MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
410
bucağında
Niyaz Niftiyevin ―Azərbaycanda birgəyaşayış və multikultiralizm‖ kitabını birgəyaşayışın mümkünlük düsturunu öyrənən və tədqiqi əsaslara söykənən toplu kimi də qiymətləndirmək olar. Müəllif dünyada gedən inteqrativ tendensiyanın fonunda Azərbaycanda tolerantlıq və birgəyaşayışın çoxəsrlik inkişaf dinamikasına da baş vurmaqla ortaya dəyərli bir nümunə qoya bilib.
Şübhəsiz ki, öyrənilməsi, istifadəsi və əhəmiyyəti baxımından müstəsnalıq kəsb edən hər bir sahənin tədqiqi onun ―əlifbası‖na münasibətdən başlayır. Multikultiralizm Azərbaycanda nisbətən yeni termin kimi ortaya atılsa da, onun daşıdığı ideya-siyasi istiqamət ölkəmizdə əsrlər boyu gözlənilib və müxtəlif xalqların bu torpaqlarda birgə, mehriban yaşaması üçün xüsusi zəmin yaradıb. Ayrı-ayrı bölgələrimizdə Azərbaycan türkləri ilə eyni-bərabər səviyyədə yaşamaq imkanı əldə edən bütün azsaylı xalq və etnik qruplar elə bu tolerant münasibətə görə də əksərən onlarla eyni dəyərləri bölüşərək həyatlarına davam ediblər. Müəllif
―Azərbaycanda birgəyaşayış və multikultiralizm‖ kitabını yazmağı qarşısına məqsəd qoyduqdan öncə ölkəmizdə bu xalqlar, etnik qruplar arasındakı münasibətlərin tarixi, eləcə də iqtisadi, siyasi və təbii ki, multikultiralizm baxımından daha çox mədəni bağlılığını araşdırmaq zərurətini əsas götürərək qollarını çırmayıb. Nəticədə bizim masamıza ―azərbaycançılıq modelinə növbəti mültikultiral töhfə‖ adlana biləcək geniş məlumat bazasına malik bir kitab qoyulub.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 411
Politoloqlar, etnoqraflar, tarixçilər, beynəlxalq münasibətləri öyrənən doktorantlar, xüsusilə də ―Azərbaycan multikultiralizmi‖ni tədris edən pedaqoq heyəti üçün vəsait kimi istifadə ediləcək kitabın əvvəlində indiyədək bu və ya digər mənada müvafiq mövzulara müraciət etmiş azərbaycan alimlərinin analitik tədqiqati işlərindən bəhs edilir, onların bu tarixi xidmətləri xüsusi ehtiramla yad edilir. Eyni zamanda ölkə rəhbərliyinin bu istiqamətdə zaman-zaman gördüyü işlər bütün detalları ilə sadalanır, onların əhəmiyyəti xüsusi vurğulanır, nəticə olaraq xalqların ölkəmizdə birgəyaşayışının təmin olunması məqsədilə aparılan siyasət müsbət çalarları ilə diqqətə çatdırılır. Azərbaycanda millətlərarası multikulturalizm və dini məsələlər üzrə dövlət müşavirliyinin təsis olunması, həmçinin xalqların mədəni mərkəzlərinin yaradılması, onların öz dillərində yazıb-oxumaqlarına yaradılan şərait, Azərbaycan radiosunda öz dillərində verilişlərinin, eləcə də ictimai televiziyada azsaylı xalqlarla bağlı xüsusi verilişlərin hazırlanması kimi təkzibedilməz arqumentlər önə çəkilir. Azərbaycanın millətlərarası multikulturalizm və dini məsələlər üzrə dövlət müşaviri Kamal Abdullayevin qısa zaman kəsiyində gördüyü işlərdən bəhs olunur.
Multikultiralizmin dünyanın düşüncə
adamları tərəfindən yaradılaraq necə formalaşması və bu günümüzə gəlib çıxması faktları ilə oxucunu tanış edən müəllif, eyni zamanda müvafiq normativ aktların ayrı-ayrı ölkələrin təcrübəsində yerli
qanunvericilik və beynəlxalq öhdəliklər kontekstində necə ratifikasiya olunduğuna da aydınlıq gətirir. Dünyanın əksər ölkələrində dini, milli dözümlülük şəraitində millətlərin bərabər yaşamasından bəhs edərkən bütün dünyanın diqqətini heç bir tolerantlığa yol vermədən monoetnik struktura çevrilməkdə olan bədxah Ermənistan Respublikasına yönəldir. Bu fikir bizim ermənilərlə apardığımız tarixi gerçəkliklərə dayanan informasiya
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
412 mübarizəsində çox qiymətli silah sayıla bilər. Dünya ədalət tərəzisini nə qədər itirsə də belə...
Milli dövlətlərimiz milli azlıqlara doğma yanaşıb On iki əsas bölüm, redaktoru siyasi elmlər doktoru, professor Elman Nəsirovun ön sözü, müəllif qeydləri, yekun və xülasədən ibarət kitabın ―Azərbaycanda milli azlıqlar‖ hissəsi sırf ölkədaxili milli azlıqların tarixinin, müasir yaşayış imkanlarının, say tərkiblərinin, mədəniyyətlərinin, adət-ənənələrinin, yaşam
tərzlərinin, mətbəxlərinin araşdırılmasından bəhs edir. O da qeyd edilir ki, bu xalqlara isti münasibət azərbaycanlıların qan yaddaşında daşlaşdığından onların normal yaşaması, dövlət vəzifələrində çalışmaları, bir sözlə onlara doğma münasibətin göstərilməsi bu torpağın üzərində yaranan bütün milli dövlətlərin əsas ideya istiqaməti, ilkin addımlarından biri olub. Belə ki, hələ Səfəvilər dövlətinin zamanında da, cəmisi 23 ay yaşaya bilən Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə də onların bütün hüquq və azadlıqlarının qorunması, doğma dillərində yazıb-oxumalarına şərait yaradılması başlıca prinsip kimi dövlətin əsas vəzifəsi qismində qanunvericilik əsasında təsbit olunub. Bu tendensiya müasir Azərbaycan Respublikasında da yüksək səviyyədə davam etdirilir.
―Azərbaycanda birgəyaşayış və multikultiralizm‖də ölkəmizdə yaşayan azsaylı xalq və etnik qrupların hamısına doğma, eyni münasibətlə onların hər birinin haqqında yuxarıda qeyd etdiyimiz bilgilər xüsusi həssaslıqla qeyd edilib. Oxucular burada ləzgilərə, avarlara, talışlara, tatlara, daha azsaylı hesab olunan xınalıqlılara, hapıtlara, qrızlara, gürcülərə, axıxlara, axısxa türklərinə, almanlara, buduqlara və başqalarına aid çox zəngin materiallarla tanış ola biləcəklər. Ölkəmizdə yaşayan, lakin böyük, ucsuz-bucaqsız vətənləri olan ruslar, hətta onların malakan qolları ilə bağlı Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|