Microsoft Word Inkishaf ve sulh ideyalar? I kitab doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (Qeyd: b
133 elementlərini daha çox Qərbdən götürməyə can atır. Qərb mədəni arealını faydalandırıcı mənbə kimi qəbul edir. Bu gün demək olar ki, Azərbaycanın dövlət siyasəti ilə onun ictimai səviyyədə həyata keçirilən mədəniyyət siyasəti baza olaraq, həm də istiqamət baxımından, bir-birini tamamlayır. İctimai siyasət onun dövlət siyasətinə kömək edir və dövlət siyasətinin yanında ona paralel olaraq icraçı funksiyanı yerinə yetirir. Məsələn, Heydər Əliyev Fondu ictimai istiqamətə əsas rəhbərliyi öz üzərinə götürüb. Azərbaycan mədəniyyəti, regional və qlobal səviyyədə mədəni proseslərə qatılmaqla, həm özünü köhnəliklərdən (inkişafa mane olan şablonlardan) azad etməyə çalışır, həm də yeni mədəniyyət elementləri ilə zənginləşməyi qarşısına məqsəd qoyur. Azərbaycan mədəniyyətinin Qərb mədəniyyəti ilə əlaqəsi və qovuşması ilə Qərb mədəniyyəti də yeni bir aralıq coğrafi mədəniyyətlə tanış olur. Azərbaycan öz mədəni dəyərlərini, irsini qoruyub saxlayır, Qərb və Şərqin elementlərini sintez edir və yaradılan nümunəni yeni bir model olaraq Qərbə nümayiş etdirir. Məsələn, Heydər Əliyev Fondunun Rusiya, Almaniya, Fransa və İtaliyada nümayiş etdirdiyi Azərbaycan mədəniyyəti həm də yeni bir aralıq coğrafi mədəniyyətin Qərbə nümayişi kimi qəbul edilə bilər. Heydər Əliyev Fondunun ictimai-mədəni siyasəti Azərbaycan mədəniyyəti nümunəsini öz məkanından (dairəsindən) çıxarır və Qərb mədəniyyətinə doğru yayılmasını təmin edir. Buna dairəvi məkan yayılması kimi də ad vermək olar. Azərbaycanın müvafiq istiqamətli siyasəti tələb edir ki, milli mədəniyyət bir obyekt olaraq daima yenilikləri qəbul etsin, həm də daxili proseslər sayəsində qəbul olan elementlərdən yeni-yeni nümunələr yaransın və ixrac olunsun. Qərbə nümayiş olunan nümunələr, modellər həmişə öz dəyərinə və məzmununa görə mövcud tələblərə cavab verməlidir. Yüksək mədəniyyət nümunələri yaratmaq istiqamətində Heydər Əliyev Fondu ictimai məsuliyyəti öz üzərinə götürüb. Siyasətin reallaşması yönündə Azərbaycanın 134 mədəniyyət qapıları kompas xarakteri ilə Qərb və Şərqin üzünə açılıb. Qərb mədəniyyəti nümunələri tez-tez Azərbaycanda nümayiş olunur. Musiqi festivalları (dünya caz musiqisi, simfoniya və s. musiqisi üzrə) keçirilir, beynəlxalq teatr festivalları təşkil edilir. Məlumdur ki, Azərbaycan mədəniyyəti əsasən dörd baza istiqamətindən formalaşır. Şərq, Qərb, region və daxili istiqamət. Daxildən baş verən proseslər həm xaricdən daxil olan elementlərin təsirinə məruz qalır, həm də daxili islahatlar və daxildən yaranan enerji hesabına formalaşır. Bu fikrə sübut olaraq musiqi sahəsində yeni aranjemanları, teatr tamaşalarını qeyd etmək olar. Bir məsələni də xüsusi olaraq vurğulamaq olar ki, istənilən mədəniyyət (burada inteqrasiya olunmaq istəyən, qovuşmaq istəyən, daxilə qapanmaqdan xilas olmaq istəyən mədəniyyətdən söhbət gedir) varlığı, obyekti öz-özündə islaholunma proseslərini yaşayır. İslah prosesləri mədəni obyekti daxilən mənfiliklərdən azad edir və yeni təzahürü mahiyyətdə üzə çıxarır. Mədəniyyət öz-özünü təkmilləşdirir, diqqət yolu ilə bir növ tərbiyə edir. Mədəni islahatlar da öz növbəsində cəmiyyətin mədəniyyətinin məruz qaldığı psixi- ruhi gərginliklərdən xilas edir. Mədəniyyət cəmiyyət üçün “antidepressant” rolunu oynayır. Mədəniyyət öz görünüşünü və mahiyyətini yeni-yeni səhifələrlə təzələyir, səhifələr qatlanılır, obyekt təzələnir. Belə halda yeniliklər, tələblərə cavab vemək mahiyyəti meydana gəlir. Mədəniyyət özündə məzmun və ruh baxımından etik-estetik məfhumu birləşdirir. Məsələn, mədəniyyət areallarına münasibətdə belə hesab edilir ki, Şərq düşüncəsində məqsəd insanın kamilləşməsi, Qərb düşüncələrində isə cəmiyyətin təkmilləşdirilməsidir. Şərq və Qərb coğrafi bölgüdən daha çox zaman bölgüsüdür. Qədimlik və ənənəvilik müasirliklə qarşılaşır. Qərbin təməlində din yox, elm dayanır. Şərq dünyanın bədii-estetik mənzərəsindən çıxş edir, hissədən yox, bütövdən başlayır. Qərb isə bütövu hissələrin cəmi kimi qəbul edir. Əvvəlcə hissələr dərk edilməli, 135 sonra isə onlardan bütöv konstruksiya alınmalıdır. Bunun üçün isə emprik və rasional idrakın vəhdəti tələb olunur. 1 (Qeyd: burada hesab etmək olar ki, elmi tədqiqatların məqsədi tam və onun tərkibini müəyyən etməkdən, yeni tərkiblərdən ibarət olan tamları əmələ gətirməkdən ibarətdir. Məhz bu proses sayəsində yeniliklər meydana gəlir. Kəşflər və ixtiralar üçün obyektin mahiyyəti bütöv və tərkib hissələrdə dərk olunmalıdır). Azərbaycan cəmiyyətində kişilərlə yanaşı, qadınların da iştirakı ümumi enerjinin yaranmasını zəruri edir. Enerji vasitələrinin sayı artır. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi ilə keçirilən siyasət sayəsində Azərbaycan qadınlarının simasında yeni bir Şərqli-Qərbli qadın obrazı yaranır. Bu qadınlar da öz daxillərində vektor elementlərini cəlb etməklə milli Azərbaycan qadını xarakterini formalaşdırırlar. Azərbaycanda rasional-estetik cəmiyyətin əsasları Rasional-estetik cəmiyyət dedikdə, burada ideal (seçilən nümunələri olan, xoş təəssürat bağışlayan nümunələrə xas olan) və təkmil (sistemli) cəmiyyətin vəhdətindən yaranan cəmiyyət kimi başa düşülə bilər. Azərbaycanda cəmiyyətin arxitekturasında sistemlilik dayana bilər və onun mexanizminə isə etikanın da daxil olduğu estetiklik qatıla bilər. Strukturunun a) variantında sitemlilik, b) və sonrakı variantlarda isə ə nənəvilik ə həmiyyət kəsb edə bilər. Mexanizminin mahiyyətinin a) variantında etika və estetika, b) və digər variantlarda isə normativlik əsas götürülə bilər. Rasional-estetik cəmiyyət quruculuğu istiqamətində -Azərbaycan sistemli cəmiyyətə (əksər sahələrdə normaların hökm sürdüyü cəmiyyət) keçidi sürətləndirməlidir; -Şərqin ruhunu Qərbin təcrübəsi ilə qovuşdurmalıdır; 1 Xəlilov S.S. Şərq və Qərb: ümumbəşəri ideala doğru. Fəlsəfi etüdlər. Bakı, “Azərbaycan Universiteti” nəşriyyatı, 2004, 624 səh., səh.7-9. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|