Microsoft Word Az?rbaycan?n qeyri-neft sek dis doc
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
yüksək texnoloji malların ixracatlarına çevrilmişlər. Bizə görə bu tendensiya yaxın perspektivdə güclənməkdə davam edəcəkdir. Belə ki, iqtisadi cəhətdən inkişaf etməkdə olan ölkələrin böyük bir qrupu özlərinin milli iqtisadiyyatlarının rəqabət qabiliyyətinin artırılmasında kompleks tədbirlərə, Milli Konsepsiyalara malikdirlər və ixrac potensialının gücləndirilməsi bu proseslərdə strateji fəaliyyət kimi xüsusilə fərqlənir. Ümumdünya Ticarət Təşkilatının hesabatlarında (ÜTT) 2011-ci ilin yekunu üzrə ixracda ilk yeri Çin tutmuşdur və bu ölkənin ixracının ümumi həcmi 1,899 trln. dollar olmuşdur. Ilk onluqda bu ölkələrdən başqa, Yaponiya, Niderland, Fransa, Cənubi Koreya, taliya, Rusiya və Belçika yer tutmuşdur. Əlbəttə, milli iqtisadiyyatın strukturuna təsir edən amillərin təhlili və təkmilləşdirilməsi, bu halda innovatik funksiyaların, o cümlədən sənaye sahələrinin klaster mexanizmləri ilə gücləndirilməsi, bu sahələrdə istehsal olunan məhsulların rəqabət qabiliyyətini əhəmiyyətli şəkildə qaldırmaq imkanları yaradar, nəticədə ixrac potensialının gücləndirilməsinə yeni elementlər, yeni mənbələr cəlb olunar və s. Birləşmiş Millət Təşkilatının ticarət və inkişaf üzrə Konferensiyası katibliyinin məruzəsində qeyd olunur ki, qlobal iqtisadiyyat heç cür özünün inamlı və dayanıqlı artım yoluna qayıda bilmir. Dünya ölkələrinin inkişaf templəri aşağı səviyyədədir. qtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrin artım templəri 1%-ə yaxın səviyyədən yuxarı qalxa bilmir və 2008-ci ildən başlayan maliyyə böhranının fəsadlarından azad ola bilməyiblər. Dünya üzrə milli iqtisadiyyatların milli istehsal üzrə artım tempi dinamikası Cədvəl 1.4.-də verilmişdir. Cədvəl 1.4. Dünya istehsalının artım dinamikası (əvvəlki ilə görə %lə) Regionlar, ölkələr 2005
2008 2010
2011 2012
Dünya üzrə 3,5
1,5 4,1
2,8 2,2
Inkişaf etməkdə olan ölkələr 2,4
0,0 2,6
1,5 1,2
O cümlədən ABŞ 3,1
-0,3 2,4
1,8 2,2
Cənub Şərqi Avropa və MDB 6,5
5,2 4,5
4,5 3,0
Inkişaf etməkdə olan ölkələr 6,8
5,3 7,9
5,9 4,6
O cümlədən Çin 11,3
9,6 10,4
9,3 7,8
Qeyd: Cədvəl 1.4. müəllif tərəfindən beynəlxalq təşkilatların məlumatlarına əsasən hazırlanmışdır
26
Göründüyü kimi, yaxın perspektivdə milli istehsalın artım səviyyəsinin dayanıqlığı və inkişaf etdirilməsi, qloballaşma şəraitində bu vəzifələrin optimal müəyyənləşdirilməsi və adekvat milli iqtisadiyyat mexanizmlərinin formalaşdırılması mühüm strateji hədəflər kimi çıxış edəcək. Bizə görə, ixracın stimullaşdırılması və ixrac potensialının artırılması bu proseslərdə əlavə fəallığı və səmərəliliyi təmin edə bilər. Əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi ixrac yönümlü istehsal sahələrinin genişləndirilməsi, ixrac infrastrukturun gücləndirilməsi, milli iqtisadiyyatın ixrac yönümlü istiqamətlər üzrə diversifikasiyalaşdırılması, bütövlükdə ölkə
iqtisadiyyatının inkişafına səmərəli mexanizmlərin cəlb edilməsinə imkan verə bilər. Bu qeyd olunan amillərin əksəriyyəti Azərbaycanın milli iqtisadiyyatının inkişaf proseslərində bu və ya digər formada yer almışdır. Ölkəmizdə qeyri-neft sektorunda ixrac potensialından istifadənin mövcud vəziyyətinin təhlili və onun qiymətləndirilməsi bu amillərin xüsusiyyətlərini aydınlaşdırmağa imkan verə bilər. Ilk növbədə, ölkə iqtisadiyyatının inkişaf tendensiyaları və diversifikasiyalaşdırılması problemlərini araşdırmağı məqbul hesab etmişik.
27
istifadənin mövcud vəziyyəti və onun qiymətləndirilməsi 2.1. Ölkə iqtisadiyyatının inkişaf tendensiyaları və diversifikasiyalaşdırılması problemləri 1990-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq, Azərbaycan müstəqil dövlət iqtisadi siyasəti aparır və özünün milli iqtisadi prioritetlərini reallaşdırmaqdadır. "Əsrin kontraktı"nın gerçəkləşdirilməsi ilə bərabər ölkəmizdə nefq-qaz sənayesinin potensialından milli maraqlar çərçivəsində istifadənin əsası qoyulmuşdur. Bu tarixi kontraksın icrası, yəni neft strategiyasının həyata keçirilməsi ilə bərabər ölkəmizdə milli iqtisadiyyatın inkişafına yeni zəmin formalaşdırılmışdır. 1990-cı illərin ortalarından balayaraq Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişaf prosesləri sabitləşmiş, milli iqtisadi prioritetlər əsasən müəyyənləşdirilmiş, ölkənin neft sektoru ilə yanaşı qeyri-neft sektoru sahələrinin inkişafı üçün islahatlar aparılmış, özəlləşdirmə prosesləri gücləndirilmiş, sənaye və emal potensialından daha səmərəli istifadəyə başlanılmışdır. Azərbaycanın regionlarında torpaq sahələrinin ev və fermer təsərrüfatlarına verilməsi prosesləri əsasən başa çatdırılmış, regionlarda zəruri infrastruktur şəbəkəsi yaradılmış, sahibkarlığın inkişafına dövlət dəstəyi gücləndirilmişdir. 25 oktyabr 2007-ci ildə ölkə Prezidenti tərəfindən "Sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin "bir pəncərə" prinsipi üzrə təşkilinin təmin edilməsi tədbirləri haqqında" Sərəncam imzalanmışdır. Bu Sərəncamla Sahibkarlığın inkişafına yeni töhfələr verilməklə yanaşı, müasir şəraitdə daha effektivli və səmərəli dövlət tənzimlənməsi mexanizmlərinin reallaşdırılması prosesləri intensivləşdirilmişdir. Ölkə iqtisadiyyatının inkişafında ən mühüm tendensiyalardan biri regionların iqtisadi fəallığının artırılması, onların dünya iqtisadi proseslərinə inteqrasiyasının təşkili və ixrac potensialının formalaşdırılmasıdır. Bu sahədə sabit və davamlı dövlət siyasətinin yürüdülməsi, diqqəti cəlb edir. Son 10 ildə xüsusilə geniş miqyaslı tədbirlər həyata keçirilmiş, Dövlət proqramları reallaşdırılmışdır. Bu sahədə ilk dövlət proqramı çərçivəsində regionlarda infrastruktur obyektlərinin geniş şəbəkəsinin qurulmasına başlanılmışdır. II Dövlət Proqramında isə regionların
Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|