Aydın Çobanoğlu
22
maq deməkdir. Qiyməti aşağı olanlarla,
–
döyüşdən qayıtmaya
da bilərəm,
–
deyib döyüşə atılmaq
qalib gəlmək qədər qiymətli-
dir. Həssas adamlar həqiqəti gözüaçıq adamın iç üzünü gördüyü
kimi tam görür və anlayır.
Aydın sazı,
sözü,
əxlaq-davranışı
ilə
birgə
arzuolunan adam
idi. O insanları saz-sözə, sənətə, haqqa döndərə bilirdi:
– Meydan verin elin cavan oğluna,
Amalı düz, yolu rəvan oğluna.
Aydın, bir məclisdə Çobanoğluna,
Çalma da deyiblər, cal da deyiblər!
Aydına “çalma” deyənlər xatirələr kitabına aid olacaqlar.
Burada isə Aydının sənətkarlığı, o sənətin sevərləri daha önəm-
lidir. Aydın nə sağlığında yerdəki hakimlərin qarşısında tər tö-
kəcək bir ömür yaşamayıb,
nə də
Haqq qarşısına günahlarla yük-
lənmiş bir ruh kimi uçmayıb.
Bəxt məni keçirib alovdan, oddan,
Könlüm deyir, Aydın, nə yan, nə odlan!
Deyirəm, çox şükür, çıxmayıb yaddan,
Bir azca səs, bol söz, bir saz veribdi!
Aydın o aşıqlardan idi ki, onda ifa zamanı ahəng xətaları
ya olmur, ya da seçilən şeirin bölgüləri havaya uyğun olmayan-
da təkdənbir olurdu. Bu, ayıq dinləyici və tamaşaçı üçün qəbul-
olunmaz bir haldır. Görünür, Aydının filoloji təhsili onun yar-
dımçısı olmuşdu.
Vaxtilə məclislərdə səsgücləndirici olmadığın-
dan yaranan və aşıqlar tərəfindən belə olmalı imiş kimi qəbul
edilən artıq, yerli-yersiz qışqırmalar, ayaqdöymələr,
tamaşaçının
nəzərini özündə saxlamaq üçün digər artıq
hərəkətlər də Ay-
Ömrün etməyəcək vəfa dedilər
23
dında yox idi. Özü demiş, “azca” səs ilə elə ustalıq göstərirdi ki,
tamaşaçı onu qəbul etməyə bilmirdi.
Aşıqlar arasındakı qısqanclıq çox zaman tamaşaçı məhəb-
bət-rəğbətinə görə olub. Sənət qısqanclığı, öyrənib irəli getmək
qısqanclığı olmayıb. Çünki qüsurunun olduğunu bilən onu tək-
rar etməz. İndinin özündə də bəzi aşıqlar bu qüsurları öz sənə-
tində daşıyır. Öyrənməyin həmişə gərəkli olduğunu bilən daha
irəli gedə bilir. Buna sadəlik və həvəs olmalıdır:
– Hünər meydanında yarış bəhsi var,
Gəncliyin bağlarda qəhqəhəsi var.
Səndən öyrənməyə çox həvəsi var...
Aydın deyiləni qəbul edən, deyilməyəni baxıb götürən, sə-
nətdə irəliləyiş etməyə can atan sənətkar idi. Azına çox, bəminə
zil kimi yanaşanlardan, gözü, könlü tox olanlardan idi:
– Çobanoğlu, zil görünür bəm mənə,
Bəs deyilmi sitəm mənə, qəm mənə?!
Ayıl deyir gözümdəki nəm mənə,
Qoy, bilinsin boşalan da, dolan da!
Kimin kimliyi, sənətin böyüklüyü bütün zamanlarda bili-
nib, ancaq seçimlər zamanın “əlindən alınıb” zalımların əlinə
veriləndə, sənət də, sənətkarlıq da baş-ayaq olub, yerlər dəyişik
düşüb. Çünki biz heç vaxt seçənləri düzgün seçməmişık. Seçən-
lər layiqli olanda, seçilənlər də layiqli olur. Haqlını Haqq seçər.
Bir elin ədalət, divan oğlunun,
Eşqi, məhəbbəti cavan oğlunun,
Şaha baş əyməyən Çobanoğlunun
“Şahın kənizi”nə işi düşübdü.
Aydın Çobanoğlu
24
Şərqdə ailə, ailə sevgisi bütün sevgilərin önündə gedib və
bu ənənə, şükürlər olsun ki, hələ də davam edir. Şaha baş əymə-
yən Çobanoğlunun “şahın kənizinə” olan məhəbbəti təmiz,
əvəzolunmaz, uzun ömürlü olmasa da, əbədi oldu. Ruhlar öl-
məz olduğundan təmiz, əvəzolunmaz sevgilər də əbədidir.
Elçiliyini sazı ilə birgə, özü etdiyi xanımını, Nərgizini,
onun gül balalarını necə, hansı mərtəbədə sevdiyini onu tanı-
yanlar bilirdi.
Hicrani Aydınam, qəm çəkirəm mən.
Qəmli gözlərindən nəm çəkirəm mən.
Kədər yüklənmişəm, həm çəkirəm mən,
Eləmə aşiqi divana, Nərgiz!
Nərgizin yolunda hicranı adına ortaq eləyən Aydın ailənin
ağırlığını çiyninə götürüb tək çəkirdi, yorulmadan çəkirdi və
birdən bu yükün altından çəkdilər onu, –
Qansızın hayına hay verən Fələk,
Oğluna, qızına tay verən Fələk,
Çoxuna bol əlli pay verən Fələk
Mənim qismətimi az-az veribdi, –
deyən Aydını.
– Fələyin
qismət
verməklə işi olmaz,
onunku
almaqdır, qar-
daş!
Sənə
çox
demişdim,
bu fələklərə
,
kələk-küləklərə
bel
bağ-
lama.
Vurhavuru, çalhaçalı görəli,
Heyrətdən gözlərim qalıb bərəli.
Təriflənə-təriflənə irəli
Çəkilir kəsəklər, daş dura-dura.
