0,2-0,3 mm –dən 0,01-0,02 mm-ə kimi kiçilir.
Modifikatorlar kimi əksər hallarda elə elementlərdən istifadə edilir ki, onlar maye metalda çə-
tin əriyən birləşmələr ( karbidlər, nitridlər, oksidlər ) yaradaraq birinci növbədə özləri kristallaş-
sınlar. Modifikator olaraq alüminium ərintilərində
Ti, B, Zr poladalrda isə
Al, B, Ti, çuqunda isə
Mg istifadə olunur.Bir sıra nikel ərintilərində səthi fəal modifikator kimi B tətbiq edilri.
Metallurgiya və Metalşünaslıq kafedrası
.
Polad külçəsinin quruluşu . Likivasiya
Metal maye halından kristallaşarkən ona müxtəlif amillər təsir edir. Bunlara ifrat soyuma
dərəcəsi, istiliyin kənar olunma istiqaməti, maye metalda həll olunmamış hissəciklər və s. aiddir
Polad töküyün kristallaşması haqqında ilk elmi işlər
XIX əsrdə rus alimləri
D.K.Çernov, P.P.Anosov, A.S.Lavrov, V.N,Kalakutski tərəfindən aparılmışdır.
Belə ki 40-cı illərdə
P.P Anosov ilk dəfə olaraq polad məmulatın son xassələrinin töküyün
strukturu ilə əlaqəsini öyrənmişdir. 60-cı illərdə A.S. Lavrov və N.V. Kalakutski ilk dəfə olaraq
likivasiya prosesini , polad tökükdə yığılma böşluğu və termiki gərginliyi izah etmişlər. 70-80-ci
illərdə isə D.K. Çernov polad töküyün kristallaşma prosesini tədqiq etmişdir. Onların işlərini
sonralar A.A.Baykov, N.T.Qudsov, S.S. Şteynberq davam etdirmişlər.
Əksər hallarda kristallaşma prosesində şaxəli ağacabənzər kristallar yaranır ki, onlara da
dendirit ( yunanca ağac deməkdir ) deyilir.
Şəkil 1. Dendrit kristallaşması: a-dendrit kristalının sxemi; b-onun böyümə sxemi; v- Çernov kristaıdır. 200 dəfə böyüdülmüş Metallurgiya və Metalşünaslıq kafedrası
.
a
b
v
Metallurgiya və Metalşünaslıq kafedrası
.
Əvvəlcə kristallaşma mərkəzlərində uzunsov ağac gövdəsinə bənzər birinci dərəcəli oxlar
–dendritin baş oxları əmələ gəlir. Sonra birinci dərəcəli oxlardan müəyyən bucaq altında
ikinci dərəcəli oxlar yaranır. Daha sonra ikinci dərəcəli oxlara perpendikulyar üçüncü
dərəcəli oxlar yaranır və s. Nəticədə dendrit formalı kristallar yaranır. Dendrit qurulu-
şunu
