54
keçirməyi tələb etmək.
Yuxarıda deyilənlər bir daha təsdiq edir ki, bazarda uğur qazanmaq üçün
təsərrüfat subyekti daxili imkanlarını və üstünlüklərini və xarici vəziyyəti düzgün
qiymətləndirməklə ətrafda baş verən gözlənilməyən dəyişikliklərə adekvat cavab
vermək iqtidarında olmaq üçün fəaliyyətində planlı idarəetmə reaksiyasına üstünlük
verməlidir.
2.3. Işgüzar təşkilatın inkişaf planlarının hazırlanması və strateji ehtiyatların
paylaş dırılmasına müasir yanaş ma
Strateji planlaşdırma sistemi nəticə etibarı ilə hazırlanmış strategi dəst ilə
ehtiyatların bölüşdürülməsinin qarşılıqlı əlaqəsini birləşdirən plan sənədlərinin
toplusudur. Planlar sistemi təşkilatın planlı fəaliyyətinin maddiləşməsi forması kimi
xidmət edir, lakin onun başlıca nəticəsi deyildir. Başlıca məsələ məqsədlərin,
strategiyaların, proqramların müəyyənləşdirilməsi, təşkilatın gələcəkdə olacaq
dəyişiklikləri hər tərəfli qarşılamağa imkan yaradan ehtiyatların bölüşdürülməsidir.
Bu dəyişikliklər isə strateji planlaşdırmanın məzsunlu nəticəsi kimi xidmət edir və
elmi tətqiqat işləri planlarınlarını, məhsulun diversifikasiyasını, bazarda yeni məhslun
təsdiqlənməsini, qeyri-rentabelli istehsalların ləğvini və s. daxil edə bilər.
Korporasiyanın strateji planlaşdırılmasının texnologiyasının hazırlanmasında, ilk
ə
vvəl, bu işin əsas mərhələlərini müəyyən etmək lazımdır.
Ğ
enişləşdirilmiş halda bu mərhələlər cədvəl 2.4-də göstərilir.
Ş
übhəsiz ki, strateji planlaşdırmnın ilkin mərhələsi korporasiyanın hazırki
vəziyyətinin təhlilindən başlamıdır. Ümumilikdə, hər korporasiya üçün təhlil
işlənmələrin üsulları məlumdur.
55
Cədvəl 2.4.
Strateji planlaş dırmanın mə rhə lə lə ri
Sözsüz ki, təhlillərin funksional strukturu çox vacibdir, yəni təhlilə məruz qalan
mövzuların və problemlərin çeşidi – maliyyə, markteinq, sərmayələr, rəqiblər,
ortaqlar və s. Eyni vaxtda təhlillərin funksional strukturu çoxvaxt həm funksional
proqnozun, həm strateji planın funksional strukturu ilə üst-üstə düşür.
Şə
kil 2.3-də təşkilatın bazar iqtisadiyyatı şəraitində işləməli olduğu planlar
sisteminin konseptual sxemi təqdim edilmişdir.
Planlar sisteminin strukturlaşmasının əsasında duran əsas ilkin şərt idarəetmə
nəzəriyyəsinin məlum nəticəsini əks etdirir – «zəruri müxtəliflik qanunu», ona əsasən
mürəkkəb sistem mürəkkəb idarəetmə mexanizmini tələb edir. Başqa sözlərlə desək,
planlar sistemi təqribən təşkilatın özü və onda əks olunmalı xarici amillər kimi
mürəkkəb olmalıdır.
İlkin vəziyyətin təhlili
Mümkün inkişafın
proqnozu
Genişlənmiş istehsalın
məhdudiyyətlərinin
aşkarlanması
Korporasiyanın
içindəki situasiya
Xarici (iqtisadi)
mühitin
Qoyulmuş məqsədlərin həlli
vasitələri və üsulları
Məqsədlərin qoyulması
Artımı
məhdudlaşdıran
amillərin ləğvi
цчцн
тядбирлярин эюрцлмяси
Korporasiyanın fəaliyyətinin strateji planının işlənməsi
56
Şə
kil 2.3. Təş kilatın inkiş afı planlarının sistemi
Şə
kil 3.3.-də nümayiş edilən sxemdən göründüyü kimi müasir təşkilatda bir-
birilə qarşılıqlı əlaqədar dörd qrup işlənib hazırlanır:
1. Əsas məzmunu qarşıdakı gələcəkdəki - 10-15 və bəzən daha çox il ərzindəki
strategiya olan fəaliyyətin əsas istiqamətləri.
2. 1- ildən 5 -ilədək müddətə təşkilatın inkişaf planları. Strateji planlaşdırma
mövqeyindən onların əsas məzmunu kimi istehsalatın təkmilləşdirilməsi
perspektivləri, yeni nəsil məhsulun, yeni texnologiyanın istehsalına keçid xidmət
edir.
F
ə
aliiyətin əsas
istiqamətləri
T
əş
kilatın inkişaf
planı
Taktiki planlar
Diversifikasiya planı
L
əğ
v etmə planı
ETİ planı
Marketinq üzr
ə
plan
Maliyy
ə
planı
İstehsal planı
Alqı planı
Biznes-plan
P
ro
q
ra
m
la
r
və
p
la
n
-l
a
y
ih
ə
lə
r
57
3. Təşkilatın cari fəaliyyətini reqlamentləşdirən taktiki planlar.
4. Məqsədli xarakter daşıyan proqramlar və plan-layihələr: yeni məhsulun və
texnologiyanın işlənilməsi, istehsal məsrəflərinin azaldılması, enerji ehtiyatlarına
qənaət, yeni bazarlara giriş.
lk iki planlar qrupu strateji planlaşdırmanın əsas məhsuludur. Bu planlar
gələcəkdə taktiki və plan-layihələrə formalarını dəyişməlidir, çünki onlar yalnız
bunların vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Bununla belə layihələr təşkilatın inkişafı
strategiyalarının daha erkən mərhələlərində seçilmiş əsaslandırma kimi xidmət edir.
Buna əsasən taktiki planlar və layihələr də bəzi hallarda strateji planlaşdırma
sisteminə daxil olur. Bu planı strateji də adlandırırlar. O, planlar sisteminin zirvəsidir,
çünki təşkilatın əsas təyinatını, onun məqsədlərini və strategiyasını xarakterizə edir.
zah olunan plan bütün digər planlar üçün istiqamətləndirici kimi xidmət edir. O, eyni
zamanda fəaliyyətin əsas istiqamətlərinə (məhslların və xidmətlərin) və bazara dair
qərarların qəbulu zamanı məhdudiyyət kimidə xidmət edir.
Strateji plan bir sıra bölmələrdən ibarət ola bilər:
1. Təşkilatın niyyəti və məqsədləri, onların vasitəilə təşklatın gələcəyi, və
menecmentin onu necə təsəvvür etməsi ifadə olunur.
2. Hər bir STY üzrə təşkilatın xarici mühitinin durumunun və inkişaf
perspektivlərinin təhlili.
3. Hər bir STY üzrə rəqabətin durumu və onun inkişafı proqnozu.
4. STY bölgüsündə təşkilatın məqsədləri və strategiyaları.
5. Ayrı-ayrı STY zəif və güclü tərəflərinin təhlili.
6. STY bölgüsündə təşkilatın ümumi məqsədli portfeli.
7. Funksional strategiyaların həyata keçirilməsi məqsədilə büdcələr və tədbirlər
planı.
Dostları ilə paylaş: |