61
mərhələdə korporasiyanın fəaliyyətinin strateji planının icraya qəbul olunmuş variantı
seçilir.
Ə
n mürəkkəb və məsuliyyətli məsələ, korporasiyanın fəaliyyətinin strateji
planının hazırlanmasıdır. Burada çox vacibdir, korporasiyanın inkişafının məqsəd və
məsələlərini düzgün və konkret şəkildə təyin etmək. Buna görə «məqsədlər ağacı»
üsulundan istifadə etmək olar.
Beləliklə «məqsədlər ağacı» üsulu ondan ibarətdir ki, əsas məqsəd ikinci
səviyənin məqsədində dəqiqləşir, onlar isə üçüncü səviyyənin məqsədlərində
dəqiqləşir və beləliklə xırdalana-xırdalana ən aşağı səviyyənin məqsədlərinə çatır.
Korporasiyanın fəaliyyətinin strateji planının hazırlanmasının növbəti
mərhələsi, qoyulan məqsədlərə nail olmaq üçün tədbirlərin müəyyən olunmasıdır.
Buna görə proqnozlaşdırma mərhələsində aşkar olunmuş inkişafına əsas
məhdudlaşdırıcıları haqqında məlumatdan görə onu dəf etmək tədbirlər sistemi
müəyyən olunur və mütləq onun yetirilməsinə məsul olan idarəetmə bölməsinin adı
göstərilir.
Strateji plan hazırlanarkən, proqnozlaşdırma mərhələsindəki kimi bir sıra
mümkün variantlara baxılmalıdır. Onlara əsas kimi, proqnoz ssenarilərin varinatları
qəbul edilməlidir. Belə vaxtda, ən mümkün ssenariyə əsaslanan proqnoz strateji
planın özülünü təşkil edir. Bununla birlikdə, strateji planın daha iki variantının
hazırlanması məqsədəuyğundur: nikbin və bədbin variantları. Əlbəttə, ətraf təsirin
dəyişməsi qəbul olunan variantdan hər iki tərəfə dəyişə bilər. Ona görə hər ehtimala
qarşı buna hazır olmaq lazımdır və ehtiyat planı hazırlanmalıdır.
Beləliklə, strateji planın tərtib olunması mərhələsində, işin texnoloji prosesi
özündə əks edir:
- maksimal dərəcədə açılmış və detallaşmış məqsədlər ağacının hazırlanması
və üstünlük təşkil edən məqsədlərin səciyyələndirilməsi;
- qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi;
62
- strateji planın yerinə yetirilməsinə yönəlmiş təşkilati təminatın və
ünvanlılığın yaradılması.
Korporasiyanın fəaliyyətinin strateji planının funksional strukturunun müəyyən
olması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Korporasiyanın əsas funksional elementləri
aşağıdakılar olur:
Marketinq, yəni korporasiyanın buraxdığı məhsulun bazardakı vəziyyəti,
xammal material, avadanlıq bazarlarının vəziyyəti və bazarda məhsulun satışına görə
tədbirlərin görülməsi.
Marketinqin əsas vəzifəsi alıcının tələblərinə uyğun olan məhsulun buraxılması
və bununla məhsul satışının sabitləşməsi.
Proqnozlaşdırılan vəziyyətdən asılı olaraq strateji inkişafın mümkün variantları
hesablanır: məsələn, ya istehsalatın genişlənməsinə vurğu (məhsulun sabit satışı və
zəif rəqbət), ya istehsalatın məsrəflərinin azalması və xidmətlərin və məhsulun
keyfiyyətinin artması (güclü rəqabət şəraitində).
Beləliklə, marketinqin baş nəticələri həm analitik həm də proqnoz
mərhələlərdə bazara yeni məhsulun buraxılmasının ya mənəvi cəhətdən köhnəlmiş
məhsulun çıxarılması haqqında qərarlarıdır.
stehsal-texnoloji planlaşdırma, yəni istehsalatın inkişafının və onun texniki
səviyyəsinin müəyyən olunması. Bu funksiyaya, məhsulun keyfiyyətinin
yüksəldilməsi və rəqabətə davamlılığı, xammal bazasının hazırlanması, yeni
texnologiyaların tətbiqi, köhnə avadanlığın dəyişdirilməsi, yeni güclərin işə salınması
və s.
Təşklatın inkişafı planı yeni nəsil məhsulların və xidmətlərin yaradılması üçün
zəruri tədbirləri müəyyənləşdirir, «fəaliyyətin əsas istiqamətlərində» təyin edilmiş
yeni mövqelərə çıxış yolları daha dəqiq cızır. Inkişaf planı növbəti suallara cavab
verir: təşkilatın əmtəə və xidmətlərinə hansı şərtlər gözlənilir? yeni növ məhsulların
yaradılmasını və yeni satış bazarlarının aşkar edilməsini asanlaşdırmaq üçün təşkilat
63
daxilində hansı şərait və abu-hava olmalıdır? Yeni növ məhsulların və xidmətlərin
yaradılması üçün mövgud ehtiyatlar hansılardır?
nkişaf planı istehsal edilən məhsulu tamamlamaq və ya əvəzləməyə nəzərdə
tutulmuş bazarların, xidmətlərin və məhsulların yeni növlərinin yaradılmasını
xarakterizə edən diversifikasiya planının; təşkilatın hansı elementlərdən azad olmalı
olduğunu göstərən təcrid planının (hansı məhsullardan, əmlak xidmətlərindən və ya
struktur yarımbölmələrindən); mövcud tələb nəzərə alınmaqla yeni əmtəələrin və
texnoloji proseslərin və ya artıq istehsal edilmiş əmtəələrin və xidmətlərin yeni
bazarlarının işlənib hazırlanması tədbirlərinin əks olunduğu ETI planının işlənib
hazırlanması üçün istiqamətləndirici kimi xidmət edir. Elmi tətqiqat işləri planı
təşkilatın bütün elementlərinə toxunur – məhsullar, bazarlar, maliyyə və idarəetmə.
Taktiki planlar adatən «cari fəaliyyətin planları» və ya «mənfəət planları»
adlandırırlar. Onlar elə bir tədbirlərə istiqamətlənmişlər ki, onların köməyilə
buraxılan əmtəə və xidmətləri istehsal edilir və mövcud bazarlara daxil olur. Cari
fəaliyyət planı hər bir funksional zona üçün planlarla təsdiqlənir – satış, maliyyə,
istehsal, alqı və s. Bu planlar strateji planın tərkib hissəsi olmasa da onunla sıx
bağlıdır.
Taktiki planlar strateji planların həyata keçirilməsində əsas vasitə kimi xidmət
edir və bu nöqteyi nəzərdən sonunculardan bəzi fərqlərə malikdir ki, onları da
praktiki işdə nəzərə almaq zəruridir:
-taktiki planları strateji planlara, onların inkişafına tam müvafiq şəkildə həyata
keçirirlər;
-taktiki planların işlənib hazırlanması zamanı növbəti prinsip həyata keçirilir:
«Kim planları yerinə yetirməlidirsə, o da onu işləyib hazırlayır». Başqa sözlə desək,
ə
gər strateji plnlar və onlara görə qərarları təşkilatın ali rəhbərliyi qəbul edirsə, onda
taktiki planlar orta dəstə rəhbərləri səviyyəsində işlənib hazırlanır;
taktiki planlar bir qayda olaraq, strateji planlara nisbətən qısa zaman dövrü üçün
Dostları ilə paylaş: |