəzən tamamilə yapışmasına, xəstəliyin səmərəli müalicəsinə kömək edir. Həmçinin bu palçıqların istilik effektinin yüksək olması, onunla müalicə imkanlarını artırır. 4. Rekreasiya landşaftları. Sahil boyunca 26,5 m – dən başlayaraq 200 m - ə qədər uzanan düzənliklər, çəmən-meşələr, yovşanlı-şoranlı səhralar, çəmənliklərdən sonra ucalan dağlar ə razinin estetik zənginliyini göstərir. Həmçinin burada mavi dəniz, qumlu sahil, təmiz hava, açiq səma, mülayim cənub küləyi ərazinin rekreasiya əhəmiyyətini artırır. Respublikamızın ərazisində 825 km uzanan Xəzər sahilləridə yuxarıda qeyd etdiyimiz təbii zənginliklərlə yanaşı, nadir təbiət abidələri də geniş yayılmışdır. Burada – təbiətlə dənizin qovuşağında relikt meşəliklər, yaşı min ildən çox olan ağaclar, ekzotik amillərin təsiri ilə yaranmış relyef formaları, dəniz sahillərində inkişaf etmiş müasır dəniz çöküntüləri, “yanardağ” kimi tanınan təbii məşəl bölgənin çox cazibədar mənzərələrindəndir. Xəzər sahillərindəki zəngin təbiət abidələrinin ə razinin rekreasiya potensialında mühüm rolu vardır. Bunlar əsasən aşağıdakı kimi qruplaşdırılır: 1. Geoloji – geomorfoloji abidələr və onların landşaft ekzotikliyində rolu. Qobustan qayalıqları, Dibrar tipli qayalıqlardan ibarət Beşbarmaq, küləyin təsiri ilə yaranmış Abşerondakı relyef formaları, Şollar və Lənkəran ovalığndakı gətirmə çöküntüləri belə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|