Microsoft Word yusifova ulduz doc

 

28 

imkanlarından  çıxış  etməlidir.  Ümumiyyətlə,  vergi  islahatı  son  nəticədə  iqtisadiyyatın 

səmərəliliyinin artırılmasını və ölkənin ümumi iqtisadi inkişafını təmin etməlidir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

II Fəsil. VERG  ÖDƏN ŞLƏR N N  QT SAD  TƏHL L  VƏ ONUN  

SƏMƏRƏL Y N N Q YMƏTLƏND R LMƏS  

 

2.1. Azərbaycanda vergi  ödənişlərinin müasir vəziyyəti 

 

---

 

29 

Azərbaycan Respublikası iqtisadiyyatı son bir neçə ildə yüksək sürətlə inkişaf edir. 

Möhtərəm  prezidentimiz  cənab  lham  Əliyevin  rəhbərliyi  altmda  aparılan uğurlu  iqtisadi 

siyasət öz bəhrələrini verməkdədir. 2013-cü ildə Ümumi Daxili Məhsul istehsalı 57708.2, 

mln. manat olmuş, 2012-ci illə müqayisədə Ümumi Daxili Məhsul 5,0 faiz real artmış, bu 

da  orta  səviyyəli  inkişaf  etmiş  ölkələrin  gostəricilərinə  uyğundur.  Bu  zaman  qeyri-neft 

sektoru üzrə artım 8,3 faiz təşkil etmişdir. 2013-cü il də daxil olmaqla son yeddi ildə ölkə 

iqtisadiyyatı 2 dəfədən çox, onun qeyri-neft sektoru 2,3 dəfə artmışdır. 

        Tarixə  nəzər  salsaq  görərik  ki,  1991-ci  ildə  siyasi  və  iqtisadi  mustəqillik  əldə 

etdikdən  sonra  inzibati-amirlik  usul-idarəsinə  soykənən  formasiyadan  yeni,  azad 

sahibkarlıq  və  bazar  munasibətlərinə  əsaslanan  sosial-iqtisadi  quruluşa  kecid 

tamamlanmışdır. Hazırda olkəmiz daha yuksək sosial-iqtisadi dircəliş mərhələsinə qədəm 

qoymaqdadır.  Bu  gun  qarşıya  innovativ  və  yeni  cağırışlara  cavab  verən  muasir  iqtisadi 

sistemi formalaşdırmaq məqsədi qoyulmuşdur. Sözugedən sistemi qurmaq ucun 19 noyabr 

2011-ci  ildə  prezident  lham  Əliyev  tərəfindən  “Azərbaycan  2020:  gələcəyə  baxış” 

Konsepsiyasının  hazırlanması  ilə  bağlı  sərəncam  imzalanmışdır.  Konsepsiyada  ilk 

novbədə,  umumi  daxili  məhsulun  artımını  qeyri-neft-qaz  sektorunun  inkişafı  hesabına 

təmin  etmək,  iqtisadiyyatın  diversifikasiya  prosesini  surətləndirmək,  umumi  daxili 

məhsulun  tərkibində  və  dovlət  budcəsinin  formalaşmasında  təbii  ehtiyatlar  amilinin 

azaldılması, qeyri-neft amilinin regionların hesabına ustünlüyünun təmin edilməsi, ixracın 

təşviq  edilməsi  və  yerli  muəssisələrin  xarici  bazarlara  cıxışına  nail  olmaq  əsas 

məqsədlərdir.(4)                              Təbii  ki,  iqtisadiyyatda  nəzərdə tutulan bu  missiyalar vergi 

orqanları  qarşısında  yeni  vəzifələr  qoyaraq  onların  yeni  formalaşmış  biznes  muhitinə 

uyğunlaşmasını  tələb  edir.  Eyni  zamanda  qeyd  olunmalıdır  ki,  iqtisadiyyatın  vergi 

tənzimlənməsinin daim təkmilləşdirilməsi zəruridir.  

  Bu  baxımdan  2001-ci  ilin  yanvarın  1-dən  quvvəyə  minən  Vergi  Məcəlləsi  mustəqil 

Azərbaycanın həyatında yeni tarixi bir hadisə olaraq vergi sisteminin təkmilləşdirilməsi və 

onun beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması sahəsində atılmış muhum addımlardan biri 

kimi  cıxış  etdi.(1)  Ölkəmizdə  vergi  sferasında  aparılan  islahatların  tərkib  hissəsi  kimi 

qabaqcıl  dunya  təcrubəsinə  əsaslanan  vergi  xidməti  quruculuğu  davam  etmiş,  xidmətin 

muasir  Avropa  standartlarına  uyğunlaşdırılması  istiqamətində  əməli  addımlar  atılmışdır. 

---

 

30 

Həyata  kecirilən  transformasiyanın  muhum  tərkib  hissələrindən  biri  “Azərbaycan 

Respublikasında 

vergi 

inzibatcılığının 

təkmilləşdirilməsi 

dovlət 

proqramı”nın 

reallaşdırılması olmuşdur. Ölkə Prezidentinin 2005-ci il 12 sentyabr tarixli sərəncamı ilə 

təsdiq  olunmuş  dovlət  proqramının  həyata  kecirilməsi  nəticəsində  vergi  orqanlarında 

idarəetmə  sisteminin  beynəlxalq  standartlara  uyğunlaşdırılması,  vergilərin  könüllü 

odənilməsi  sisteminin,  vergi  odəyicilərinin  huquqlarının  qorunması,  vergidən  yayınma 

halları  ilə  mubarizənin  gucləndirilməsi,  vergilərin  məcburi  odənilməsi  sisteminin 

təkmilləşdirilməsi  və  vergi  borclarının  yaranmasının  qarşısının  alınması  istiqamətində 

muhum  işlər  gorülmüşdür.  Vergi  orqanlarının  ən  muhum  strateji  məqsədlərini  muəyyən 

edən dovlət proqramının icrası cərcivəsində 5 əsas strateji istiqaməti əhatə edən tədbirlər 

kompleksi  həyata  kecirilmişdir.  Xüsusi  vurğulamaq  istərdim  ki,  ABŞ  Xəzinədarlıq 

Departamentinin,  Beynəlxalq  Valyuta  Fondunun  və  Dunya  Bankının  ekspertləri  vergi 

inzibatcılığının  təkmilləşdirilməsi  uzrə  dovlət  proqramını  inkişaf  edən  olkələr  və  MDB 

dovlətləri  ücün  nümunəvi  strateji  proqram  kimi  qiymətləndirmişlər.  2006-cı  ildə  vergi 

menecmentinin  elektron  qaydada  qurulmasına  imkan  verən  Avtomatlaşdırılmış  Vergi 

nformasiya Sisteminin (AV S) tətbiqinə nail olunmuşdur. Vergilər Nazirliyi digər dovlət 

strukturları və qurumlarla elektron məlumat mubadiləsi qurmuşdur. Vergilər Nazirliyi ilə 

Mərkəzi  Bank  və  banklar  arasında  elektron  sənəd  mubadiləsi  haqqında  kollektiv  saziş 

imzalanmışdır.  

2008-ci  ildən  sahibkarlıq  subyektlərinin  qeydiyyatının  “bir  pəncərə”  prinsipi  tətbiq 

edilməklə aparılması gostərilən elektron xidmətlərin muhum tərkib hissəsi olmaqla vergi 

odəyiciləri  və  beynəlxalq  təşkilatlar  tərəfindən  cox  musbət  qiymətləndirmişdir.  2008-ci 

ildə  Azərbaycanda  ilk  dəfə  ƏDV  inzibatcılığı  prosesində  vergi  nəzarətinin  tam 

elektronlaşdırılmasına  imkan  verən  ƏDV  depozit  hesablarının  tətbiqinə  başlanmışdır. 

Vahid  ƏDV  depozit  hesabının  tətbiqi  ƏDV  uzrə  vergidən  yayınmaların  qarşısının 

alınmasına, eyni zamanda, vergi odəyicilərinin ƏDV uzrə inzibati yukunun azaldılmasına 

da şərait  yaratmışdır.(1)                   Qlobal bohran şəraitində belə,  Prezident  lham  Əliyevin 

tapşırığı  əsasında  Azərbaycanda vergi  yukunun  azaldılması  yolu  ilə real  sektorun təşviqi 

haqqında  qanunverici  qərar  qəbul  edilmiş,  2009-cu  ildə  vergi  qanunvericiliyinə  ciddi 

dəyişikliklər  olunmuşdur.  Nəticədə  2010-cu  ilin  yanvarından  mənfəət  vergisi  22  faizdən 

---