Metallurgiya və metalşÜnasliq kafedrasi fənn haqqinda məlumat. Metallarin

Şəkil 3. Allotropik şəkildəyişməsi olan metalın soyuma və qızdırma əyriləri
Allotropik çevrilmədə kristal qəfəsin parametrləri və xassələri
dəyişir.Məsələn Qalay
metalının polimorfizmi buna misal ola bilər.Onun iki α və
alotropik şəkildəyişməsi var Qalayın
yüksək temperaturlu
modifikasiyası
18-232
0
C
temperatur intervalında mövcud olur Bu qalaya ağ
qalay deyilir Qalayın aşağı temperaturlu modifikasiyası
isə
18
0
C
–dən aşağı temperaturda mövcud
olur k buna da boz qalay deyilir.Ağ qalayın xüsusi çəkisi
7,29 q/sm
3
,
boz qalayı çəkisi isə
5, 81 q/sm
3
–
dur.
Metallurgiya və Metalşünaslıq kafedrası
.


Sn

Sn

---

LIKVASIYA
Kristallaşma prosesinin başlanğıcında əmələ gələn bərk məhlul kristalları yüksək ərimə tempera-
turuna malik olan komponentlə kristallaşmanın sonunda isə aşağı ərimə temperaturuna malik olan kom-
ponentlə zəngin olurlar. Buna
seçilərək kristallaşma
deyilir. Göründüyü kimi müəyyən temperatur inter-
valında yaranan kristalların tərkibi eyni olmur. Onu da qeyd eymək lazımdır ki kristallaşma zamanı ətin-
tinin içərisində arasıkəsilmədən diffuziya prosesi gedir. Diffuziya prosesi ərintidən ayrılmış bərk məhlul
kristalların müxtəlif hissələrində kristalı təşkil edən komponentlərin konsentrsiyasını və bu kristallar ilə
onların arasında qalmış maye ərintinin konsentrasiyasının bərabərləşməsinə kömək edir. Lakin diffuziya
prosesi böyük sürətlə, xüsusən bərk məhlullarda, getmədiyindən quruluş və tərkiblər bircinsli alınmır.
Ərintidə və onu təşkil edən kristalların daxilində ayrı-ayrı elementlərin qeyri bərabər paylan-masına
likvasiya
deyilir. Likvasiya üç qrupa bölünür:
- dendrit və ya kristaldaxili likivasiya ;
- yerli likvasiya;
- xüsus çəkiyə görə likvasiya.