Metallurgiya və metalşÜnasliq kafedrasi fənn haqqinda məlumat. Metallarin

5
kristal mərkəzləri yaranır .
İkinci saniyədə əvvəl yaranmış kristallar böyüyür və eyni zamanda daha
5
yeni kristal mərkəzləri
yaranır.Beləliklə, hər saniyədə yeni kristal mərkəzlərinin yaranması və böyüməsi nəticəsində
mayedə krisytallaşma prosesi gedir və yeddinci saniyədə kristallşma sona çatır.
Kristallaşma zamanı iki başlıca məsələni aydınlaşdırmaq lazımdır:
1.
Kristallaşma prosesi inkişaf etdikcə, əmələ gələn kristalların sayı getdikcə artır. Odur ki,
kristallaşma əvvəlcə sürətlə gedir. Sonra isə mayenin miqdarı azaldığından, yeni Kristalların əmələ
gəlməsi və onların böyüməsi çətinləşdiyindən kristallaşmanın sürəti azalır.
2.
Kristallaşma prosesində yaranan kristallar nə qədər ki maye ilə əhatə olunublar, düzgün
formaya malik olurlar. Lakin böyüyən kristallar böyüdükcə bir-birinə toxunduğundan onların
düzgünlüyü pozulur. Bu səbəbdən də kristallaşma qurtardıqdan sonra kristalların forması düz olmur.
Bütünlükdə kristallaşma prosesinin sürəti kristalların yaranma və onların böyümə sürətindən
asılıdır. Vahid həcmdə, vahid zamanda əmələ gələn kristal mərkəzlərinin sayına
kristalların
yaranma
sürəti
deyilir və
k.m.s.
( kristal mərkəzlə-rinin sayı ) ilə işarə edilir
,
vahidi isə 1/mm
3
san-dir.
Kristal mərkəzlərinin xətti ölçülərinin vahid zamanda millimetrlə artımına kristal
mərkəzlərinin bö-yümə sürəti
və ya
kristallaşma sürəti
deyilir
,
k.s.
ilə içarə edilir,
vahidi
mm/san
.
və ya mm/dəq-dir.
Metallurgiya və Metalşünaslıq kafedrası
.

---

Metallurgiya və Metalşünaslıq kafedrası
.
a)
b)
Şəkil 2.
a-kristallaşmanın kinetik əyrisi; b-ifrat soyuma dərəcəsindən aslı olaraq kristal 
mərkəzlərinin yaranma ( k.m.s) və böyümə sürətlərinin ( k.s) sxemi.
20
40
60
80
100
0 1 2 3 4 5 6 7
Ç
ev
ri
lm
ə 
m
iq
da
rı
,%
0 1 2 3 4 5 6 7
Zaman, san
K
ri
st
al
la
şm
a 
sür
ət
i m
m
/sa
n.
M
ər
kə
zl
ər
in
m
iq
da
rı
1/
m
m
3
sa
n
T
S