146
Temel sınıflandırma
Farklı kullanıcıların değişik detay basamaklarındaki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, ICF‘nin iki bölümü ve
bunların bileşenleri iki form halinde sunulmuştur:
lk form, sınıflandırmanın tüm basamaklarını sunan ve her bir bileşen için 9999 kategoriye olanak tanıyan tam
(detaylı) formdur. Yine de, daha az sayıda kategori kullanılır. Özet bilgi gerektiğinde, tam formun kategorileri
kısa form haline indirgenebilir.
kinci form, her bir bileşen ve alan için iki basamakta kategori sunan kısa (özet) formdur.
Özel uyarlamalar
(a) Klinik kullanım için formlar: Bu formlar ICF’nin farklı klinik uygulama alanlarındaki
kullanımlarına dayandırılacaktır (örneğin uğraşı terapisi). Kodlama ve terminoloji için esas
cilde bağlı olacaklar; ancak, değerlendirme kılavuzu ve klinik tanımlamalar için detaylı ek bilgi
sağlayacaklardır. Özel disiplinler (örneğin, rehabilitasyon, ruh sağlığı) için yeniden
düzenleneceklerdir .
(b) Araştırma için formlar: Klinik kullanım formlarıyla benzer biçimde, bu formlar da özel
araştırma ihtiyaçlarına cevap verecek ve durumların değerlendirilmesi için kesin ve işevuruk
tanımlar sağlayacaktır.
Gelecekteki çalışmalar
ICF’nin çok sayıda kullanımı ve duyulan ihtiyaç nedeniyle, WHO ve işbirliği kuran merkezlerin, bu ihtiyaçları
karşılamak üzere ek çalışmalar sürdüreceklerini belirtmek önemlidir.
ICF’nin sahipleri, tüm kullanıcılardır. Uluslararası temelde benimsenmiş, bu şekilde benzeri olmayan tek
araçtır. Yetiyitimi olgusu ve işlevsellik hakkında daha iyi bilgi edinmeyi, uluslararası geniş kapsamlı uzlaşma
sağlamayı amaçlar. ICF’nin ulusal ve uluslararası topluluklar tarafından tanınmasını sağlamak amacıyla,
Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu (ISO) tarafından ortaya konulan standardizasyon süreçleriyle
uyumlu ve kullanıcı dostu olduğu konusunda, WHO her çabayı göstermiştir.
ICF’nin geliştirilmesi ve uygulamaları ile ilgili gelecekteki olası yönergeler şöyle özetlenebilir:
•
Ulusal veritabanlarını oluşturmak için ICF kullanımının ülkeler düzeyinde arttırılması;
•
Uluslararası karşılaştırmalara olanak sağlayacak uluslararası veri birikimi ve çerçeve oluşturulması;
•
Sosyal yardım ve ödemelere hak kazanmak için algoritmaların belirlenmesi;
•
Aile üyelerindeki yetiyitiminin ve işlevselliğin incelenmesi (örneğin önemli diğer insanların sağlık durumları
nedeniyle üçüncü şahısların yetiyitimini incelemek);
•
Kişisel Etmenler bileşeninin oluşturulması;
•
Araştırma amaçları için kategorilerin net işevuruk tanımlarının geliştirilmesi;
•
Belirleme ve ölçme için değerlendirme araçlarının geliştirilmesi;
23
•
Bilgisayar ve vaka kayıt formları yoluyla pratik uygulamaların sağlanması;
•
Yaşam kalitesi kavramlarıyla ve subjektif iyilik-hali ölçümleriyle bağlantı kurulması;
24
•
Tedavi veya girişim eşleştirmeleri ile ilgili araştırmaların yapılması;
•
Farklı sağlık koşulları arasında karşılaştırmalar için bilimsel çalışmalarda kullanımının ilerletilmesi;
•
ICF’nin kullanımı hakkında eğitim materyalinin geliştirilmesi;
•
Dünyanın her yerinde ICF eğitim ve başvuru merkezlerinin oluşturulması;
•
Çevresel etmenlerle ilgili, hem standart hem de mevcut çevrenin tanımlanmasında kullanılmak üzere
gerekli detayları sağlayacak ileri araştırmaların yapılması.
Ek 9
23
ICF ile bağlantılı değerlendirme araçları, farklı kültürlere uygulanabilirliği göz önüne alınarak, WHO tarafından geliştirilmektedir.
Geçerlik ve güvenirlik açısından araştırılmaktadırlar. Değerlendirme araçları üç şekilde olacaktır: tarama/vaka bulma amaçlı kısa form;
bakım veren kişilerin günlük kullanımına uygun form; detaylı araştırma amacı için uzun form. Bunlar WHO’dan elde edilebileceklerdir.
24
Yaşam kalitesi ile bağlantı: “Yaşam kalitesi” ile yetiyitimi yapıları arasında kavramsal bir uyum olması önemlidir. Ancak, yaşam
kalitesi, kişilerin sağlık koşulları veya sonuçları hakkında ne “hissettikleri” ile ilgilenir, bu yüzden “subjektif iyilik-hali” ne ait bir yapıdır. Öte
yandan, hastalık/yetiyitimi kavramları, bireylerin objektif ve dışarıdan izlenebilen işaretlerine gönderme yapar.
147
deal ve kısa sağlık bilgi sistemleri veya araştırmalar için önerilen ICF
veri gereklilikleri
Vücut şlevleri
Bölüm
ve kod
Sınıflandırma bloğu veya kategori
ve Yapıları
Görme
2
b210-b220
Görme ve ilişkili işlevler
şitme
2
b230-b240
şitme ve vestibüler işlevler
Konuşma
3
b310-b340
Ses ve konuşma işlevleri
Sindirim
5
b510-b535
Sindirim sistemi işlevleri
Boşaltım
6
b610-b630
Üriner işlevler
Fertilite
6
b640-b670
Genital ve üreme işlevleri
Cinsel etkinlik
6
b640
Genital ve üreme sağlığı
Deri ve şekil
8
b810-830
Deri ve ilgili yapılar
bozuklukları
Nefes alma
4
b440-b460
Solunum sistemi işlevleri
Ağrı*
2
b280
Ağrı
Affek*
(duygudurum)
1
b152-b180
Özel zihinsel işlevler
Uyku
1
b134
Genel zihinsel işlevler
Enerji/canlılık
1
b130
Genel zihinsel işlevler
Biliş* (cognition)
1
b140, b144, b164 Dikkat, bellek ve üst-düzey bilişsel
şlevler
Etkinlikler ve
Katılım
letişim
3
d310-d345
letişim mesaj alma-üretme
Yer değiştirme
*
4
d450-d465
Yürüme ve hareket etme
Beceri
4
d430-d445
Nesneleri taşıma, hareket ettirme ve
yönlendirme
Öz-bakım*
5
d510-d570
Kendine bakım
Sıradan etkinlikler
6 ve 8
Ev yaşamı; Temel yaşam alanları
Kişilerarası ilişkiler 7
d730-d770
Özel kişilerarası ilişkiler
Sosyal işlevsellik
9
d910-d930
Toplum sosyal hayat ve yurttaşlık
Ek 10
Teşekkür
Dünyanın değişik yerlerinden, zamanlarının ve enerjilerinin çoğunu bu işe adamış ve uluslararası işbirliği ağı
içinde kaynakları düzenlemiş kişilerin büyük destekleri olmasaydı, ICF’nin geliştirilmesi hiçbir zaman mümkün
olmazdı. Bu kişi ve organizasyonların tümüne, burada şükran sunmak mümkün olmamakla birlikte, öncü
merkezler, organizasyonlar ve kişiler aşağıda belirtilmiştir.
ICF için WHO işbirliği merkezleri
Avustralya
Australian Institute of Health and Welfare, GPO Box 570, Canberra ACT 2601, Australia. Başvuru:
Ros Madden.
Kanada
Canadian Institute of Health Information, 377 Dalhousie Street, Suite 200, Ottawa, Ontario KIN9N8,
Canada. Başvuru: Helen Whittome.
Fransa
Centre Technique National d’Etudes et de Recherches sur les Handicaps et les Inadaptations
(CTNERHI), 236 bis, rue de Tolbiac, 75013, Paris, France. Başvuru: Marc Maudinet.
*
Kısa liste için aday maddeler.
Dostları ilə paylaş: |