Kimyo texnologiya

Ekish materialini ko’paytirish
Bo’g’doy kepagini tayyorlash toza kulturaga qanday tayyorlansa shunday tayyorlanadi. Bo’g’doy kepagi 0,15 MPa, 1,5 soat sterilizasiya qilingandan so’ng maxsus sterillangan stolga to’kiladi. 40-42^o sovitilgan bo’g’doy kepagga kolbada tayyorlangan toza kulturasi 0,5-1% massa bo’yicha aralashtiriladi.Spora suspenziyasini tayyorlashda 1 qism kulturaga 5 qism suv solinadi. So’ngra kyuvetalarga 1-1,5 sm kalinlikda solinadi. Kyuvetani ustki qismi qopqoq bilan berkitiladi va ustki qismiga sterillangan paxta qo’yiladi va termostatga 30-32^oS, 18-24 soatga qo’yiladi. Keyin kyuvetalar stellajlarga joylashtiriladi va 24-28^oSda 3-4 kun saqlanadi. So’ngra qo’ritish kamerasida qo’ritiladi va tayyor maxsulot omborda 8^oSda saqlanadi.


Sanoat miqyosida o’stirish.

Qabul qilingan texnologik sxemaga ko’ra, bo’g’doy kepagi elevator orqali avtomatik torozga beriladi. Undan bunkerga va sterilizatorga beriladi. Bu apparatda bo’g’doy kepagi maxsus forsunkalar orqali namlanadi. 1 kg bo’g’doy kepagiga 0,2 l suv va 7-8 ml NS1(r 1,19) yoki 2,7-3,0 ml sulfat kislotasi (r 1,84) beriladi. Sterilizasiya o’tkir bug’ yordamida 103-105^oS (0,07 MPa) 1-1,5 soat davomida aralashtirgan xolda amalga oshiriladi.

Sterilizasiya tugaganidan so’ng qo’shimcha ravishda 58-60% gacha namlanadi va 40-42^oS sovitiladi. Keyin zambrug’ kulturasi ekiladi.
Ekish materialini miqdori 0,5-0,6% tashkil etadi. Ekish materiali suvli suspenziya xolida beriladi. Massa yaxshilab 10-15 min aralashtiriladi, va stolga to’kiladi va kyuvetalarga joylashtiriladi. To’ldirilgan kyuvetalar etajerkaga joylashtiriladi va o’stirish kamerasiga joylashtiriladi. Kamerada xarorat 30-32^oSni tashkil etishi kerak va 12-16 soat saqlanadi. So’ngra kondisioner orqali 26-28^oS xaroratda, 96-100% xavo beriladi. Jarayonni oxirgi kunida xarorat 24-26^oSga tushiriladi. Umumiy o’stirish vaqti 36-42 soatni tashkil etadi. Agar olingan maxsulot 2 soatdan so’ng ishlatiladigan bo’lsa, u qo’ritishga beriladi va namligi 18-20% qolguncha qo’ritiladi.
Agar ferment preparati uzoq masofaga jo’natiladigan bo’lsa, maxsulot shnek-drobilkaga beriladi va 10 mm kattalikda maydalaniladi va issiq xavo Bilan qo’ritiladi. Namligi 10-12% bo’lishi kerak. Xavo kalorifer orqali qizdiriladi va ventilyator orqali beriladi. Atmosferaga chiqarilayotgan xavo siklon orqali yuboriladi. Qo’ritilgan maxsulot qadoqlanadi. Bo’shagan kyuvetalar qaytadan yuviladi va sterilizasiyalanib, YAna ishlab chiqarishga beriladi.
Mikroorganizmlarni suyuq muxit ichida o’stirish.
Mikroorganizmlarni suyuq muxit ichida o’stirilayotganda, mikroorganizmlar xajm bo’yicha taqsimlanadi va ko’payadi. Ko’pchilik ferment produsentlari aerob bo’lganligi uchun muxit aerasiyalanadi, ya’ni steril kislorod bilan ta’minlash kerak. Mikroorganizmlarda bir biriga bog’liq 2 ta jarayon ketadi – biomassani sintez iva ferment sintezi.
Fermentlar maksimal sintez bo’lishi uchun ma’lum tarkibdagi ozuqa muxiti kerak. SHu bilan birga kislorod bilan, xarorat, rN va metabolitlarni chiqarish uchun moslamalar kerak.
Ozuqa muxitlari
Suyuq muxitda o’stirish uchun, suyuq ozuqa muxiti bilan qattiq komponentloar xam ishlatiladi. Omuxta muxit tabiiy xom ashyolardan: undirilgan arpa o’simtasi, jo’xori jmыxi, glyuten, qand lavlagi jomi, spirt bardasi qo’shilganda ularni maydaligi nazoratga olinadi. CHunki yirik bo’lakchalar sterilizasiya jarayonini qiyinlashtiradi, trubalarga tiqilib qolishi mumkin. SHuning uchun ular elakdan o’tkaziladi.
Ozuqa muxitini suyuq qismi (suv yoki barda filtrati) oqsil gidrolizati, aminokislota, uglevodlar bilan boyitiladi. Suyuq muxitda quruq moddalar miqdori 1,5dan 16% produsentni oilasiga qarab tanlanadi.