AZƏRBAYCAN RESPUBL KASI TƏHS L NAZ RL Y
AZƏ
RBAYCAN DÖVLƏ
T QT SAD UN VERS TET
«МАG STRATURA MƏRKƏZ »
Ə
lyazması hüququnda
________ smayılzadə Zülfüqar Natiq oğlu
_______
(MAG STRANTIN A.S.A.)
__
«
Strateji də
yiş
ikliklə
rin idarə
edilmə
si» mövzusunda
____
MAG STR D SSERTAS YASI
stiqamətin şifri və adı M020000 Menecment
xtisasın şifri və adı M020012 «Strateji idarəetmə»
(menecment)
Elmi rəhbər
Magistr proqramının rəhbəri
(A.S.A., elmi də
rə
cə
və
elmi ad) (A.S.A., elmi də
rə
cə
və
elmi ad)
i.e.d. Həsənov H.S.___ i.e.d. Həsənov H.S._____
__________________________ ________________________
Kafedra müdiri
(A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad) prof. K. A. Şahbazov_____
___________________________________________________
BAKI - 2 0 1 5
2
MÜNDƏ
R CAT
Giriş
.......................................................................................................................... 3
I FƏ
SIL. Qeyri-müə
yyə
nlik şə
raitində
strateji idarə
etmə
də
n istifadə
nin nə
zə
ri
ə
sasları ................................................................................................... 6
1.1. Strateji idarəetməyə zərurətin genezisi və təkamülü ....................... 6
1.2.Işgüzar təşkilatın strateji görmə imkanının formalaşdırılmasının
özəllikləri ........................................................................................ 23
II FƏSIL. Qeyri-müəyyənlik şəraitində strateji dətişikliklərin aparılması
yolları.................................................................................................. 32
2.1.
ş
güzar təşkilatlarda strateji dəyişikliklərin əsas sahələrinn
müəyyənləşdirilməsi xüsusiyyətləri................................................ 32
2.2. Xarici mühitdəki gözlənilməyən dəyişikliklərə adekvat idarəetmə
reaksiyasının seçilməsinin üstünlükləri .......................................... 45
2.3. şgüzar təşkilatın inkişaf planlarının hazırlanması və strateji
ehtiyatların paylaşdırılmasına müasir yanaşma ............................. 54
Nəticə ...................................................................................................................... 74
stifadə edilmiş ədəbiyyat ..................................................................................... 79
Резюме
.................................................................................................................... 81
Summaru ................................................................................................................ 82
3
G R Ş
Mövzunun aktuallığ
ı. Cağdaş postindustrial dövr qeyri-müəyyənliklə, konkret
inkişaf qanunauyğunluqlarının olmaması və qloballaşma ilə xarakterikdir.
Cəmiyyətdə baş verən dəyişikliklərin ildırım sürəti ilə yayılması və beynəlmiləlləşmə
ayrı-ayrı ölkələri, onların sosial-iqtisadi və siyasi-hüquqi vəziyyətlərini bir-birinə
yaxınlaşdırmışdır.
ETT-nin postdustrial dövrün əsas hərəkətverici qüvvəsi rolunu oynaması, yeni
məhsul və texnologiyaların bazara daxil olması ənənəvi rəqabət mübarizəsini və
dinamikasını dəyişdirmişdir. Bu şəraitdə gözlənilən və gözlənilməyən dəyişiklilərin
konkret işgüzar təşkilati təsirinin mənfi fəsadlarının qarşısının alınması və ya
yumuşaldılması, dəyişkən mühitdə fəaliyyət göstərmə üsullarını hazırlamaq üçün
strateji menecment yaranmışdır. Strateji çeviklik rəqabət mübarizəsində mövqenin
seçilməsi, strateji seqmentləşdirmə, sinergetika, diversifikasiya və strateji menecment
sisteminin digər komponentləri sahibkarliq strukturlarına mürəkkəb və dəyişkən
xarici mühit şəraitində fəaliyyət imkanı verir. Lakin Azərbaycanda fəaliyyət göstərən
yerli işgüzar təşkilatların idarə edilməsində strateji menecment sistemindən istifadə
dərəcəsi aşağıdır və demək olar ki, bu məsələyə lazımi əhəmiyyət verilmit. Başqa
sözlə desək, bu təşkilatlar bazar şəraitində uzunmüddətli məqsədləri
müəyyənləşdirmək, bu məqsədlərə çatmağa xidmət edən strategiyaları hazırlamaq və
həyata keçirmək sahəsində kifayət qədər biliklərə, təcrübəyə malik deyildirlər.
ş
güzar təşkilatların xarici mühiti sabitlikdən dinamikliyə doğru dəyişir.
Rəhbərliyin səriştəsizliyi, tələb və təklifin gözlənilmədən dəyişməsi, yaradıcılığa,
yenilyə ehtiyacın yaranması və texnoloji biliklərin fasiləsiz şəkildə inkişafı xarici
mühitin qeyri-müəyyənliyini şərtləndirən əsas amillərdir. Gözlənilmədən baş verən
dəyişiliklər işgüzar təşkilatlara daha ciddi problemlər yaradır. Çünki, bu cür
dəyişiliklərə adekvat cavab verməyin həlli yolları əvvəlcədən müəyyən olmur.
Müəssisələr məhsul və xidmətlərin istehsalında mürəkkəb biliklər istifadə
etdircə onların xarici mühiti də bir o qədər mürəkkəbləşir. Amma istifadə olunan
texnoloji biliklər rasional şəkilə salındıqda, yəni onlar tez dərk olunan komponentlərə
bölündükdə xarici mühiti də tez bir zamanda başa düşmək olur.