_____________Milli Kitabxana______________
Setar – Azərbaycanın simli qədim musiqi aləti. Ustad Şəhriyar gözəl setar
çalırdı.
Doktor Cavid - Azərbaycanın maarifpərvər alimi. Azərbaycan dili qadağan
edildiyi dövrdə şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrini çap etdirmiş, ana dilinin tədrisi
sahəsində xeyli iş görmüşdür.
Merac gecəsi - dini rəvayətə görə Məhəmməd peyğəmbər gecə yarısı Qüdsdən
Buraq adlı bir atla Allahın hüzuruna getmişdir. Həmin gecə merac gecəsi adlanır.
Leylac - Qumarbazların başçısı mənasındadır. Həm də rəvayətə görə tarixi
şəxsiyyət olmuşdur.
Tacbəxşin kamanı – Şəhriyarın dostlarından olan Tacbəxş gözəl kamança
çalandır. Şəhriyar ona bir neçə şeir həsr etmişdir. Bu şeir də onun kamanına
yazılıb.
Əfrasiyab - Firdovsi "Şahnamə"sinin qəhrəmanlarından biri. Qədim Turan
hökmdarlarından sayılır.
Pirahən - köynək (Yusifin köynəyinə işarədir).
İyrəc – İrəc Mirzə. Məşhur Cənubi Azərbaycan şairi. Bütün İran körpələrinin
əzbər dediyi "Ana məhəbbəti" ("Mehri madər") şerinin müəllifi (1873-1926).
Qəmər - İranın məşhur müğənnilərindən biri.
Şeyx Bəhayi - Bütün insanları qardaşlığa, sülhə səsləyən bəhailik təriqətinin
banisi Mirzə Hüseyn Əli.
Behzad - Kəmaləddin. XV-XVI əsrlər Təbriz miniatür rəssamı, (1450-1535).
Şəbistan - yataq otağı, şahların hərəmxanası, dərvişlərin ibadətlə məşğul
olduqları və yatdıqları yer, hücrə.
Müşiri - Müasir İran şairlərindəndir. Şəhriyarın dostu.
Şair Sayə - Müasir İran şairlərindən olub, Şəhriyarın dostu idi.
Nadirpur - Müasir İran poeziyasının görkəmli nümayəndələrindən olub,
Şəhriyarın dostu.
Məftun – Cənubi Azərbaycan şairi, Şəhriyarın dostu, ona "Eşqin sultanı" adlı
şeir həsr etmiş Yədulla Əmini Məftun.
Babakuhi Bakuvi - Məhəmmədəli Abdulla oğlu. (948-1050). Azərbaycanın
filosof şairi. İran, Ərəbistan, Hindistan və başqa ölkələri gəzmişdir. Əsərlərini ərəb
və fars dillərində yazmışdır.
_____________Milli Kitabxana______________
Xosrov - Sasani şahı II Xosrov Pərviz. (590-628). Şərqin bir sıra şairləri, o
cümlədən Nizami Gəncəvi ona əsərlər həsr etmişlər.
"Hərra" (Hiıra) - Məkkə ilə Mədinə arasında bir dağın adıdır. Məhəmməd
peyğəmbər bir müddət buradakı kahada qalmışdır.
Kəlirnullah - Hərfi mənası "Allahla danışan", deməkdir. Musa peyğəmbərə
verilmiş ləqəbdir.
"Tövrat" - Yəhudilərin qədim dini kitabı.
Keykavus - İranın əfsanəvi şahlarından biri. Firdovsinin yazdığı "Şahnamə"nin
əsas qəhrəmanlarındandır.
"Həftcan" - Firdovsinin "Şahnamə" əsərində pəhləvan Rüstəm Zalım döyüşə-
döyüşə sındırdığı yeddi tilsim.
Sunış - Mələk Cəbrayılın adlarından biri.
Rumlular Həbəşin qamnı töksə - Klassik ədəbiyyatda rumlu ağlıq, həbəş qaralıq
rəmzidir. Yəni gündüz gecəyə qalib gəlsə.
Veys ilə Ramin - Fəxrəddin Gürganinin (XII əsr fars şairi) "Vis və Ramin"
əsərinin qəhrəmanları.
Şuriyə - Sasani şahı Xosrov Pərvizin oğlu.
Təvaf- Ziyarətə gələnlərin Kəbə daşı ətrafında dövrə vurması.
Dara - Əhəməni şahlarının (b.e.ə. 336-330) ən məşhurlarından biri. "III
Dariyuş" adı ilə hökmranlıq etmiş bu padşah makedoniyalı İskəndər tərəfindən
məğlub edilmişdir.
Mərix - Mars planeti.
Çingiz - Monqol-tatar imperiyasının banisi, məşhur sərkərdə (1162-1227), onun
yaratdığı imperiya Avrasiya materikinin böyük bir hissəsini tuturdu.
Yozdan – Zərdüşt dinində tanrı.
Söhrab - Firdovsi "Şahnamə"sindəki qəhrəmanlardan biri.
Rüstəm - Firdovsi "Şahnamə"sinin qəhrəmanı. Qüdrətli pəhlivan.
Həxaməniş şahları - Əhəməni sülaləsinin hökmdarları. Eramızdan əvvəl 550-ci
ilde Kuruşla başlanan bu sülalə e.ə. 331-ci ildə III Daranın ölümü ilə qurtarmışdır.
Şapur - Sasani şahı I Şapur (241-272) nəzərdə tutulur. Roma imperiyası ilə
döyüşdə azəraycanlıların yardımı ilə qalib gəlmişdir.
Qubad - İran şahı, 488-531-ci illərdə hökmranlıq etmişdir.
Firdovsi (934-1024) - Böyük fars şairi. 30 il ərzində "Şahnamə" adlı nəhəng
mənzum epopeya yazmışdır.
Volter, Didro - XVIII əsr fransız ensiklopedistləri.
_____________Milli Kitabxana______________
Saib - Saib Təbrizi (1601-1676). XVII əsrin məşhur Azərbaycan şairi. Saib
Hindistanda yaşadığı dövrdə ədəbi məktəb yaradıb.
Ünsüri - Əbülqasim Ünsüri, Həsən ibn Əhməd. (970, yaxud 980, Bəlx-1039).
Qəznəvilər dövlətinin banisi Mahmud Qəznəvinin saray şairi. Məliküş-şüəra
rütbəsi almış, böyük sərvət sahibi olmuşdur.
Übeyd Zakani (1366-1370) - Satirik yazıçı və şair. Bir sıra risalələrin, "Kitabi-
dilguşa" adlı lətifələr toplusunun və lirik şerlərin müəllifi.
Xızr - Rəvayəta görə zülmətdə dirilik suyu içib əbədi həyat qazanmış
peyğəmbər. Darda qalan adamlara kömək etməsi ilə məşhur olmuşdur.
Hacı İsmayıl ağa Əmir Xizi - Səttarxanın şəxsi katibi, bir sıra görkəmli
xadimlərin, o cümlədən Şəhriyarın müəllimi. Məşrutə hərəkatının iştirakçısı və
pedaqoq.
"Kavə" toplusunun baş müvəkkil - Berlində nəşr olunan bu jurnalın (1816-
1921) baş müvəkkili-redaktoru Seyid Həsən Tağızadə. Məşhur jurnalist və siyasi
xadim, Məclisin də sədri olub.
Xəyyam - Ömər Xəyyam Qiyasəddin Əbül-Fəth ibn İbrahim. (təxm. 1048-1022
sonra). İranın məşhur filosof şairi. Əsasən rübailəri ilə tanınmışdır.
Napolyon (1769-1821) - Məşhur fransız sərkərdəsi və imperatoru.
Abbas Mirzə (1789-1833) - İran Hərbi qüvvələrinin baş komandanı,
Azərbaycan valisi, Fətəli şahın oğlu. Qardaşı oğlu Bəlimon Mirzənin xəyanəti
nəticəsində Paskeviçə məğlub olmuş və alçaldıcı Türkmənçay müqaviləsini
imzalamışdır.
Ahuramazda – Zərdüştlük dinində xeyir allahı.
Əhrimən - Zərdüştlük dinində şər allahı.
Paulüs (Paulyüs) - Böyük Vətən Müharibəsi dövründə Stalinqrada qədər gəlib
çıxmış faşist ordusunun rəhbəri, feldmarşal. Döyüşdə məğlub olaraq sovet
ordusuna əsir düşmüş, sonra azad edilərək qayıtmışdır.
Eynşteyn (1879-1955) - Məşhur fizik. Nisbilik nəzəriyyəsinin banisi. Şəhriyar
bu böyük alimə məktub yazmışdır.
Rumi - Cəlaləddin Məhəmməd ibn Bəhaəddin (1297-1273) Rumi Konyada
yaşamış məşhur türk şairi. Şəms Təbrizini özünə ustad və mürşid seçmişdi.
Şəms - Şəmsəddin Məhəmməd ibn Əli (1245-1272) Təbrizi. XIII əsr
Azərbaycan alimi. Konyalı şair və alim Mollayi-Ruminin ustadı. Şəms sirli şəkildə
yox olmuşdur.
Dostları ilə paylaş: |