MiRZƏLİyev zaur natiQ
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Lentli əriş sarıyıcı maşını
- Şlixtin xassələri və tərkibi
38
Şək.5.Partiyalı əriş sarıma maşınının texnoloji sxemi
tətbiq edilir. Lentli əriş sarıyıcı maşınlarda əriş sarımanın texnoloji prosesi partiyalı əriş sarıyıcı maşınlarda həyata keçırılən prosesə çox oxşayır.
Əriş sapları konus şəkilli babinlərdən açılaraq tarımlayııc cıhaza daxil olur (şəkil 6). Sonra onlar istiqamətləndirici valiklər 1 və 2 arasından keçərək bplüşdürücü sıralardan 3 və aralıqdan 4 keçməklə istiqamətləndirici valiklər 5, 6 üzərindən əyilərək əriş barabanına 7 lent şəkildə sarınır. Birinci lentlə yanaşı barabana ikinci lent sə sarınır və s. bu qayda ilə axırıncı lentə qədər əriş barabanına sarınma davam edir.
39
Şək.6.Lentli ərişsarıma maşınının texnoloji sxemi
Əriş, əriş barabanından toxucu navoyuna 9 təkrar sarıyıcı mexanizmin köməkliyi ilə istiqamətləndirici valikdən 8 keçməklə sarınır.
Əriş sarıyıcı maşınların məhsuldarlığı, kq/saat ilə, 1000 1000
60 e F.v.ə.
Burada - əriş sarıma sürətli, m/dəq; H e - əriş sarımadakı sapların sayı (əriş valikindəki, yaxud lentdəki sapların sayı;) F.v.ə.– maşının faydalı vaxt əmsalıdır (partiyalı əriş sarıyıcı maşınla üçün 0,45-0,8. lentli əriş sarıyıcı maşınlar üçün isə 0,25-0,4).
Toxucu dəzgahlarının məhsuldarlığının və onlara xidmət göstərən toxucuların əmək məhsuldarlığının artırılması, əriş saplarında qırılmalar sayının azaldılması və sapların faydalı texnoloji xassələrinin saxlanılması məqsədilə şlixtləmə prosesi həyata keçirilir.
40
Şlixtləmə prosesinin mahiyyəti əriş saplarının səthinə yapışqanlı məhlul çəkmək və onu daxilinə hopdurmaqla liflərini biri-birinə yapışdırmaqdan və sapın səthində nazik pərdə şəklində örtük əmələ gətirməkdən ibarətdir.
Şlixtləmə prosesi ilə sapların fiziki-mexaniki xassələri dəyişir: sapların sıxlığı yapışqanın hesabina artır, sapın daxilindəki liflərin biri-birinə yapışdırılması hesabına qırılma yükü yüksəlir, uzanması azalır (liflər arasındaki sürtunmə quvvələrinin azalması hesabına). Şlixtlənən pambıq parça ipliyinin qırılma 17- 25%, daraq yunipliyinin 20-25%, kətanın 12-25%, süni ipəyin 30-40% artir. Bu zaman pambıq-parça ipliyinin uzanması 25-35%, daraq yun ipliyinin 10-15%, kətanın isə 4-10% azalır.
Şlixtləmə prosesi şlixtləyici maşınlarda aparılır. Əriş sapları şlixtləməyə vallarda, navoylarda və əriş barabanlarında daxili olur. Bütün növ saplar (burulmuş iplik, sintetik liflərdən olan saplar və təbii irək sapları istisma olmaqla) şlixtlənir. Bəzən kimyəvi liflərdən olan burulmuş pambiq-parça və ştapel ipliyi də şlixtlənir, lakin aparat yun ipliyi şlixtlənmir.
Əriş saplarının toxuculiğa hazırlanmasında şlixtləmə ən məsuliyyətli əməliyyatdır. Şlixtləmə zamanı xırda ehtiyatsızlıq toxucu dəzgahlarında qırılmalar sayını artmaqla, onların məhsuldarlığını azaldır.
Şlixt müəyyən xassələrə malik olmalıdır: -ipliyin səthini bərabər qalınlıqda öptməklə onun daxılınə hopmalı, liflərin qırılma
yükünü azatmamalı, ağardılması və
boyanması proseslərini çətinləşdirməməlidir; -parçanın səthindən zəif yuyulma ilə asanlıqla təmin olunmalı və şıxt üçün istifadə olunan materiallar ucuz başa gəlməklə çətin tapılan olmamalıdır; -şlixtleyici və toxucu
dəzgahının metal
hissələrini korroziyaya uğratmamalıdır. Şlixtin hazırlanması zamanı müxtəlif materiallardan istifadə edilir. Şlixtin əsas komponenti yapışqan materialıdır. Yapışqan materialı kimi təbii və kimyəvi
41
polimerlərdən istifadə edilir. Son zamanlaradək təbii polimerlərdən geniş istifadə olunurdu. Məsələn: qida məhsulları-kraxmal (kartof, buğda), un (buğda, düyü, qarğıdalı və s.) heyvanlardan alınan yapışqan (jelatin, kazein, sümük).
Kimya sənayesinin inkişafı təbii polimerlərin kimyəvi maddələrlə əvəz olunmasına imkan yaratdı. Bunlar şlixtlər hazırlanmasında müvəffəqiyyətlə tətbiq olunmağa başladı. Toxuculuqda polivinil spirti, poliakrilamid və s. daha geniş tətbiq olunur. Kimyəvi polimertlərlə şıxtlənən saplar yüksək möhkəmliyə və zəif sərtliyə malik olurlar.
Kimyəvi yapışqanlı materiallardan ən effektlisi polivinil spirtidir (PVS). PVS ağ toz şəklində olmaqla 70-75 0 S temperaturaya malik suda asanlıqla həll olur. Toxuculuqda PVS ilə şlixtləmə zamanı əriş saplarında çaş verən qırılmalar sayı kraxmaldan hazırlanan şlixtdə olduğundan xeyri az olur. Həmçinin PVS sərfi 2-3 dəfə kraxmala nisbətən az olur. PVS-dən hazırlanan şlixt ağardılma zamanı parçadan asanlıqda təmizlənir
Şlixtin lifə zərərli təsirinin qarşısını almaq üçün onu kimyəvi neytrallaşdırırlar. Əgər
kraxmalı tutşularla neytrallaşdırılarsa, kimyəvi
maddələrdən hazırlanan şlixti qələblərlə neytrallaşdırırlar.
Su həlledici kimi şlıxtin tərkibi hissəsini təşkil edir. Bəzən şlixtin tərkibinə başqa əlavələr edirlər: yumşaldıcılar, hiqroskopik maddələr, mikrob əleyhinə ələyhinə maddələr, rütubət saxlayıcı maddələr və s. yumşaldıcılar şlıxtlənən saplara yüksək elastiklik qabiliyyəti verir. Yumşaldıcı kimi müxtəlif yağlardan-gənəgərçək və pambıq yağı, qliserin, sabun və sintetik maddələrdən: OP-10, OS-20 və s. istifadə edilir. Hiqroskopik maddələr ipliyin tərkibinə nəmliyin keçməsinə şərait yaradir ki, bu da ipliyin həddindən artiq qurumasının qarşısını alır. Hiqroskopik maddə kimi qliserin, xörək duzu, kalsium xlor və s. istifadə edilir. Mikrob əleyhinə maddələr şlıxtin tərkibində onun mikroorqanizmlərinin dağılmasının qarşısını alır. Mikrob
əleyhinə formalindən,fenoldan, mis kuporusundan və s. istifadə edilir. Nəmlik saxlayıcılar saxlayıcılar iplik ilə şlıxtin yüksək dərəcədə qarşılıqlı təsirdə olmasına köməklik edir. Nəmlik saxlayıcı kimi nekal, kontakt, alızarın yağı və s. istifadə edilir. Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|