Microsoft Word 10 Con eia mit Mon Final az

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 10 

Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf 

mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi, 

azaldılması və monitorinqi 

 

Noyabr 2013-cü il 

10/67 

Yekun variant 

Ensiz körpülərin tikintisi və sahilyanı boru kəmərinin quraşdırılması işləri ilə əlaqədar aşağıda 

göstərilən monitorinq və hesabatvermə  tələbləri BP-nin ŞD2 Tikinti fazasının  ƏMSSİES-nin 

bir hissəsini təşkil edəcək: 

 

 Balıq populyasiyasının tədqiqatları  xəndəyin qazılması  əməliyyatlarından bir il əvvəl, 

xəndəyin qazılması  əməliyyatları zamanı  və  xəndəyin qazılması  əməliyyatları başa 

çatdıqdan sonra aparılacaq; və 

 

xəndəyin qazılması  işlərindən  əvvəl və sonra dəniz dibinin tədqiqatı aparılacaq. 

xəndəyin qazılması  işləri başa çatdırıldıqdan bir və üç il sonra dəniz dibinin tədqiqatı 

aparılacaq. Tədqiqatlara dəniz dibinin dağılmasını  təsdiq edən sualtı video çəkilişi ilə 

müşahidə də daxil olacaq. 

 

Hesab olunur ki, təsirlər yuxarıdakı mövcud nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsi vasitəsilə 

praktiki baxımdan mümkün və zəruri olduğu qədər minimuma endirilir (Bölmə 10.9.1-ə istinad 

edin) və əlavə heç bir təsirazaldıcı tədbir tələb olunmur. 

 

10.10 Sahilyanı və dəniz mühitinə təsirlər (Mədəni İrs) 

 

Bu Bölmədə ŞD2 layihəsinin quraşdırma fəaliyyətləri nəticəsində dəniz dibinin pozulması ilə 

bağlı sahilyanı və dəniz mühitində mədəni irsə dəyən təsirlər təqdim edilir.  

 

10.10.1 Təsirin azaldılması 

 

Sahilyanı və dəniz mədəni irsi ilə bağlı mövcud idarəetmə tədbirlərinə aşağıdakılar daxildir: 

 

 Bundan 

əvvəlki tədqiqatlardan, o cümlədən 3D seysmik və  ətraflı batimetriya 

tədqiqatlarından toplanmış  məlumat, dəniz dibinin boru kəmərinin və sualtı 

infrastrukturun quraşdırılmasından  əvvəl başa çatdırılmış  hər bir tədqiqatı  dənizdəki 

mədəni irsi araşdıran mütəxəssis tərəfindən nəzərdən keçirilərək, işlərin təsir etdiyi 

ərazilərdəki mədəni irs dəyəri daşıyan sahələr müəyyən ediləcək; 

 Potensial 

mədəni irs sahəsi aşkar edildiyi halda aşkar edilmiş sahənin nə  dərəcədə 

əhəmiyyətli olduğu dənizdəki mədəni irsi araşdıran mütəxəssis tərəfindən 

qiymətləndiriləcək; və 

 Sahənin vacibliyi nəzərə alınaraq, həmin yerin əsaslı  təsirə  məruz qalmasının 

qarşısının alınması üçün boru kəməri və sualtı infrastrukturun yeri dəyişdiriləcək.  

 

10.10.2 Dəniz dibinin təsirə məruz qalması 

 

10.10.2.1 Hadisənin miqyası 

 

Təsviri 

 

ŞD2 platforma kompleksinin və sualtı  ŞD2 magistral və MEQ boru kəmərlərinin və sualtı 

infrastrukturun Fəsil 5 Bölmə 5.7.2, 5.7.3, 5.8.3.1, 5.8.3.2 və 5.9.3-də təsvir edilmiş qaydada 

quraşdırılmasından sahil və dəniz mühitində dəniz dibinin dağılması baş verəcək. 

 

Qiymətləndirmə 

 

Xəzər dənizində müxtəlif məlum və ehtimal edilən mədəni irs nümunələri vardır. Bu mədəni 

irsə  ən azı 2000 ili əhatə edən gəmi qəzaları qalıqları, dənizdə itirilmiş maddi-mədəniyyət 

nümunələri və suyun altında qalmış quru arxeoloji abidələr daxildir. Araşdırmalara  əsasən, 

tektonik fəaliyyətlər nəticəsində suyun altında qalmış qədim yaşayış məskənlərid’ bu siyahıya 

daxil edilə bilər. Peşəkar arxeoloqlar və arxeologiya üzrə qeyri-peşəkar dalğıclar dənizdə 

mədəni irs sahələrinin olduğunu qeyd etsələr də, dənizdə mədəni irs sahələrinin olması ancaq 

bir neçə halda təsdiq edilmişdir. Dəniz dibində  təsirə  məruz qalması mümkün olan yerlərdə 

bundan  əvvəl mədəni irs sahələrinin aşkar edildiyi məlum deyil. Quraşdırma işləri 

başlamazdan  əvvəl boru kəməri və lövbərin quraşdırma öncəsi tədqiqatı başa çatdırılacaq. 

Tədqiqatın nəticələri dənizdəki mədəni irsi araşdıran mütəxəssislər tərəfindən nəzərdən 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 10 

Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf 

mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi, 

azaldılması və monitorinqi 

 

Noyabr 2013-cü il 

10/68 

Yekun variant 

keçiriləcək, potensial sahələr müəyyən ediləcək, quraşdırma işləri zamanı həmin sahələrdən 

yan keçiləcək.  

 

Cədvəl 10.49-da “Orta vəziyyət miqyası”nı  əks etdirən 8 qiymətinin təyin olunması 

əsaslandırılır. 

 

Cədvəl 10.49 Hadisənin miqyası 

 

Parametr 

İzahat 

Dərəcə 

Miqyas/ 

Dərəcə 

Dəniz dibinə təsir lövbərin quraşdırılma sahələri və ŞDB platforması kompleksinin, 

ŞD2 magistral və MEQ idxal boru kəmərlərinin və sualtı infrastrukturların yerləşdiyi 

ərazilərlə məhdudlaşacaq.  

1 

Tezlik 

Dəniz dibinin təsirə məruz qalması ilə nəticələnən ayrı-ayrı hadisələrin sayı 50-dən 

artıq olacaq.  

3 

Müddət 

Pozulma hadisələri qısa müddətli olacaq 

1 

İntensivlik 

Tikintidən əvvəlki işlər və lövbərlərlə bağlı tədqiqatdan sonra quraşdırılma işlərinin 

dəniz mədəni irs sahələrində (varsa) nəzərəçarpacaq fiziki pozuntular yaradacağı 

gözlənilmir. 

1 

Cəmi 

6 

 

 

 

10.10.2.2 Reseptorun 

həssaslığı 

 

Dənizdə  mədəni irs sahələri mövcud olduqda bu, adətən, milli və ya regional dəyərə malik 

olan sahələr kimi götürülür. Çünki hər bir gəmi qəzası qeyri-adi hadisədir və  əksər gəmi 

qəzaları ilə bağlı məlumatlar da nadir hadisələri ehtiva edir. Bu qiymətləndirmə ilə reseptorlar 

ən azı regional dəyər daşımış olacaq, ayrı-ayrı reseptorlar isə milli və ya beynəlxalq dəyərə 

malik ola bilər. 

 

Cədvəl 10.48-də sahədəki dəniz dibinin təsirə məruz qalması hər hansı mədəni irs üçün “Orta 

reseptor həssaslığı”nı əks etdirən 4 qiymətinin təyin olunması əsaslandırılır. 

 

Cədvəl 10.50 Reseptorların həssaslığı 

 

Parametr 

İzahat 

Dərəcə 

Mövcudluq 

İlkin məlumat olmadığına görə reseptorlar ən azı regional dəyərə malik olacaq, ayrı-

ayrı reseptorlar isə milli və ya beynəlxalq dəyərə malik ola bilər. 

2 

Xarici 

təsirlərə 

dözümlülük 

Lövbərin atılması, kabel/zəncirin yerləşdirilməsi, boruların çəkilməsi və dəniz dibinin 

pozulması kimi dəniz dibinə dəyən təsirlər nəticəsində dənizdəki mədəni irs daim 

zədələnə bilər, lakin onların tam dağıdılması ehtimal edilmir. 

2 

 

4 

 

 

 

10.10.2.3 Təsirin dərəcəsi 

 

Cədvəl 10.51-də dəniz dibinin pozulmasından mədəni irsə təsirlərin xülasəsi verilir 

 

Cədvəl 10.51 Təsirin dərəcəsi 

 

Hadisə 

Hadisənin 

miqyası 

Reseptorun həssaslığı 

Təsirin dərəcəsi 

Dənizdə aparılan layihənin mədəni 

irsə təsirləri 

Orta Orta  Orta mənfi 

 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 10 

Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf 

mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi, 

azaldılması və monitorinqi 

 

Noyabr 2013-cü il 

10/69 

Yekun variant 

Hesab olunur ki, təsirlər yuxarıdakı mövcud nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsi vasitəsilə 

praktiki baxımdan mümkün və  zəruri olduğu qədər minimuma endirilir (Bölmə 10.10.1-ə 

istinad edin) və əlavə heç bir təsirazaldıcı tədbir tələb olunmur. 

 

10.11  ŞD2 tikinti, quraşdırma və  NİS fəaliyyətlərinin  ətraf mühitə qalıq 

təsirlərinin xülasəsi 

 

Bütün tikinti, quraşdırma və  NİS fazasının  ətraf mühitə  təsirlərinin qiymətləndirilməsi 

nəticəsində belə hesab olunur ki, təsirlər mövcud nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsi və 

terminalın səs-küylü tikinti işləri üçün tətbiq edilmiş  əlavə  təsirazaltma tədbirləri vasitəsilə 

praktiki baxımdan mümkün və  zəruri olduğu qədər minimuma endirilir. “Narahatlığın idarə 

edilməsi planı”nın tətbiqi ilə terminaldakı səs-küylü tikinti fəaliyyətləri orta mənfi təsirdən artıq 

olmayacaq. 

 

Cədvəl 10.52-də layihənin tikinti, quraşdırma və NİS fazalarının ətraf mühitə qalıq təsirlərinin 

xülasəsi verilir. 

 

Cədvəl 10.52 ŞD2 layihəsinin tikinti, quraşdırma və  NİS fəaliyyətlərinin  ətraf mühitə 

qalıq təsirlərinin xülasəsi 

 

 

Hadisə / Tədbir 

Miqyas 

Həssaslıq 

Ümumi ball 

Miqyas/

Dərəcə 

Tezlik 

Müddət 

İntensivlik 

Hadisənin 

miqyası 

Reseptorun 

həssaslığı 

Təsirin 

dərəcəsi 

Atmosfer 

Tikinti maşın və 

mexanizmlərindən emissiyalar 

(Terminal, quruda boru 

kəmərinin çəkilməsi və boru 

kəmərinin qurudulması). 

1 3 3 1 

3 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

1 

Sahədən kənar 

avtomobillərdən emissiyalar 

1 3 3 1 

3 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

1 

Terminalda istismar sınaqları 

zamanı atqılar 

1 3 2 1 

3 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

1 

Tikinti-quraşdırma sahəsində 

maşın və mexanizmlərdən 

emissiyalar 

1 3 3 1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Sahildə platformanın əsas 

generatorlarının və üst 

tikililərin texnoloji 

təchizatlarının istismara 

verilməsindən yaranan 

emissiyalar 

1 3 3 1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Gəmilərdən emissiyalar 

1 

3 

3 

1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Yer mühiti 

Terminalın tikinti maşın və 

mexanizmləri (səs-küy) 

3 3 3 1 

2 

Yüksək 

İnsan: 

Orta 

Çox mənfi - 

əlavə 

azaldılma 

tədbirləri 

vasitəsilə 

Orta mənfi 

səviyyəyə 

azaldılıb 

1 

1 

Bioloji / 

Ekoloji 

Orta 

2 

Quruda və sahil yaxınlığında 

boru çəkilməsi (səs-küy) 

 

3 1 3 1 

2 

Orta 

İnsan: 

Orta 

Orta mənfi 

1 

1 

Bioloji / 

Ekoloji 

Orta 

2 

ŞD2 magistral və MEQ boru 

kəmərləri istismar sınağından 

əvvəl və qurudulması 

 

1 1 3 1 

2 

Orta 

İnsan: 

Orta 

Orta mənfi 

1 

1 

Bioloji / 

Ekoloji 

Orta 

2 

Terminalda istismar sınaqları 

(səs-küy) 

1 1 2 1 

2 

Aşağı 

İnsan: 

Orta 

Cüzi mənfi 

1 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 10 

Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf 

mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi, 

azaldılması və monitorinqi 

 

Noyabr 2013-cü il 

10/70 

Yekun variant 

 

Hadisə / Tədbir 

Miqyas 

Həssaslıq 

Ümumi ball 

Miqyas/

Dərəcə 

Tezlik 

Müddət 

İntensivlik 

Hadisənin 

miqyası 

Reseptorun 

həssaslığı 

Təsirin 

dərəcəsi 

 

1 

Bioloji / 

Ekoloji 

Orta 

2 

Tikinti-quraşdırma sahəsində 

maşınlar (səs-küy) 

1 3 3 1 

2 

Orta 

İnsan: 

Orta 

Orta mənfi 

1 

2 

Bioloji / 

Ekoloji 

Orta 

1 

Yer mühiti 

Platformanın istismar sınaqları 

və üst tikililərin texnoloji 

təchizatları (səs-küy) 

3 1 1 1 

2 

Orta 

İnsan: 

Orta 

Orta mənfi 

1 

2 

Bioloji / 

Ekoloji 

Orta 

1 

Quruda ŞD2 magistral Boru 

kəmərinin quraşdırılması 

(Ekologiya) 

1 1 3 1 

2 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

1 

Sahildə boru kəmərinin 

quraşdırılması (torpaq, qrunt 

suları və səth suları) 

1 3 3 1 

2 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

2 

ŞD2 Kondensat çəni 

ərazisində işlər (torpaq, qrunt 

suları və səth suları) 

1 3 3 1 

2 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

2 

ŞD2 genişləndirmə sahəsi 

daxilində payaların yeridilməsi 

(Mədəni irs) 

1 3 1 1 

1 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

2 

Quruda boru kəmərinin 

quraşdırılması (Mədəni İrs) 

1 1 3 2 

1 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

2 

D

əniz mühiti 

Tikinti meydançasından 

soyuducu suyun dənizə 

axıdılması 

1 3 3 1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Boru kəməri və axın xəttində 

istismar sınaqlarından əvvəl 

atqılar 

3 3 2 1 

1 

Yüksək 

Aşağı Orta 

mənfi 

1 

Sualtı infrastrukturun 

quraşdırılması zamanı MEQ 

atqıları 

1 1 1 1 

1 

Aşağı 

Aşağı Cüzi 

1 

Ballast suyu (Gəmilər) 1 

2 

1 

1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Təmizlənmiş çirkab suları 

(Gəmilər) 

1 3 3 1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Məişət çirkab suları (gəmilər) 1 

3 

3 

1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Drenaj (Gəmilərin) 1 

3 

3 

1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Paya yeritmə - dayaq blokları 

və qoruyucu sualtı klapanlar 

(sualtı səs-küy) 

3 2 1 2 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Sahil yaxınlığında və dənizdə 

boru kəmərinin çəkilməsi 

zamanı gəmilər (sualtı səs-

küy) 

2 3 3 1 

1 

Yüksək 

Aşağı Orta 

mənfi 

1 

Sualtı infrastrukturun 

quraşdırılması zamanı gəmilər 

(sualtı səs-küy) 

1 3 3 1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Sahilyan

ı/Sahil 

mühiti 

Ensiz pirslərin tikintisi 

1 

3 

3 

1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Sahil yaxınlığında boru 

kəmərinin quraşdırılması işləri 

1 2 2 1 

1 

Orta 

Aşağı Cüzi 

mənfi 

1 

Dəniz dibinə təsirlər (mədəni 

irs) 

1 3 1 1 

2 

Orta 

Orta Orta 

mənfi 

2