Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/51
Yekun variant
Şəkil 10.9 Atqı prosesinin sonunda şleyfin təsviri, Ssenari 6
Yayda,11-ci Ssenaridən - 60 saat ərzində ŞDB-HR platforması kessonundan 49858m
3
atqı
zamanı yaranmış şleyf 8,000-qat həlledilmə konturunda atqı prosesinin sonunda ŞDB-HR
platformasının kessonundan təxminən 4.5km məsafəyə və qışda isə, 3.1km məsafəyə
yayılacaq (Şəkil 10.10a və 10.10b-ə istinad edin).
Durulaşma
faktoru
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/52
Yekun variant
Şəkil 10.10a Atqı prosesinin sonunda şleyfin təsviri, Ssenari 11 (yayda)
Durulaşma
faktoru
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/53
Yekun variant
Şəkil 10.10b Atqı prosesinin sonunda şleyfin təsviri, Ssenari 11 (qışda)
Müxtəlif şleyf ölçüləri və istiqamətləri, qısa müddətli fərdi hadisələr və şleyflərin dəniz dibinə
və ya dəniz səthinə çatmayacağı faktı ayrı-ayrı atqıların keçici və qəbul edən ətraf mühitin
miqyası ilə müqayisədə kiçik olacağını göstərir. Məhsul bioloji parçalanan və bioloji
toplanmayan məhsuldar və onlar davamlı və ya toplam təsirlər yaratmayacaq.
Cədvəl 10.35-də “Yüksək vəziyyət miqyası”nı əks etdirən 9 qiymətinin təyin olunması
əsaslandırılır.
Cədvəl 10.35 Hadisənin miqyası (İstismaravermə öncəsi atqılar)
Parametr
İzahat
Dərəcə
Dərəcə/miqyas Bəzi atqı şleyfləri 4.5km məsafəyə qədər yayılacaq 3
Tezlik
Atqılar səkkiz il ərzində 90 dəfəyə qədər baş verəcək 3
Müddət
Boşalma müddətləri qısa olacaq və əksər hallarda 24 saatdan az çəkəcək 2
İntensivlik
Atqılar layihə standartlarına və bundan əvvəl təsdiq edilmiş təcrübələrə uyğun
olacaq və tərkibində zərərli inadcıl materiallar olmayacaq.
1
9
Durulaşma
faktoru
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/54
Yekun variant
Sualtı infrastrukturun quraşdırılması zamanı atqılar (sualtı infrastrukturun
quraşdırılması zamanı MEQ atqıları)
Təsviri
Hasilatın idarəetmə cihazlarının, manifoldların, barabanların, sualtı mühafizə klapanlarının və
elastik şlanqların MEQ ilə doldurulmuş şəkildə quraşdırılacağı ehtimal edilir.
Mayelərin dənizə
dağılmasını minimuma endirmək üçün boru qovşaqlarına və avadanlığa təzyiq qapaqları
taxılacaq. Bununla belə, hər bir manifoldun və əlaqədar hasilatın idarəetmə cihazının
quraşdırılması zamanı MEQ kiçik - 10.74 - 13.84m
3
arasında miqdarının dəniz dibinə
dağılacağı gözlənilir.
Qiymətləndirmə
MEQ suda yaşayan canlılar üçün çox cüzi toksikliyə malikdir, və CICAD
11
standartlarına
əsasən MEQ-in suda təxminən 890mq/l-də konsentrasiyası təsirsiz yəni təhlükəsiz hesab
edilir. Bu atqılar modelləşdirilmiş və tələb olunan həlledilmədə şleyf ölçüləri hesablanmışdır.
Şəkil 10.11-də atqı başladıqdan iki saat sonra zəif cərəyan şəraitində şleyfin stabil ölçüləri
təsvir edilir. Atqı nöqtəsindən 20m məsafədə təsir göstərəcək konsentrasiya yaranmayacaq.
Atqıdan bir saat sonra MEQ konsentrasiyası istənilən nöqtədə 500 mq/L-dən artıq olmayacaq.
Tipik cərəyan şəraitlərində MEQ konsentrasiyaları atılma nöqtəsindən 2m məsafədə 890
mq/l-dən az konsentrasiyaya həll edilir.
Şəkil 10.11 Atqı prosesi başladıqdan iki saat sonra MEQ atqı şleyfinin ölçüləri
11
ÜST, 2000, ETİLEN QLİKOL: Ətraf mühit amilləri, Dəqiq Beynəlxalq Kimyəvi Qiymətləndirmə Sənədi 22, Cenevrə
Konsentrasiya (ppm)
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/55
Yekun variant
Cədvəl 10.36-də “Aşağı vəziyyət miqyası”nı əks etdirən 4 qiymətinin təyin olunması
əsaslandırılır.
Cədvəl 10.36 Hadisənin miqyası (Sualtı hasilat sisteminin quraşdırılması zamanı MEG
atqısı)
Parametr
İzahat
Dərəcə
Dərəcə/miqyas Atqılar ancaq kiçik sahəyə təsir edəcək (atılma nöqtəsindən 20 m-dən az).
1
Tezlik
Atqılar hər şaxədə bir dəfə baş verəcək 1
Müddət
Atqıların müddəti təxminən 4 saatdır 1
İntensivlik
Atqılar layihə standartlarına və bundan əvvəl təsdiq edilmiş təcrübələrə uyğun
olacaq və tərkibində zərərli inadcıl materiallar olmayacaq.
1
4
10.8.3.2 Reseptorun
həssaslığı
Dispersiya modeli göstərdi ki, istismaravermədən öncə keçirilən sınaqlar və MEG atqıları
zamanı istifadə edilmiş təmizlənmiş dəniz suyu dəniz dibinə və ya məhsuldar zonaya təsir
göstərməyəcək. Təmizlənmiş dəniz suyu şleyfləri, əsasən uzun və ensiz olur və balıqlar üçün
şleyfdə yaşama vaxtı ya kəskin, ya da xroniki zəhərli təsir yaradacaq qədər uzun olmayacaq.
Məhsuldar fitoplankton populyasiyaları suyun şleyflə örtülmüş hissəsində külli miqdarda
olmayacaq. Suitilər hava ilə nəfəs alan növlər olduğu üçün onların təsirə məruz qalması
gözlənilmir.
Zooplanktonun şaquli miqrasiya edən populyasiyaları atqı aparılan yerdə mövcud olarsa,
onların təsirə məruz qalması çox mümkündür. ŞD2 Müqavilə sahəsində su sütunun son
illərdə aparılmış tədqiqatları yerli və endemik növlərin sayının nəzərəçarpacaq dərəcədə
azaldığını və zooplankton icmasında iki təcavüzkar növün - avarayaqlılardan Acartia tonsa və
ktenofor Menmiopsis leydii növlərinin üstünlük təşkil etdiyini göstərdi. Bütün növlər geniş
yayılmışdır və sayca nisbətən boldur, ona görə də təklif edilən atqılara populyasiya
səviyyəsində həssas olmaları ehtimal olunmur.
Cədvəl 10.37-də bioloji/ekoloji reseptorların həssaslığı təqdim edilir.
Cədvəl 10.37 Reseptorların həssaslığı
Parametr
İzahat
Dərəcə
Mövcudluq
Balıqların, suitilərin və fitoplanktonların təsirə məruz qalması ehtimal edilmir.
Zooplanktona təsirlər mümkündür.
1
Xarici
təsirlərə
dözümlülük
İcmada geniş yayılmış və bol təcavüzkar növlər üstünlük təşkil edir.
1
2
10.8.3.3 Təsirin dərəcəsi
Cədvəl 10.38-də ŞD2 magistral və MEQ idxal boru kəmərlərindən və sualtı infrastrukturlardan
NİS zamanı atqıların biloji/ekoloji reseptorlara təsirlərinin xülasəsi verilir.