70
seqmentlərin qrupları üzrə əmtəələrin konkret növləri üçün təyin edilə bilər.
Şə
kil 3.4-nin təhlili belə bir nəticə çıxarmağa imkan verir ki, keyfiyyətin müəyyən
səviyyəsindən sonra (optimal - A nöqtəsi) keyfiyyətin hər bir vahidinə geometrik
tərəqqidə artan ehtiyatlar tələb edilir.
Keyfiyyət və ehtiyat tutumu səviyyəsinə görə əmtəənin yerləşdiyi sektorun tapılması
üçün «Keyfiyyət-ehtiyat tutumu» matrisası istifadə olunur (bax: şəkil 2.5).
KEYF YYƏT
aş
ağ
ı
yüksə
k
E
H
T
Y
A
T
-T
U
T
U
M
U
aş
ağ
ı
1. Keyfiyyətsiz, amma ucuz
ə
mtəə
2. Keyfiyyətli və ucuz əmtəə
(səmərəli)
yuxarı
3. Əmtəə keygiyyətsiz və
bahalıdır (səmərəsiz)
4. Əmtəə keyfiyyətli və bahalıdır
Şə
kil 2.5. “Keyfiyyət – ehtiyat tutumu” matrisasında əmtəənin xarakteristikası
Keyfiyyət və ehtiyat tutumuna görə əmtəənin yerləşdiyi sektoru tapdıqdan sonra
şə
kil 2.6-də təqdim edilmiş matrisaya riayət etməklə əmtəənin inkişafı strategiyasının
istiqamətini əvvəlcədən müəyyənləşdirmək olar.
71
KEYF YYƏ
T
aş
ağ
ı
yüksə
k
E
H
T
Y
A
T
T
U
T
U
M
U
aş
ağ
ı
1.
Ə
mtəənin
keyfiyyətini
artırmaq
2. Əmtəənin satışı bazarını
genişləndirmək
yuxarı
3. Əmtəənin yeni modelinə
keçmək
4. Əmtəənin ehtiyat tutumunu
aşağı salmaq
Şə
kil 2.6. “Keyfiyyət – ehtiyat tutumu” matrisasında əmtəənin inkişafı
strategiyası
Firmada ehtiyatların qorunması strategiyası aşağıdakılar kimi ola bilər:
1. Əmtəənin kinematik sxeminin (fəaliyyət prinsipinin strukturunun)
sadələşdirilməsi.
2. Əmtəənin tərkib hissələrinin növlər arası və növlər daxili unifikasiyası.
3. Əmtəənin konstruksiyasının texnologiyalılığının təkmilləşdirilməsi.
4. Istehsalatın təşkilati-texniki inkişafı.
5. Ehtiyatın konkret növünün ucuz (səmərəli) olduğu ölkədə (ölkələrdə)
keyfiyyətli əmtəənin konstruksiyasını dəyişmədən onun xarici istehsalının
genişləndirilməsi.
6. Ehtiyatların qorunmasının texniki, təşkilati və sosial-iqtisadi amillərinin
72
həyata keçirilməsi. Ehtiyatların qorunmasındakı sadalanan amilləri ətraflı nəzərdən
keçirək.
A. Ehtiyatların qorunmasındakı texniki amillər.
- materialların minimal itkisini təmin edən texnologiyaların tətbiqi.
- optimal məsrəflər tələb edən avadanlığın tətbiqi (yenilənməsi).
- tətbiq edilən ehtiytların təkmilləşdirilməsi və materialların əvvəlcədən verilmiş
xüsusiyyətlərilə materialların yaradılması.
- ehtiyatların texniki bazasının, nəqlinin və qorunmasının təkmilləşdirilməsi.
xammalın emalının texnoloji rejimlərinin təkmilləşdirilməsi.
- ehtiyatların məsrəflərinin modelləşdirilməsi üçün eksperimental bazanın
yaradılması.
B. Ehtiyatların qorunmasının təşkilati amilləri.
- ehtiyatların əldə edilməsindən onların istifadəsinədək dövrün azaldılması.
- texnoloji avadanlığın təmiri keyfiyyətinin artırılması.
- ehtiyatlara qənaət məqsədilə istehsalın və əməyin təşkilinin təkmilləşdirilməsi.
-ehtiyatlardan ikili istifadənin təşkili.
-ehtiyatlara qənaət üzrə təşkilati-texniki tədbirlərin işlənilməsi və tətbiqi.
C. Ehtiyatların qorunmasının sosial-iqtisadi amilləri.
- miqyas qanununun, zamana qənaət qanununun və s. təsirinin təhlili.
- ehtiyatların idarə edilməsinə menecmentin elmi yanaşmalarının tətbiqi.
- işçilərin əmək şəraitinin və istirahətinin yaxşılaşdırılması
- qənaətin stimullaşdırılması və ona görə məsuliyyət tədbirlərinin tətbiqi.
73
- qənaət üzrə sosial-psixoloji tədbirlərin həyata keçirilməsi.
Ehtiyatların qorunmasının konkret strategiyası strateji planlaşdırmanın mərhələsi
kimi firmanın fəaliyyətinin bütün tərəflərinin kompleks-sistemli təhlilindən sonra
müəyyən edilir.
Beləliklə, müasir yanaşmalar əsasında ayrı-ayrı işgüzar təşkilatların uğurlu
fəaliyyətinin gələcəkdə də davab etməsi strateji planlaşdırmadan istifadə etməklə
resursların səmərəli bölüşdürülməsini zəruri edir.