Microsoft Word icf metin doc

 
136 
kullanan,  ancak  mahalledeki  çok  dik  yollar  ve  kaygan  yüzeylerden  dolayı  yürürken  orta  düzeyde  zorlukla 
karşılaşan birinin performası şu şekilde kodlanabilir: 
 
d4500.3_ kısa mesafede yürüme performansında orta düzeyde kısıtlılık 
 
 
Kapasite  niteleyicisi  için  bu  alan,  bireyin,  yardım  olmaksızın  yürüme  yetisini  ifade  eder.    Farklı  çevrelerin 
değişik  etkilerini  ortadan  kaldırmak  için,  bu  yeti  bir  “standart”  çevrede  değerlendirilebilir.  Bu  standart  çevre 
şunlar  olabilir:  (a)  test  ortamlarında  kapasiteyi  değerlendirmek  için  sıklıkla  kullanılan  güncel  çevre;  veya  (b) 
bunun  mümkün  olmadığı  durumlarda,  aynı  etkiyi  yarattığı  düşünülen  varsayılan  çevre.    Örneğin,  yukarıda 
anlatılan  kişinin,  standart  bir  çevrede  (düz  ve  kaygan  olmayan  yüzeyler  gibi)  koltuk  değnekleri  olmaksızın, 
gerçek yürüme yetisi çok sınırlı olacaktır.  Bu nedenle, bu kişinin kapasitesi şu şekilde kodlanabilir: 
d4500._ 3  kısa mesafede yürüme kapasitesinde ciddi sınırlılık
 
 
Performans veya kapasite niteleyicisini kullanırken mevcut veya standart çevreyi belirtmek isteyen kullanıcıların Çevresel 
Etmenler  sınıflandırmasına  başvurması  gerekmektedir  (Çevresel Etmenler için kabul edilmiş üçüncü kodlama seçeneği, 
yukarıda aktarılan 3.kısma bakınız).
 
 
4.4 Çevresel etmenlerin kodlanması 
Tanım 
Çevresel Etmenler insanların yaşadığı ve yaşamlarını kurduğu fiziksel, sosyal ve düşünsel çevreyi oluşturur. 
 
Çevresel Etmenlerin kullanımı 
Çevresel  Etmenler,  sınıflandırmanın  2.  Bölüm’ünün  (Bağlamsal  Etmenler) bir bileşenidir.  Çevresel etmenler, 
işlevselliğin  her  bir  boyutu  için  düşünülmeli  ve  yukarıda  3.kısımda  anlatılan  kabul  edilmiş  seçenekler 
doğrultusunda kodlanmalıdır. 
 
Çevresel  etmenler,  durumu  tanımlanan  kişi  açısından  kodlanmalıdır.    Örneğin,  dokusu  eğimli  kaldırım 
kenarları,  tekerlekli  sandalye  kullanan  birisi  için  kolaylaştırıcı,  ancak  görme  engelli  birisi  için  engel  olarak 
kodlanabilir. 
 
Niteleyici, etmenin ne derece kolaylaştırıcı veya engel olduğunu belirtir.  Çevresel etmenin niye ve ne derece 
kolaylaştırıcı ya da engel olabileceğine dair pek çok neden vardır.  Kolaylaştırıcılar için, kaynağın ulaşılabilirliği, 
güvenilebilir  veya  değişken  oluşu,  iyi  veya  kötü  kalitede  oluşu  gibi  konular  kodlayıcılar  tarafından  akılda 
tutulmalıdır.  Engeller için ise, bir etmenin ne sıklıkla kişiyi engellediği, engelin büyük ya da küçük mü olduğu, 
veya kaçınılabilir olup olmadığı gibi sorular daha anlamlı olabilir.  Ayrıca unutulmamalıdır ki, bir çevresel etmen 
ya  varlığı  (örneğin,  yetiyitimi  olan  bir  kişiye  karşı  olumsuz  tutumlar)  veya  yokluğu  (örneğin,  ihtiyaç  duyulan 
hizmetlerin olmaması) nedeniyle engel oluşturabilir.  Sağlık koşullarına göre çevresel etmenlerin insan yaşamı 
üzerindeki etkileri değişken ve karmaşıktır.  Gelecekte yapılacak araştırmaların bu etkileşime açıklık getireceği 
ümit  edilmektedir.    Araştırmalar,  olasılıkla,  bu  etmenler  için  ikinci  niteleyicinin  kullanışlı  olacağını  da 
gösterecektir. 
 
Bazı  durumlarda,  değişik  çevresel  etmenlerin  toplamı  tek  bir  terim  ile  özetlenir,  örneğin  yoksulluk,  gelişme, 
kırsal  veya  kentsel  yerleşim  ya  da  sosyal  sermaye  gibi.    Bu  özetleyici  terimlerin  kendileri sınıflandırmada yer 
almazlar.  Ancak, kodlayıcı bu terimlerin içerdiği etmenleri ayırmalı ve bunları kodlamalıdır.  Bu özet terimleri 
oluşturan  net  ve  tutarlı  çevresel  etmen  kümelerinin  olup  olmadığını  belirlemek  için  gelecekte  yapılacak 
araştırmalara gerek duyulduğunu bir kez daha hatırlatmak gerekir. 
 
Birinci niteleyici 
Aşağıda,  bir  çevresel  etmenin,  ne  derece  engel  veya  kolaylaştırıcı olduğunu göstermek için negatif ve pozitif 
ölçek  yer  almaktadır.    Aşağıda  da  belirtildiği  gibi,  nokta  veya  tek  başına  ayıraç  engeli,  +  işareti  ise 
kolaylaştırıcıyı ifade eder: 
 
xxx.0 engel YOK   
 
xxx+0 kolaylaştırıcı YOK 
xxx.1 HAF F düzeyde engel 
xxx+1 HAF F düzeyde kolaylaştırıcı 
xxx.2 ORTA düzeyde engel 
xxx+2 ORTA düzeyde kolaylaştırıcı 
xxx.3 C DD  düzeyde engel 
xxx+3 C DD  düzeyde kolaylaştırıcı 
xxx.4 TAM engel   
 
xxx+4 TAM kolaylaştırıcı 

---

 
137 
 
xxx.8 engel, belirtilmemiş   
xxx+8 kolaylaştırıcı, belirtilmemiş 
xxx.9 uygulanamaz 
 
xxx.9 uygulanamaz
 
 
 
Ek 3 
Etkinlikler ve Katılım listesinin olası 
kullanımları 
Etkinlikler ve Katılım bileşeni, değişik eylemler ve yaşam alanlarını belirten, bu alanlara ait tarafsız bir listedir.  
Her  alan,  farklı  düzeylerde,  genelden  detaya  doğru  sıralanmış  kategorileri  içerir  (örneğin  4.Bölüm  Yer 
değiştirme,  d450  Yürüme  gibi  kategorileri  ve  onun  da  altında,  d4500  Kısa  mesafede  yürüme  gibi  daha  özel 
maddeleri kapsar).  Etkinlik ve katılım alanlarının listesi, işlevselliğin tamamını kapsar ve hem bireysel hem de 
toplumsal düzeyde kodlanabilirler. 
 
Giriş  bölümünde  aktarıldığı  gibi,  bu  liste  “Etkinlikler”  ve  “Katılım”’  ın,  ICF’de  aşağıdaki  gibi  tanımlanan  özel 
kavramlarını göstermek için farklı şekillerde kullanılabilir: 
 
Sağlık bağlamında: 
Etkinlik, kişi tarafından bir eylem ya da bir görevin yerine getirilmesidir. 
Katılım, yaşamın içinde olmaktır. 
 
Alan listeleri açısından etkinlikler (a) ve katılım (p) arasındaki ilişkiyi yapılandırmak için dört seçenek vardır: 
(1)  Etkinlik alanları ve katılım alanları için ayrı kümeler (örtüşme yok) 
Bazı  kategori  kümeleri  sadece  etkinlik  olarak  (örneğin  kişinin  yaptığı  görev ve eylemler), diğerleri ise sadece 
katılım olarak (örneğin yaşam durumlarına katılım) kodlanır.  Böylece, bu iki küme birbirlerini dışlar. 
 
Bu  seçenekte,  etkinlik  kategorileri  ve  katılım  kategorileri  kümeleri  kullanıcı  tarafından  belirlenir.    Her  bir 
kategori  ya  etkinlik,  ya  da  katılım  maddesidir,  ikisine  birden  ait  olamaz.    Örneğin,  alanlar  aşağıdaki  gibi 
ayrıştırılabilir:  
 
a1 Öğrenme ve bilgiyi uygulama 
a2 Genel görevler ve talepler 
a3  letişim 
a4 Yer değiştirme 
 
 
 
p5 Kendine bakım 
 
 
 
p6 Ev yaşamı 
 
 
 
p7 Kişilerarası etkileşimeler 
 
 
 
p8 Temel yaşam alanları 
 
 
 
p9 Toplum hayatı, sosyal hayat ve yurttaşlık 
 
Bu yapının kodlanması 
 
a kategori kodu. q 
p
 q 
c
  (bu kategori etkinlik maddesi sayılır) 
 
p kategori kodu. q 
p
 q 
c
  (bu kategori katılım maddesi sayılır) 
q 
p
  =  performans  niteleyicisi,    q 
c
=  kapasite  niteleyicisi.  Performans  niteleyicisi  kullanıldığında,  kategori,  ister 
etkinlik  maddesi  isterse  katılım  maddesi  olsun,  performans  terimleriyle  yorumlanır;  kapasite  niteleyicisi 
kullanıldığında  da,  yine  ister  etkinlik  maddesi  isterse  katılım  maddesi  olsun,  kategoriyi  yorumlamak  için 
kapasite yapısı kullanılır. 
 
Bu haliyle, (1). Seçenek, tekrarlar veya örtüşme olmaksızın tüm bilgi matrisini oluşturur. 
 
(2)  Etkinlik alanları ve katılım alanları arasında kısmi örtüşme 
 
Bu  seçenekte,  kategori  kümeleri  hem  etkinlik  hem  de  katılım  maddeleri  olarak  yorumlanabilir;  yani,  aynı 
kategori  hem  bireysel  (kişinin  yerine  getirdiği  görev  ya  da  eylem)  hem  de  toplumsal  (yaşam  durumlarına 
katılım) olarak yorumlanmaya açıktır . 

---