Microsoft Word Agahuseyn ?liyev docx

79 

 

−  Kredit  nflyasiyasının  güclənməsi  (vaxtı  keçmiş  və  borc  ssudanın 

səviyyəsi); 

−  Dövlət  büdcəsinin,    kredit  investisiyasının  və  kapital  qoyuluşunun 

gəlirlərinin qiymətdən düşməsi; 

−  Əməyə qarşı əks stimulların yüksəlməsi; 

−  Bazar münasibətlərində narazılıqların yüksəlməsi; 

−  Rəsmi  iqtisadiyyatla  kölgə  iqtisadiyyatın    ın  birləşməsi  hətta  dəbə 

minməsi; 

−  Sənaye  və  kənd  təsərrüfatı  məhsulları  istehsalı  arasında  disproporsiyanın 

güclənməsi.  

Praktiki olaraq bütün ölkələrdə  nflyasiyanın öz yaranma səbəbləri var.  Lakin 

bu  prosesdə  müxtəlif  faktorların  olması  ölkənin  konkret  iqtisadi  şəraitindən 

asılıdır.  

nfilyasiyanın neqativ sosial və iqtisadi nəticələri müxtəlif ölkələrin rəhbərlərini 

məcbur edir ki müəyyən edilmiş iqtisadi siyasəti həyata kersinlər.  Dövlət tərəfindən 

həmişə pul kütləsinin tənzimlənməsinə diqqət yetirilmişdir.   nflyasiyanın idarəetmə 

amilləri  birtərəfli  deyil,    öz  nəticələrinə  görə  ziddirlər.    Belə  siyasət  çox  dar 

parametrlə  ölçülür.    Bir  tərəfdən  infilyasiya  spiralının  açılmasının  qarşısının  almaq,  

digər tərəfdən  təsərrüfatın stimulunu artırmaq,  bazarı lazımı əmtəə ilə təmin etmək 

üçün şərait yaratmaq tələb olunur.   nfilyasiyanı idarə etmək  kompleks amillər tələb 

edir,    qiymət  artımını  gəlirlə  stabilləşdirmək  lazımdır.    Qərb  ölkələrində  istifadə 

olunan  bu  prosesin  idarəetmə  aləti  infilyasiyanın  xarakter  və  səviyyəsindən,  

təsərrüfat  xüsusiyyətindən,    təsərrüfat  mexanizminin  spesifikasından  asılı  olaraq 

fərqlənir.  Sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə  (xüsusən ABŞ və əksər qərb ölkələrində) 

infilyasiyanın  artım  tempini  çox  dar  ölçüdə  saxlamaq  mümkün  olur.  Inflsiyanın 

tənzimlənməsi  və  antiiflasiya  tədbirlərinin  həyata  keçirilməsi  üzrə  əvvəlki  illərin 

təcrübəsindən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, bu siyasətin məqsədyönlü olması üçün 

inflyasiya  mexanizminin  elementlərindən  düzgün  istifadə  etmək  lazımdır.  Manatın 

məzənnəsinin  kəskin  dəyişməsinin  qarşısını  almaq,  qeyri  –  neft  sektorunun  rəqabət 

qabiliyyətinin  aşağı  düşməsinə  və  xarici  ticarət  şəraitinin  pisləşməsinə,  inflyasiya 

---

80 

 

təhlükəsini  artıran  manat  emissiyasına  yol  verilməməlidir.  Manatın  sabitliyinin  və 

inflyasiyanın  cilovlanmasını  təmin  edən  sərt  pul-kredit  siyasəti  elə  aparılmalıdır  ki, 

bu  siyasətin  iqtisadiyyata  olan  mənfi  təsirini  minimuma  endirmək  mümkün  olsun. 

Buna  nail  olmaq  üçün  möhkəm  iqtisadiyyata  söykənən  əsl  maliyyə  sabitliyi  olan 

mikromaliyyə sabitliyinin yaradılması zəruridir.  

Beləliklə, Mərkəzi Bank valyuta siyasəti yeritməli, eyni zamanda ölkədə həyata 

keçirilən  sosial  –  iqtisadi  inkişaf  proqramlarının  realizasiyasına  dəstək  verməli  və 

makroiqtisadi  siyasətin  koordinasiyasında  fəal  iştirak  etməlidirki  baza  inflyasiyanın 

təkrəqəmli  səviyyədə  saxlanmasına  və  maliyyə  sabitliyinin  qorunmasına  nail  ola 

bilsinlər.   

Bununla yanaşı biz biz antiinflasiya tədbirlərini bu səpkidə görmək istərdik: 

1.

  Özəl müəssisə və təşkilatlara iri dövlət sifarişlərinin verilməsi 

2.

  Kommersiya kreditlərinin faizlərinin aşağı salınması 

3.

  Pul emissiyasının qarşısının alınması 

4.

  Dövlətin iqtisadi sferaya müdaxilələrinin minimuma endirilməsi 

5.

  Vergi stimullaşdırılmasının tətbiqi 

6.

  Işsizliyin səviyyəsi və əmək haqqı arasında olan mütənasibliyin gözlənilməsi 

7.

  Qiymət və əmək haqqı sisteminin liberallaşdırılması 

8.

  Milli valyutanın dəyərdən düşməsinin qarşısının alınması 

9.

  Hökümətin gəlir və xərclərinin balanslaşdırılması, büdcə kəsinin minimuma 

endirilməsi 

10.

 Dolayı vergilərə üstünlük verilməsi. Və s. 

 

 

 

 

---

81 

 

ST FADƏ OLUNMUŞ ƏDƏB YYAT 

 

1.

  A.Eren “ Makro iktisadiyyat” Bursa 1992 

2.

 A.S. Bulatova. “Ekonomika”       Moskva – 1997 

3.

  A.S. Bulatova. «Gkonomika»       Moskva – 1997. 

4.

  Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin Hesabatları 

5.

  Azərbaycan iqtisadiyyatı. Bakı, 1998. 

6.

  C.M.Keynz. Məşğulluq, mənfəət və pulun ümuminəzəriyyəsi. Bakı 2014 

7.

  Çepurina M.N.,  Kiselevoy E.A.  Kirov«Kurs gkonomiçeskoy teorii» -1993 

8.

  qtisadi Nəzəriyyə. Dərslik     Bakı-2014 

9.

  qtisadi nəzəriyyə. Dərslik. Bakı, 1999. 

10.

   qtisadi nəzəriyyə. Dərslik. Bakı, 2014. 

11.

 qtisadi  nəzəriyyə.  Makroiqtisadiyyat-1,2.  (RF  əməkdar  elm  xadimi  prof.  i.e.d. 

Q.P.Juravlyovanın ümumi redaktəsi ilə). Moskva 2013. Bakı 2014 

12.

 qtisadinəzəriyyə.  Mikroiqtisadiyyat-1,2.  Dərslik.  (RFəməkdarelmxadimiprof. 

i.e.d.Q.P.Juravlyovanınümumiredaktəsiilə). Moskva 2015. Bakı-2013 

13.

   qtisadi təlimlər tarixi. Bakı, 2014. 

14.

  K. Makkennel,  S. Bryu «Ekonomiks» Moskva -1999  

15.

 K. Makkennel,  S. Bryu «Ekonomiks» Moskva -1999 

16.

  Kərimov E., Qasımov B.  qtisadi nəzəriyyə. Bakı, 2014. 

17.

 Marks K. Kapital. I, II, III cildlər, 

18.

 Meybullayev  M.X.  XIX  əsrin  iqtisadчılarının  əsərlərində  klassik  elmi  sistemin 

inkişafı. Bakı, 2014. 

19.

 münasibətlər. Bakı, 1999 

20.

 N. Müzəffərli    qtisadi Etüdlər     Bakı-1999 

21.

 N. Süleymanov    qtisadi Tarix     Bakı-1999 

22.

 N. Süleymanov « qtisadi tarix» Bakı -1999 

23.

 N. Süleymanov « qtisadi tarix» Bakı -1999 

24.

 Nəsrullayev F.A.  qtisadi nəzəriyyənin predmeti və metodologiyası. Bakı, 1997. 

25.

 Ramiz Rzayev   Pul, Kredit və Banklar     Baki-2014 

---