MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
72 o cümlədən Yaxın və Orta Şərqdə, müsəlman dünyasında yeni geosiyasi vəziyyətin yaranmasına ciddi təsir edən faktorlardan biri oldu.
Cümhuriyyətinin yerində yaradılmış Azərbaycan SSR Sovet İttifaqının tərkibində mövcud oldu. Bu dövrə qiymət verən müəllif çox düzgün olaraq vurğulayır ki, Azərbaycan SSRİ-nin tərkibində olsa da, müstəqilliyini yenidən bərpa etmək üçün tarixi məqamı gözlədi və 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılması ilə həmin şans yaranmış oldu. Bunun nəticəsində dünyada yaranmış yeni geosiyasi şərait Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpa edilməsini gündəmə gətirdi və xalqımız bu imkandan istifadə etdi. Müstəqil Azərbaycan Respublikası özünü Xalq Cümhuriyyətinin varisi elan etdi.
Əsərin ―Azərbaycan Respublikasının müasir milli inkişaf siyasəti: xarakteristikası, əsas vəzifələri və tələbləri‖ başlıqlı II fəslində və ―Azərbaycan Respublikasının müasir
geosiyasi inkişaf
xüsusiyyətləri: geosiyasi statusu, vəzifələri və perspektivləri‖ adlanan III fəslində müvafiq olaraq ölkəmizin milli inkişaf siyasətinin formalaşması, əsas mərhələləri, xarakterik xüsusiyyətləri, əsas prinsipləri, vəzifələri, tələbləri, habelə müasir geosiyasi fəaliyyət kodeksi və XXI əsrdə Azərbaycanın qarşısında duran əsas geosiyasi vəzifələr və perspektivlərlə bağlı elmi-nəzəri məsələlər tədqiq olunmuşdur.
Əsərdə müəllif ilk növbədə, geosiyasət elmində ən mühüm kateqoriyalardan biri olan Milli İnkişaf Strategiyasını mahiyyətini açır. O, qeyd edir ki, hər bir dövlətin daxili və xarici vəziyyətini, milli maraq dairələrini və onların təminatını, beynəlxalq aləm və region ölkələri ilə münasibətlərinin taktikasını, vəzifələrini, yollarını, vasitələrini və ehtiyatlarını, onu əhatə edən geosiyasi
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 73
subyektlərin hərəkətlərini və buna müvafiq olaraq geosiyasi davranışını müəyyən edən məhz Milli İnkişaf Strategiyasıdır. Bu baxımdan Azərbaycan da istisna təşkil etmir. Bu məntiqdən çıxış edərək Əli müəllim dünya təcrübəsinin və Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin öyrənilməsi əsasında gəldiyi
elmi qənaətini ümumiləşdirərək qeyd edir ki, müstəqilliyə qovuşmaq, milli dövlət yaratmaq və onu yaşatmaq üçün 3 əsas şərtin olması vacibdir:
1) Müstəqillik üçün mövcud daxili və xarici şəraitin yetişməsi; 2) müstəqillik qazanmaq, onu qorumaq və yaşatmaq üçün xalqın milli iradəsinin ortaya qoyulması və vahid milli məqsəd ətrafında birləşməsi;
3) həmin dövr üçün millətin vahid milli ideyasının və iradəsinin daşıyıcısı rolunu oynayan, insanları səfərbər edərək öz arxasınca aparmaq gücünə və qabiliyyətinə malik, cəmiyyətin əksər təbəqələrinin qəbul etdiyi milli liderin olması.
Əsərdə hər üç şərt daxilində Azərbaycanın müstəqillik əldə etnəsi və onu qoruyub saxlaması üçün unikal şəraitin yarandığı gerçəkliyi təkzibedilməz faktlar və arqumentlərlə əsaslandırılmışdır. Xüsusilə bu məsələdə şəxsiyyət-lider fenomeninin rolu müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Bu, bir həqiqətdir ki, tarix şəxsiyyətləri yetişdirir. Bu, aksiomdur. İsbata ehtiyacı olmayan digər həqiqət isə ondan ibarətdir ki, şəxsiyyətlər də öz növbəsində tarix yaradır. Burada qarşılıqlı asılılıq mövcudur. Bu asılılığın unikallığı ondadır ki, tarix özünün mürəkkəb çağlarını yaşayarkən daha səxavətli olur. Dühalar doğulur. Onlar da tarixə borclu qalmırlar. Missiyaları xilaskarlıq olur. Tarixin, dövlətin və millətin xilaskarı misiyası. Həmin missiyanı müasir Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində ümummilli lider Heydər Əliyev yerinə yetirmişdir. Dahi lider ilk növbədə, Azərbaycanın itirilmiş dövlətçiliyini bərpa etdi, ölkəni permanent
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
74 xaos vəziyyətindən çıxardı, vətəndaş müharibəsinin qarşısını aldı, ölkədə milli barışığa nail oldu, bütün sahələrdə dinamik inkişaf tendensiyalarının əsasını qoydu. Azərbaycanda siyasi sabitlik və inkişaf dövrü başlandı.
Bu baxımdan müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin banisi Heydər Əliyevin millət və dövlət qarşısındakı müstəsna xidmətləri ilə bağlı müəllifin tədqiqatları xüsusi maraq doğurur. Professor Əli Həsənovun ümummilli lider Heydər Əliyevin idarəçilik məktəbinin ən istedadlı yetirmələrindən biri olması və bu gün də ulu öndərin banisi olduğu müstəqil Azərbaycanın dövlət quruculuğu prosesində fəal iştirak etməsi zəmanəmizin dühasının atdığı strateji addımların forma və məzmun mündəricəsini tam dolğunluğu ilə ifadə etməsinə imkan vermişdir. Müəllif haqlı olaraq göstərir ki, Heydər Əliyevin Azərbaycanın gələcək müstəqil milli inkişafı ilə bağlı siyasi dünyagörüşü və konseptual yanaşması ilk dəfə hələ SSRİ dağılmamışdan qabaq – 1991-ci ilin əvəllərində Azərbaycan parlamentinin tribunasından səsləndirdiyi fikirlərində öz əksini tapmışdır. Fikirlərini davam etdirən Əli müəllim qeyd edir ki, Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycan dövlətinin milli inkişafı ilə bağlı praktiki addımları da SSRİ-nin dağılmasından bir qədər əvvəl, 1991-ci ilin sentyabr ayında Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri seçilməsi ilə başlanmış və 1993-cü ildən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti kimi davam etdirilmişdir. Bu siyasətin təməlində dayanan platforma ulu öndərin banisi olduğu bütöv bir xalqın – ölkəmizdə və bütün dünyada yaşayan azərbaycanlıların, Azərbaycanla bağlılığı olan soydaşlarımızın və həmvətənlərimizin birləşdirici ideologiyası olan müasir azərbaycançılıqdır. Əgər Heydər Əliyevə qədər bu ideya əsasən etnolinqvistlik, etnoqrafik, ədəbi, mədəni-estetik, fəlsəfi və mənəvi dəyər kimi mövcud idisə, onun dövründə ciddi sosial-siyasi məzmun kəsb edərək ümumi və birləşdirici ideyalar sisteminə – dövlət quruculuğunun ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrildi.
Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|