Mövzu Turizm resurslarının öyrənilməsinin elmi-nəzəri əsasları Plan: 1
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
4 vasitə-ekskursiya və turist yürüşlərinin sayını artırmaqla ekoloji maarifləndirmənin effektiv üsulla həyata keçirilməsindən ibarət olur. Turizm ehtiyatlarının qruplaşdırılmasında sosial amillər aşağıdakı təsirə malikdir: 1. Ərazidə əhalinin məskunlaşma səviyyəsi – urbanizasiya, demoqrafik xüsusiyyətlər, milli-etnik tərkibi və etnoqrafik amillər. Əhalinin sıxlığı və urbanizasiya səviyyəsinin yüksəkliyi turizm-istirahətə olan tələbatı artırır ki, bu da rekreasiya – turizm ehtiyatlarının mənimsənilməsinə təkan vermiş olur. Digər tərəfdən ərazidə yaşayan əhalinin milli – etnoqrafik xüsusiyyətlərinin özünə məxsusluluğu turizm ehtiyatı kimi istifadə etməyə imkan verir. 2. Ərazidə sosial infrastrukturun inkişaf səviyyəsi və digər xidmət sahələri ilə təmin olunması. Qeyd olunan amillər turizmin turizmin maddi bazasını təşkil edir sosial infrastrukturun inkişafı turizm sənayesinin formalaşmasında ə həmiyyətli rol oynamaqla yanaşı turizm ehtiyatlarından səmərəli istifadəyə, tələbatın artmasına, ərazi mənimsənilməsinin genişlənməsinə imkan vermiş olur. Bununla yanaşı turizm sənayesində sosial-iqtisadi ehtiyatlarda ayrılır. Sosial- iqtisadi turizm ehtiyatları turizm sənayesinin inkişafı üçün vasitə kimi çıxış edir. Sosial turizm ehtiyatlarının qruplaşdırılması onların istifadə dərəcəsinə və ə razidə yayılmasına görə aparılır. Belə ki, etnoqrafik ehtiyatlardan istifadə coğrafi amillə bağlıdırsa xalq sənətkarlığı, suvenir istehsalı birbaşa turizm sənayesinin inkişafı ilə bağlı olur. Turizm sənayesində istehlakçı amili onun ehtiyatlarından istifadənin özəyi sayıla 2. Turizm resurslarıının öyrənilməsinin nəzəri-praktiki əsasları. Turizm resurslarının öyrənilməsi və ərazi rekreasiya ehtiyatlarına uyğun tədqiqatın daha çox iqtisadi-coğrafi xarakter daşıdığına görə onun təsnifatında olan təbii elementlər iqtisadi nöqteyi nəzərdən qiymətləndirilir. Rekreasiya-turizm ehtiyatlarının öyrənilməsində Rusiya, Türkiyə, Polşa, ABŞ və başqa xarici ölkə alimləri ilə yanaşı, bu sahədə xüsusi xidmətləri olmuş Azərbaycan alimlərinin- H.Ə.Əliyev, B.Ə.Budaqov, A.H.Salmanov, Ə.C.Əyyubov, E.B.Mehrəliyev, 5 A.N.Nadirov, N.H.Əyyubov, H.B.Soltanov, C.Məmmədov, R.Kasumov və s. Mütəxəssislərin əsərlərini qeyd etmək olar. Qeyd olunan müəlliflərin əsərlərində rekreasiya ehtiyatlarının öyrənilməsi üstünlük təşkil etmişdir.digər tərəfdən xarici ölkə mütəxəssislərinin tədqiqatlarında rekreasiya resurslarının öyrənilməsi daha çox turizm təsərrüfatının formalaşmasının nəzəri əsaslarına xidmət etmişdir. Apardığımız tədqiqatlar göstərir ki, turizm ehtiyatlarının öyrənilməsi ən çox ətraf mühitlə bağlı olmuşdur. Antropogen turizm ehtiyatların öyrənilməsində ölkələrin tarixi – memarlıq abidələrinin milli irsi nümunəsi kimi tədqiq olunması üstünlük təşkil etmişdir. Azərbaycanda təbii rekreasiya turizm ehtiyatlarının öyrənilməsi aprılan tədqiqatlarda üstünlük təşkil etmişdir. Belə ki, iqlim, təbii landşaftların turizm ehtiyatları baxımından öyrənilməsi azərbaycan MEA Coğrafi İnstitutunun alimləri tərəfindən öyrənilmişdir. Turizm ehtiyatlarının iqtisadi kateqoriya baxımından öyrənilməsi bəzi tədqiqatlarda öz əksini tapmışdır. Turizm resurslarının öyrənilməsinin təhlili göstərir ki, ehtiyatların yayılma arealı, turizm məqsədilə istifadə imkanları, mənimsənilmə səviyyəsi əsas götürülmüşdür. Turizm ehtiyatlarının istismar göstəriciləri onun yayıldığı ə razidən və kapital tutumundan asılıdır. Turizm ehtiyatlarının ərazi amilləri əsas olduğuna görə mövcud resurs potensialı, turist cəlb olunma imkanı və bölgələr üzrə yayılmasının da öyrənilməsi vacibdir. Turizm ehtiyatlarının istismar müddəti aşağıdakı amillərdən asılıdır: Rekreasiya turizm ehtiyatlarının qiymətləndirilməsindən və onun turistlərin cəlb olunma imkanlarından; Bəzi turizm ehtiyatlarının toxunulmazlığı və ərazi üzrə yayılma səviyyəsindən; Turizm ehtiyyatlarının yğcam yerləşməsindən, həmçinin müəyyən ərazi vahidi çərçivəsində miqdarından; 6 Turizm ehtiyyatlarına olan tələbat və mövcud infrastrukturun inkişaf səviyyəsindən. Turizm ehtiyyatlarının uzunmüddətli istifadəsi onun yerləşdiyi ərazinin coğrafi xüsusiyyətlərindən asılıdır. Belə ki, turizm ehtiyyatları müəyyən bir ə razidə yığcam cəmlənirsə bunlar rekreasiya təsərrüfatın inkişafı ilə yanaşı onun uzunmüddətli istifadəsinin də təmin olunmasına xidmət edir. Ərazinin rerkreasion dinamikliyi, ətraf mühitin antropogen təsirə az məruz qalması turizm ehtiyatlarından istifadənin səmərəliliyini artırmış olur. Bununla yanaşı turizm ehtiyatlarından istifadənin uzunmüddətliyi onun orjinallığından, yerləşdiyi ə razinin coğrafi mühitindən və ona yönəldilən kapitala birbaşa əlaqəli olur. Ə ksər tədqiqatçılar turizm ehtiyyatlarının kapital tutumun oraya cəlb ediləcək turistlərin sayı ilə müəyyən etməklə yanaşı, ərazinin infrastruktur baxımdan mənimsənilməsini də əsas götürürlər. Turizm ehtiyyatlarına yönəldilən kapital individual xarakter daşıyır. Yəni hər bir turizm ehtiyyatı üçün kapital qoyuluşu imkanları öyrənilir. Bu baxımdan kapital qoyuluşunun həcmi turizm ehtiyyatlarını ayrı-ayrı komponentləri üzrə yığcamlığından və digər resurslarla birgə istifadə imkanlarından asılıdır. Ə ksər mütəxəssislər turizm ehtiyyatlarının qiymətləndirilməsində əsas üstünlüyü investisiyaların cəlb olunmasına, onun qaytarılması imkanlarına və müddətinə əsasən qısamüddətli olduğuna görə, mövcud ehtiyyatların iqtisadi qiymətləndirilməsi onun maliyyə dəyəri ilə müəyyənləşir. Turizm ehtiyyatlarının öyrənilməsində təbii mühitin müxtəlifliyi, onlardan birgə istrifadə imkanları daha çox nızırı çarpır. Burada əsas göstərici təbii müxtəlifliyin turistlər üçün cəlbedici olmasına və estetik komfortluğuna üstünlük verilir. Burada təbii və antropogen landşaftlar və onun xüsusiyyətlərində mənzərəli təbiət abidələri, estetik zövqü oxşayan mühit, binaların memarlıq üslubu ilə ətraf landşaftın uyğunlaşması əsas götürülür. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|