Microsoft Word ?liyeva Zibeyd? 869M. doc
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
16 yerləri göstərilməyə başlanır. Dəbdə bunu təkrar etmək qəti şəkildə olmazdı. (çünki bu cəmiyyətin konservativ qrupu üçün kontr mədəniyyət çağrışı kimi səslənərdi. Ona görə də podium üçün olan haute couture modelləri, kücə üçün olan modellərlə yalnız müəyyən qədər səsləşə bilər. Yüksək dəbdə istifadə edilən detallar sadələşdirilmiş variantda, pret-a-porter modellərinə tətbiq edilə bilər. Haute couture və pret-a-porter modellərinin məqsədləri tamamilə fərqlidirlər. Haute couture yüksək incəsənət əsəri olduğu üçün, heç bir məhdudiyyət və utancaqlıq, ənənə hüdudu bilmədən yaradılır və geniş fantaziyaya ə saslanır. Belə modellər yalnız professional manekençilər tərəfindən nümayiş üçün nəzərdə tutulur. Pret- a-porter isə cəmiyyətdə müəyyən mövqeyi olan şəxslərin rəsmi qəbula, teatra, restorana, ictimai yerlərə, tamaşaçı qarşısına çıxması üçün nəzərdə tutulan geyimlərdir. Manekençilərlə, dəbi bərqərar edənlərin (referent qruplar, dəb təbliğatçıları) rolu tamamilə başqadır. ncəsənətə qulluq edən şəxsin etdiyini, ictimaiyyət tərəfindən qəbul edilən cəmiyyət qulluqçusu özü üçün yolverilməz sayılır. Beləliklə incəsənət - sərbəst və azad yaradıcılıq sahəsi, mədəniyyət isə - azadlığı «norma» forması ilə məhdudlaşdırandır. Yüksək dəb - incəsənətin bir növü, dəb isə mədəniyyət forması olduğunu heç vaxt unutmamalı, onları bir-biri ilə qarışdırmamalıyıq. 1.2.Dəbin yaradılması prosesinin mərhələləri Dəb yaradıcılığı, proses kimi bir neçə mərhələdən ibarətdir. Prinsip etibarı ilə bu mərhələlər, hər hansı bir istehlak malı üçün də xarakterik ola bilər. 1-ci mərhələ - dəbin yaradılmasıdır ki, o da öz növbəsində aşağıdakı proseslərə bölünür: Yeni model eskizi və rəsmləri çəkilir. Bu fünksiyanı dəb yaradıcıları olan dizaynerlər həyata keçirirlər. Bundan sonra modellərin material üzərində prosessi başlayır. Bu prosses, həm fərdi, həm də xüsusi təşkilatlar vasitəsi ilə həyata keçirilir; məsələn dəb evi vasitəsi ilə nümayiş etdirilir. Bu mərhələdə geyim modellərinin təcrübəvi - nümunəvi nüsxəsi hazırlanır və razılıq əsasında
17 bilavasitə dəb təşkilatları vasitəsi ilə həyata keçirilir. Dəb nümayişindən sonra onun, kütləvi istehsalı ilə məşğul olan sahələr bu işə cəlb edilir. 2-ci mərhələ - dəb obyektləri olan modellərin yayımlanması mərhələsidir. Bu prosses dəb modellərinin maksimal dərəcədə geniş alıcı kütləsinə çatdırılmasina imkan yaradır. Dəb obyektinin və istehlakçı standartlarının imicinin yaradılması, əsasən birbaşa və ya gizli reklam vasitəsi ilə həyata keçirilir. Birinci halda bizə, dəb obyekti statusu alan yeni malın yaranması haqqında məlumat verilir. kinci halda isə bizə həmin mallardan bütünlüklə istifadə etmiş referent qruplar göstərilir. Nəticədə dəb obyektinə maraq oyadır, sonda onlar kimi olmaq, ideyasını təbliğ edərək, nəhayət həmin malı almaq arzusu yaradılır. Material dəb obyektlərinin yayılması, mağazalar vasitəsi ilə həyata keçirilir ki, bu vaxt onlar real əmtəə məhsuluna çevrilirlər. Adətən belə mağazaların iri yaşayış məntəqələrində fəaliyyəti məqsədə uyğun hesab edilir. 3-cü mərhələ - dəb obyektlərinin istehlakı ilə bağlıdır. Bu mərhələdə alınan dəb obyekti şəxsi tələbatın ödənilməsinə və nümayiş üçün istifadə edilir. Hər üç mərhələ bir-biri ilə bağlı olub, qarşılıqlı əlaqədə çıxış edirlər. Geyim istehsalı ilə məşğul olan sahələr təbii olaraq, onları dəb obyektinə çevirməyə cəhd göstərərək, kütləvi satış bazarını təşkil edərək, daha böyük mənfəət əldə etmək istəyirlər. Lakin yalnız o mallar istehsalçı üçün dəyər kəsb edir ki, onlar sosial normaya daxil olaraq, dəb obyektinə çevrilsinlər. Ona görə də dəb obyektlərinin istehsalı və istehlakı kifayət qədər mürəkkəb prosses hesab edilir. Bir çox hallarda geyim istehsalçıları öz aralarında rəqabət apararaq, müxtəlif, bəzən isə tamamilə bir-birinə zidd modellər təklif edirlər. Bu baxımdan istehlakçı istehsalçıya münasibətdə azad seçim imkanıma malikdir. Dəb yaradıcıları dizaynerlərdir. Dizaynerlərin model təklif etmək imkanı çoxdur. Lakin onun təklif etdiyi modellərin heç də hamısı dəb halını alıb, geniş yayılmaqimkanına malik deyillər. Onlardan bəzilərinin ömürləri podiumda (modellərin nümayiş etdirildiyi hər iki tərəfi açıq səhnədə) başlayaraq, elə burada da sona çatır. stehlakçı zövqü ilə razılaşmamaq, ona hər hansı bir modeli zorla
18 tətbiq etmək, həmişə uğursuzluqla nəticələnmişdir. Belə bir vəziyyətin klassik nümunəsi kimi 1969-cu ildə bir sıra amerika firmalarının “maksi” tipli yubkaları yenidən dəbə salmaq cəhdləri olmuşdur. Onlar kütləvi informasiya vasitələri ilə geniş şəkildə bütün dünyaya “mini” dövrünün sona çatması və “maksi” dövrünün başlanmasını elan etmişdilər. Jurnal və qəzetlərdə Nyu-York və London küçələrində, şəhər əhalisi adı altında, “maksi” geyimli foto model qruplarının şə killəri çap olunmuşdur. Düşünülürdü ki, əyalətlərdə belə təsəvvür yaranacaq ki, artıq dəb paytaxtları “maksi”yə keçiblər. Lakin, istehlakçı bu çağırışın və reklamın yalan olduğunu tez bir zamanda anlayaraq, ona etinasızlıq göstərmişdir. Nəticədə “maksi”nin istehsalına və reklamına vəsait sərf edən fırmalar böyük ziyana düşmüşdülər. Dəb həmçinin istehlakçının etalon və yaxud referent qruplara bənzəmək tələbini də yerinə yetirir. Dəbi bərqərar edənlər, əhalinin referent qrupu sayılır. Kütlənin böyük əksəriyyəti çox vaxt dizaynerlərin təklifindən çox, öz referent qrupuna baxır. Əgər, bu qrup hər hansı bir modeli seçibsə, onda kütlə də onun arxasınca gedərək, o modeli seçəcəkdir. Dəblə geyinən insan, öz referent qrupuna bənzəməyə çalışır. Referent qrupların bərqərar etdikləri modellər, sonrakı mərhələdə, istehsal üçün nümunəvi model formasında işlənərək, daha geniş istehlakçı kütləsinə təklif edilir. Bunun üçün artistlərdən, tele-jurnalistlərdən, görkəmli siyasi xadimlərdən, idman ulduzlarından, başqa sözlə desək, populyar fərdlərdən istifadə edilir. Məhz onlar dizaynerlərin ideyalarını geniş kütləyə çatdırmaq işində fəal iştirak edirlər. Dəb tarixindən məlumdur ki, bəzən dəbin bərqərar edilməsində siyasi xadimlərin özünəməxsus rolu olur. Bu halda siyasi liderin geyim üslubunu təkrarlamaq, ona qarşı olan rəğbətin nişanəsi hesab edilirdi.Məsələn, Fransada I mperiya dövründə Napoleonun tərəfdarları yalnız üçbucaq formalı baş geyimlərindən istifadə edirdilər. Ondan imtina edilməsi, müxalifətə keçmək nişanəsi kimi qəbul edilirdi. Napoleon hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldıqdan sonra, antinapoleon əhvali-ruhiyyəli insanlar, başlarına silindr qoymağa, əvvəlki kimi Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|