Çox hallarda polad tökükdə şəkil 2-də göstərilən 3 sahə yaranır.
Birinci sahə
-
xarici xırda dənəli kristallardan ibarət olan qabıq ( 1) qatıdır. Bu sahə, maye
metalı metal qəlibə tökdükdə qəlibin soyuq divarı ilə nazik maye metal qatı arasında böyük
temperatur qra-dientinin yaranması hesabına ifrat soyuma baş verdiyindən əmələ gəlir. Nəticədə
çoxlu miqdarda kristal mərkəzləri yarandığından töküyün bu xarici qatı xırda dənəli struktur
qurluşuna malik olur.
Töküyün ikinci sahəsi-
sütunvari( 2 ) kristallardan ibarətdir. Birinci sahə kristallaşıb qabıq
əmə-lə gətirdikdə qəlibdə istilik ötürmə şəraiti dəyişir, qəlibin divarları qızır, maye metalla onun
toxun-duğu səth arasında tempertur qradiyenti kiçildiyindən poladın ifrat soyuma dərəcəsi aşağı
düşür. Beləliklə, yaranan kristal mərkəzlərinin sayı da azalır və bu mərkəzlərdən istiliyin nisbətən
yavaş ötürülmə istiqamətinə - qəlibin divarlarına perpendikulyar sütunvarı kristallar əmələ gəlir.
Üçüncü sahə-
bərabəroxlu (3) kristallardan ibarətdir. Töküyü mərkəzi hissəsində istiliyin ötü-
rülmə istiqaməti olmadığından soyuyan metalın temperaturu bütün nöqtələrdə bərabrləşir. Soyu-
manın müəyyən anında müxtəlif nöqtələrdə kristal özəkləri yaranır və sonra bu özəklər müxtəlif
istiqamətlərdə böyüyərək bir-birilə görüşüb birləşir. Bunun nəticəsində bərabər oxlu struktur yara-
nır. Bu halda metal daxilində olan çox xırda qatışıqlar və eləcədə metala təsadüfi düşmüş, həll ol-
mayan hissəciklər də kristal mərkəzləri rolunu oynayır.
Töküyün həcmində sütunvari və bərabəroxlu kristal sahələrinin nisbi yerləşməsinin böyük əhə-
miyyəti vardır. Sütunvari kristallar sahəsində metal daha sıx olur. Ona görə də həmin sahədə boşluq
və qaz qabarcıqları az alınır.
Sütunvari kristal sahələrinin baş-başa birləşməsinə gətirən kristallaşmaya
Dostları ilə paylaş: 
